M/A/C: Layer #2

Κάποτε, το να διαβάζεις manga σε κάποιο μέσο μεταφοράς ήταν θαυμάσιο conversation piece. Πέρα από άλλους manga fans, όπου τα πράγματα ήταν πολύ απλά, είχες και τους υπόλοιπους που δεν μπορούσαν να καταλάβουν τι είναι αυτό που διαβάζεις ανάποδα. Εδώ και κάποια χρόνια, δε χρησιμοποιώ τόσο συχνά λεωφορείο ή μετρό, ενώ  η ανάγνωση manga την ώρα που οδηγείς δεν ενδείκνυται για λόγους υγείας. Με αφορμή, λοιπόν, την πρόσφατη μέρα Δημόσιας Ανάγνωσης Comics (στις 28 Αυγούστου) σκέφτηκα να ρωτήσω εσάς για τις δικές σας εμπειρίες ανάγνωσης manga στα μέσα, στο σχολείο, στην δουλειά ή όπου διαβάζετε manga σε κοινή θέα.

Γράψτε λοιπόν στα σχόλια ή στείλτε μου με ένα email με τις πιο αστείες ή ενδιαφέρουσες ιστορίες που σας έχουν τύχει όταν διαβάζατε manga σε κάποιο μέσο ή σε κάποιο δημόσιο χώρο.

Σκεφτόμουν, λοιπόν, και σας το είπα και την προηγούμενη φορά, ότι η γενικότερη αίσθηση που έχω είναι πως τα manga και τα anime πέφτουν, τόσο σε πωλήσεις όσο και σε προτίμηση. Θέλω να πιστεύω, όμως, ότι αυτό δε σημαίνει σε τέτοιο βαθμό που να καθιστά εμένα, τη στήλη μου και όσους άλλους ακόμα ενδιαφέρονται μετά-χίπστερ (τύπου “τώρα που έφυγαν όλοι από το MySpace, εγώ μπαίνω γιατί είναι τόσο cool”).

Τι φταίει λοιπόν για την πτώση στις πωλήσεις των manga; Όπου manga βάλτε και anime. Δε χρειάζεται να τα γράφω και τα δυο κάθε φορά έτσι;

Το κοινό, τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική, ήρθε πολύ νωρίτερα σε επαφή με τα anime από τα manga. Ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1970, τηλεοπτικοί σταθμοί στην Ιταλία και τη Γαλλία μετέδιδαν σειρές anime, ενώ και στην Ελλάδα μπορούσε κανείς να δει anime ήδη από τη δεκαετία του 1980. Η κρατική τηλεόραση (ΕΡΤ1 τότε) έπαιζε το ROBOTECΗ, είχε δείξει το AKIRA, ενώ στα video clubs που ανθούσαν τότε κανείς μπορούσε να βρει πολλές σειρές, φυσικά όλες με την γνωστή cult ελληνική μεταγλώττιση.

Τα manga έφτασαν λίγο αργότερα, αλλά το απόγειο των πωλήσεών τους δεν ήταν παρά μετά το 2005-2006. Οι πωλήσεις των manga στη Γερμανία το 2006 ανέρχονταν σε 212 εκατομμύρια δολάρια, ενώ η καλύτερη χρονιά για την Αμερική ήταν το 2007. Κάπου εκεί υπολογίζω ότι ήταν και η καλύτερη χρονιά για την Ελλάδα, αλλά δυστυχώς δεν έχω στοιχεία. Θυμάμαι, όμως, ότι από το 2006 και μετά η ζήτηση για manga είχε αυξηθεί πάρα πολύ. Μετά, κάτι γίνεται και αρχίζουν να πέφτουν.

Αυτό το κάτι ψάχνουμε, λοιπόν. Το 2008 έρχεται η μεγαλύτερη (κατά κάποιους οικονομολόγους) οικονομική κρίση που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα. Μπορεί εμείς εδώ ακόμα να μην είχαμε πάρει χαμπάρι, αλλά στην Αμερική ήδη από το 2007 είχαν πανικοβληθεί και έψαχναν τρόπους να μην καταρρεύσει το τραπεζικό σύστημα. Ήμουν έτοιμος να αποδώσω όλο αυτό το φαινόμενο στην κρίση. Γιατί όχι, άλλωστε; Το πρώτο πράγμα που κάνει κανείς όταν το εισόδημά του μειώνεται ή απειλείται, είναι να περιορίσει τα έξοδα που θεωρεί περιττά. Και κακά τα ψέματα, για πολλούς ανθρώπους τα comics είναι περιττό έξοδο ή, πιο σωστά, πολυτέλεια. Διάβασα, όμως, ένα εξαιρετικό άρθρο στο io9 του Jason Thompson (από τον οποίο η Μυρτώ Τσελέντη είχε πάρει μια πολύ καλή συνέντευξη). Στο άρθρο αυτό ο Thompson λέει τα εξής:

Manga sales in America have dropped 43% since 2007, an even bigger drop than domestically produced comics and graphic novels, suggesting that more than the bad economy is to blame. A few doomsayers like Toren Smith had claimed for years that the market was headed for a bust since publishers were glutting the market with too much junk.

43% είναι ένα ποσοστό τρομακτικό. Σχεδόν οι μισές πωλήσεις. Μπορεί να μου λείπει το οικονομικό υπόβαθρο, αλλά συμφωνώ με τον Thompson. Είναι τόσο μεγάλη η πτώση που δεν δικαιολογείται μόνο από την κρίση.

Κάποτε, το target audience των comics (αλλά και των manga στην Ιαπωνία) ήταν τα παιδιά και οι έφηβοι. Για τη Δύση, αυτό έχει αλλάξει (όπως υποστηρίζουν κάποιοι λόγω της αύξησης της τιμής των comics), αλλά στην Ιαπωνία δεν φαίνεται να ισχύει κάτι τέτοιο, τουλάχιστον με μια πρόχειρη ανάγνωση στατιστικών ανάγνωσης manga. Έτσι η θεωρία του Thompson που λέει ότι το φτηνό newsprint χαρτί που χρησιμοποιείται ακόμα για τις εκδόσεις manga δεν είναι τόσο ελκυστικό για τον συλλέκτη, μπορεί να είναι πολύ βάσιμη για τα δυτικά δεδομένα, αλλά δεν ξέρω αν εφαρμόζεται εξίσου και στην Ιαπωνία.

Εκεί, οι πωλήσεις δεν έχουν πέσει τόσο όσο στη Δύση, αλλά υπάρχει πτώση. Στο CNNGO μιλούν για πτώση 9,4% το 2010 στα περιοδικά manga (όχι στα τομάκια), αλλά ως εξήγηση αναφέρουν την έλλειψη νέων επιτυχημένων τίτλων, καθώς και την κρίση που σπρώχνει τους αναγνώστες στα manga cafe, αντί στα βιβλιοπωλεία.

Ο Τhompson υποστηρίζει ότι το φτηνό χαρτί και μελάνι που χρησιμοποιείται ακόμα για τις εκδόσεις manga, τα καθιστούν αναχρονιστικά, όπως, ας πούμε, έναν τηλεφωνικό κατάλογο ή μια εφημερίδα και πλέον δεν είναι καθόλου ελκυστικά προς τους αναγνώστες. Πιστεύει ότι οι εκδοτικές πρέπει να στραφούν κι αυτές στην κατεύθυνση που επέλεξαν οι αντίστοιχες των δυτικών comics, δηλαδή όμορφες εκδόσεις με καλό χαρτί και καλή εκτύπωση και εναγκαλιασμό των new media. Είχαμε δει μια τέτοια προσπάθεια από την DMP πριν λίγο καιρό και από εδώ.

Μπορώ να καταλάβω πώς το εννοεί για την περίπτωση της Αμερικής, αλλά δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι στην Ιαπωνία αυτό έχει τόση σημασία. Παρά το γεγονός ότι οι Ιάπωνες έχουν πολύ έντονο το “συλλέγειν”, έχω την εντύπωση πως, ακόμα κι αν οι εκδόσεις manga ήταν υπερπολυτελείς, δε θα είχαμε τόσο μεγάλη διαφορά στις πωλήσεις. Βέβαια, αυτό το βγάζω από το κεφάλι μου και από την λίγη επαφή που είχα με Ιάπωνες. Λίγο πιο πάνω σας έχω δώσει κάποια στατιστικά για την Ιαπωνία. Εκεί φαίνεται ότι ναι μεν μεγαλώνοντας οι Ιάπωνες διαβάζουν λιγότερα manga, εξακολουθούν, όμως, να διαβάζουν ακόμα και σε μεγάλες ηλικίες. Είναι πολύ βαθιά στην κουλτούρα τους για να επηρεαστεί τόσο εύκολα από χαμηλής ποιότητας χαρτί, νομίζω.

Από την άλλη, δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω για το θέμα της πειρατίας. Δεν χρειάζεται να κοιτάξουμε στατιστικά και έρευνες που έχουν γίνει στο εξωτερικό, αρκεί να πιάσουμε κουβέντα με κόσμο που διαβάζει manga. Διαπιστώνω, προσωπικά, ότι ένας αρκετά μεγάλος αριθμός αναγνωστών διαβάζουν scanlations και οι τίτλοι που αγοράζουν είναι από ελάχιστοι εώς λίγοι. Εδώ είναι που θα πρέπει οι εταιρίες να προβληματιστούν και να δουν γιατί συμβαίνει αυτό, γιατί δεν είναι μόνο το κόστος.

Την επόμενη φορά, θα δούμε τι συμβαίνει και με τα anime. Μέχρι τότε θα με ενδιέφερε να μάθω τις δικές σας σκέψεις πάνω στο θέμα και το κατά πόσο εξακολουθείτε να αγοράζετε manga ή όχι.

Φυσικά και δεν σκοπεύω να κλείσω έτσι τη στήλη. Ο SA Wartega είναι ένας Πολωνός που του αρέσει να κάνει τον κόσμο γύρω του να γελάει. Σκέφτηκε λοιπόν να ντυθεί Spider-Μan και να βγει στους δρόμους να κάνει τον συμπαθέστατο υπερ-ήρωα.

σ.σ.: Η δεύτερη εικόνα είναι από το The Beat.