Top 10 Alan Moore Comics: 7. WHATEVER HAPPENED TO THE MAN OF TOMORROW

Writer: Alan Moore
Artist: Curt Swan
DC Comics

Το 1986, η DC βρισκόταν μπροστά σε μια πολύ κρίσιμη καμπή της ιστορίας της. Το ισοπεδωτικό (με την καλή ΚΑΙ την κακή έννοια) limited series, CRISIS ON INFINITE EARTHS, ολοκληρωνόταν και το πλάνο των editors της εταιρίας ήταν ένα και -θεωρητικά- αρκετά απλό: ξεχνάμε όσα έχουν συμβεί και ξεκινάμε όλους τους τίτλους και όλους τους ήρωες από την αρχή.

(Φυσικά, πολύ σύντομα αποδείχθηκε πως αυτό το πλάνο δεν ήταν και τόσο καλά διαμορφωμένο, καθώς η “αρχή” για κάθε ήρωα ή κομμάτι του DC Universe, είχε διαφορετικό σημείο αναφοράς και αυτό προκάλεσε -βραχυπρόθεσμα, αλλά κυρίως μακροπρόθεσμα- σωρεία προβλημάτων, τα οποία μερικά χρόνια αργότερα χρειάστηκε άλλο reboot για να τα λύσει. Αλλά αυτή είναι μια συζήτηση για κάποια άλλη στιγμή…)

Την ευθύνη του revamp στους τίτλους του Superman ανέλαβε ο, ιδιαίτερα δημοφιλής τότε, John Byrne (με βοήθεια από τον Marv Wolfman), αλλά λίγο πριν η DC του παραδώσει “τα κλειδιά του σπιτιού”, οι editors αποφάσισαν να αποδώσουν έναν τελευταίο χαιρετισμό στον ήρωα που τώρα πλέον είναι γνωστός ως Pre-Crisis Superman (για την ακρίβεια, Pre-Crisis Earth One Superman – damn, DC Universe can be confusing!), δημοσιεύοντας την τελευταία ιστορία με αυτόν ως πρωταγωνιστή, πριν χαθεί για πάντα στο limbo των αχρησιμοποίητων χαρακτήρων. Για αυτό το ύστατο χαίρε, ο επί σειρά ετών editor των τίτλων του Superman, Julie Schwartz, ανέθεσε τη συγγραφή του two-part story (SUPERMAN #423 & ACTION COMICS #583 – τα τελευταία τεύχη πριν το revamp των Byrne-Wolfman) στον πιο hot writer της εποχής, έναν σχετικά νεαρό Βρετανό με το όνομα Alan Moore, που λίγα χρόνια πριν είχε κάνει αίσθηση στην διεθνή comics κοινότητα με τη δουλειά του στα MIRACLEMAN, V FOR VENDETTA και SWAMP THING, ενώ πολύ σύντομα θα τα τσάκιζε όλα (από πολλές απόψεις) με το ριζοσπαστικό και ανατρεπτικό WATCHMEN…

Κατά μία έννοια, ο Moore ήταν ο πλέον κατάλληλος για να γράψει αυτή την ιστορία, έχοντας υπάρξει φανατικός αναγνώστης του SUPERMAN στα παιδικά του χρόνια, αλλά δίχως να έχει το φορτίο της προηγούμενης επαγγελματικής ενασχόλησης με το χαρακτήρα και διαθέτοντας, διχως αμφιβολία, τα εφόδια να αποδώσει τον Silver Age Superman με μια φρέσκια, 80s οπτική. Από την άλλη, ίσως τελικά να ήταν η τελείως λάθος επιλογή, καθώς η δουλειά του στο WHATEVER HAPPENED… αποτέλεσε εν μέρει την αρχή του “fan fiction writing”, που συνεχίζει να μαστίζει τα υπερηρωικά comics ακόμη και στις μέρες μας.

Η ιστορία αρχίζει στο 1997, και στο DC Universe, όπως μας το παρουσιάζει εδώ ο Moore, ο Superman κείτεται νεκρός μια δεκαετία. Με αφορμή αυτή την επέτειο, ένας δημοσιογράφος της Daily Planet αναλαμβάνει να γράψει ένα αφιέρωμα για το μεγάλο ήρωα, μέρος του οποίου είναι μια συνέντευξη με τη Lois Lane (η οποία στο μεταξύ έχει παντρευτεί και λέγεται πλέον Lois Elliott). Η Lois ξεκινά να εξιστορεί τα γεγονότα που οδήγησαν στο θάνατο του Superman, όπως τα έζησε, σχετικά από κοντά, δέκα χρόνια νωρίτερα. Σύμφωνα με την αφήγηση, οι πιο ισχυροί και επικίνδυνοι από τους εχθρούς του Superman είχαν εξαφανιστεί από το προσκήνιο και πλέον ο Big Blue έτρεχε σε αποστολές στο διάστημα, για λογαριασμό της Αμερικανικής Κυβέρνησης. Ξαφνικά, όλα άλλαξαν, καθώς ο Bizarro εμφανίστηκε στη Metropolis και άρχισε να καταστρέφει ότι έβρισκε μπροστά του. Όταν ο Superman επιστρέφει στη Γη και τον αντιμετωπίζει, μαθαίνει πως ο Bizarro είχε καταστρέψει τον πλανήτη του και ήρθε στη Γη, ώστε να “εκπληρώσει” το ρόλο του ως αντίστροφος Superman (ο Krypton είχε καταστραφεί από ατύχημα και ο Kal-El είχε έρθει στη Γη ως βρέφος, οπότε, “φυσιολογικά”, ο Bizarro θα έπρεπε να καταστρέψει τον δικό του πλανήτη ηθελημμένα και να έρθει στη Γη ως ενήλικος – ναι, ούτε στον Superman φάνηκε πολύ λογική αυτή η εξήγηση!). Κατά τη διάρκεια της μάχης, ο Bizarro πεθαίνει, και ο Superman μένει με την απορία.

Οι απορίες του θα πολλαπλασιαστούν στη συνέχεια, όταν αρχίζουν να εμφανίζονται, κατά σειρά, σχεδόν όλοι οι παλιοί εχθροί του, ξεκινώντας από αυτούς που, φαινομενικά, ήταν οι πλέον ακίνδυνοι. Η αρχή γίνεται με τους Toyman και Prankster, οι οποίοι, στέλνουν στον Clark Kent δύο κιβώτια. Το μικρότερο είναι γεμάτο Superman action figures, τα οποία, στην πραγματικότητα, είναι μικρά robot που καταστρέφουν τα πάντα με τις ακτίνες που βγάζουν από τα μάτια τους. Κατά τη διάρκεια της καταστροφικής τους μανίας, το κοστούμι του Clark σκίζεται και η στολή του Superman φανερώνεται, αποκαλύπτωντας την πραγματική ταυτότητα του ήρωα σε όλον τον κόσμο (OK, σε ένα δωμάτιο γεμάτο δημοσιογράφους – same thing!). Ανοίγοντας το μεγάλο κιβώτιο, ο Superman βρίσκει το πτώμα του παιδικού του φίλου, Pete Ross. Σύντομα, αντιλαμβάνεται ποιοί βρίσκονται πίσω από το έγκλημα και τους συλλαμβάνει, αλλά δεν μπορεί να μην αναρωτηθεί τι είναι αυτό που έχει συμβεί και έχει μετατρέψει αυτούς τους συνήθως άκακους πλακατζήδες σε δολοφόνους.

Δεν θα σας ζαλίσω με πολλές λεπτομέρειες για τη συνέχεια της ιστορίας και θα αρκεστώ μόνο να πω ότι ακολουθούν και άλλοι villains (μαζί με εμφανίσεις από όλο το supporting cast των Superman titles, από τον Krypto μέχρι τους Legionnaires), μέχρι που “τελικά” εμφανίζεται και ο Luthor (σε “υβριδικό συνδυασμό” με τον Brainiac – arguably οι δύο μεγαλύτεροι εχθροί του Superman), για τον οποίο ο ήρωας μας πιστεύει ότι κρυβόταν πίσω από όλο αυτό το μπαράζ επιθέσεων εναντίον του ίδιου και των γύρω του. Έκανε, όμως, λάθος και σύντομα το αντιλαμβάνεται και ο ίδιος. Κάποιος άλλος βρισκόταν πίσω από όλα αυτά. Κάποιος που, θεωρητικά, θα έπρεπε να είναι αυτός που θα συγκέντρωνε τις λιγότερες υπόψίες (στην πραγματικότητα, η ταυτότητα του mastermind ήταν σχεδόν φανερή από τις πρώτες 10 σελίδες του comic, σε οποιονδήποτε έχει διαβάσει 20 comics Superman και μπορεί να κάνει απλούς συνειρμούς σχετικά με τις προθέσεις ενός συγγραφέα και το πώς αυτές μπορεί να θολώνονται εσκεμμένα σε ένα “whodunit”). Δεν θα αποκαλύψω ποιός είναι, αλλά αν θέλετε οπωσδήποτε να μάθετε, χωρίς να διαβάσετε το comic, κάντε κλικ εδώ.

Η ιστορία κλείνει με την Lois να ολοκληρώνει τη διήγηση, αναφερόμενη στο θάνατο του Superman (αφού, φυσικά, πρώτα νίκησε τον evil mastermind), ενώ στο φινάλε γνωρίζουμε και το σύζυγο της, η παρουσία του οποίου μας δίνει, για μια ακόμη, να κατάλαβουμε πως μερικές φορές τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται και συχνά η αλήθεια είναι πολύ διαφορετική από αυτό που θέλουμε -ή πείθουμε τους εαυτούς μας ότι πρέπει- να πιστεύουμε. Ένα κλείσιμο του ματιού από τον χαρακτήρα προς τους αναγνώστες, έρχεται ως φυσικό επόμενο των συνεχόμενων τέτοιων winks που έχει διασκορπίσει ο Moore μέσα στα δύο αυτά τεύχη, και που αποτελούν διαρκές επαναλαμβανόμενο μοτίβο στο σύνολο του έργου του.

Αν το δούμε ψυχρά και ρεαλιστικά, το comic έχει πολλά προβλήματα. Ως φόρος τιμής στον Silver Age Superman, μπορεί να λειτουργήσει μόνο σε ένα πολύ πρωτολειακό επίπεδο, καθώς ναι μεν πιάνει το “κλίμα”, αλλά, εν μέρει, χάνει την ουσία. Οι χαρακτήρες αυτοί δεν ήταν έτσι επειδή “ήταν έτσι”, δηλαδή επειδή δεν τους είχε γράψει έως τότε ένας συγγραφέας με τις δυνατότητες και ικανότητες του Moore, αλλά επειδή “έπρεπε να είναι έτσι”, καθώς απευθύνονταν σε μικρά παιδιά.

Ως επίσημο κλείσιμο του Pre-Crisis Superman, και πάλι πάσχει, καθώς αυτοδιαφημίζεται ως imaginary story και όσοι γνωρίζουν τι εστί Pre-Crisis DC, ξέρουν πολύ καλά τι σημαίνει αυτό.

Ως whodunit, είναι τρομακτικά αδύναμο, καθώς όλα τα “μυστήρια” που ανά στιγμές εμφανίζονται, μοιάζουν να απαντούν στον εαυτό τους, είτε άμεσα, είτε λίγο μετά, είτε -ενίοτε- και νωρίτερα. Σε αυτούς που θα πουν ότι είναι εσκεμμένα αφελές ως mystery story, για να ταιριάζει στο ύφος των 50s και 60s comics του Superman, έχω δύο απαντήσεις: πρώτον, τα περισσότερα 50s και 60s Superman stories ΔΕΝ είναι τόσο αφελή και απλοϊκά στη δομή τους (παρά το γεγονός ότι, συνήθως, ήταν πολύ μικρότερα σε έκταση από το WHATEVER HAPPENED…) και δεύτερον, αυτό το “τρένο” είχε ήδη χαθεί, από τη στιγμή που ο ίδιος ο Moore αποφάσισε να σοβαρέψει το πράγμα (κάτι που αποτελεί ένα γνώρισμα της δουλειάς του γενικότερα, καθώς ακόμη και οι κωμωδίες του, ή τα φαινομενικά αθώα tribute stories που γράφει, παίρνουν πάντα τον εαυτό τους πολύ σοβαρά – συχνά περισσότερο απ’ ότι θα έπρεπε.

Τέλος, αν το κρίνουμε “τεχνικά” ως comic, έχει κι εκεί τα ελαττώματα του. Η δομή του σεναρίου είναι απίστευτα ρευστή, με τους ρυθμούς να αλλάζουν χωρίς να υπάρχει κάποιος προφανής λόγος, οι διάλογοι είναι ξύλινοι και παιδικοί, δίχως όμως τη γοητεία του αυθεντικού Silver Age, και οι χαρακτήρες μοιάζουν να άγονται και να φέρονται χωρίς ουσιαστική παρουσία οποιουδήποτε στοιχειώδους κίνητρου. Ακόμη και το σχέδιο του πάντα εξαιρετικού Curt Swan, “υποφέρει” στο πρώτο από τα δύο τεύχη (SUPERMAN #423) από τα επιβλητικά μελάνια του βαρυφορτωτή George Perez (ευτυχώς, τα πράγματα είναι πολύ καλύτερα στο ACTION #583, με τον Kurt Schaffenberger ως inker).

Περίπου δύο παραγράφους πριν, συνειδητοποίησα ότι αυτό το κείμενο έχει πάρει περίεργο δρόμο. Με όσα έχω γράψει έως τώρα, είναι εξαιρετικά πιθανό (για να μην πω βέβαιο) οι περισσότεροι από όσους διαβάζετε όσα γράφω να θεωρήσετε πως δε μου αρέσει το συγκεκριμένο comic. Σας διαβεβαιώ ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει.

Λατρεύω το WHATEVER HAPPENED TO THE MAN OF TOMORROW! Θεωρώ πως είναι μια από τις καλύτερες ιστορίς Superman όλων των εποχών, ενώ στην προσωπική μου λίστα με τα καλύτερα του Moore, το είχα στη θέση #4, πάνω από WATCHMEN και V FOR VENDETTA. Και το λατρεύω παρά τα όποια εμφανή ελαττώματα του. Παρά τις χτυπητές αδυναμίες του και παρά το “κακό” που ενδεχομένως έκανε, επηρεάζοντας τον τρόπο που γράφονται τα mainstream superhero stories για τα επόμενα 20+ χρόνια.

Το λατρεύω γιατί αποπνέει Silver Age, αλλά παράλληλα είναι μοντέρνο (τόσο για το 1986, όσο και για σήμερα). Το λατρεύω γιατί παίρνει τον εαυτό του στα σοβαρά περισσότερο απ’ όσο πρέπει, αλλά είναι προφανές ότι ο συγγραφέας το αντιλαμβάνεται και το απολαμβάνει. Το λατρεύω γιατί σε ένα Universe (Pre-Crisis DC) που σημαδεύτηκε από τα “imaginary stories”, είναι απολύτως ταιριαστό ο μύθος του μεγαλύτερου ήρωά να κλείσει με ένα ακόμη τέτοιο.  Το λατρεύω γιατί μου θυμίζει ότι, τελικά, ο μοναδικός πραγματικός λόγος που είναι “εύκολο” ως whodunit, είναι επειδή εγώ έχω διαβάσει τόνους DC Comics!

Γενικά, το λατρεύω επειδή, παρά το αμφισβητούμενο του αποτελέσματος, οι προθέσεις του Moore είναι εμφανώς αγνές και η αγάπη του για τον Superman και όλα όσα πρεσβεύει, είναι διάχυτη στις σελίδες του comic, ακόμη και αν κάποιες φορές πρέπει να “ντριμπλάρεις” την αυταρέσκεια που βγάζει το γράψιμο του μεγαλοφυούς Βρετανού για να τη δεις. Το WHATEVER HAPPENED TO THE MAN OF TOMORROW δεν είναι μια από τις καλύτερες ιστορίες Superman επειδή το έγραψε ο Moore. Είναι -με έναν διεστραμμένα αυτοαναφορικό και αυτοϊκανοποιητικό τρόπο- μια από τις καλύτερες ιστορίες Superman, παρ’ όλο που το έγραψε ο Moore, μένοντας πιστός (όσο μπορούσε) στο μύθο του ήρωα, δίχως όμως να θυσιάσει το προσωπικό του στιλ!

Δεν θα το άλλαζα με τίποτα, παρ’ ότι, μετά από τόσα χρόνια, πλέον μου αρέσει περισσότερο να βρίσκω λάθη και προβλήματα σε αυτό, παρά να θαυμάζω το ίδιο το comic και να εντυπωσιάζομαι από αυτά που θέλει να πει. Είναι σαν τον παλιό, καλό φίλο, που αν ήθελες (ή αν σε υποχρέωναν να γράψεις ένα άρθρο για ένα blog στο internet), θα μπορούσες να παραθέσεις ένα κάρο ελαττώματα και κουσούρια του, αλλά και που πάντα τον αναφέρεις πρώτο-πρώτο όταν μιλάς για τους κολλητούς σου και επιμένεις να τον βλέπεις τακτικά, όσο και αν σου σπάει τα νεύρα…

(Δημήτρης Σακαρίδης)

Εδώ θα βρείτε συγκεντρωμένα τα κείμενα που πλαισιώνουν το αφιέρωμα στο έργο του Alan Moore, με τα υπόλοιπα 9 comics που ψήφισαν οι συντάκτες του comicdom.gr στη λίστα με τις κορυφαίες δημιουργίες του Βρετανού συγγραφέα.