WILSON

Writer/Artist: Dan Clowes
Drawn & Quarterly

Δε θεωρώ τυχαίο το γεγονός ότι ο Dan Clowes είναι ο μόνος καλλιτέχνης με δύο έργα του στη πρώτη δεκάδα του Top 100 of the 00’s με τα DAVID BORING και ICE HAVEN. Όταν έγραφα το Previews Picks του Φεβρουαρίου, σας είχα ενημερώσει για την κυκλοφορία του WILSON. Περίμενα και εγώ με αγωνία να πιάσω στα χέρια μου την πρώτη ολοκληρωμένη δουλειά του Clowes, την πρώτη που δεν κυκλοφόρησε σε συνέχειες. Να το πω το πρώτο graphic novel και ας απεχθάνεται ο ίδιος τον όρο; Να το πω. Όταν το πήρα στα χέρια μου (με μια καθυστέρηση που έπαιζε με το νευρικό μου σύστημα) είχα την αγωνία, την ανάγκη να είναι καλό, να είναι εκπληκτικό. Από την πρώτη κιόλας σελίδα ανάσανα. Θα ήταν καλό, θα ήταν εκπληκτικό. Θα ήταν η καλύτερη δουλειά του.

Ο Wilson μας κοιτά από το εξώφυλλο με ένα ημι-αλλήθωρο βλέμμα, άδειο, απορημένο και τρομαγμένο που κρύβεται πίσω από χοντροκομμένα γυαλιά. Το κεφάλι του είναι τεράστιο συγκριτικά με το σώμα του και οι παλάμες του σφιγμένες αμήχανα. Στο πεζοδρόμιο είναι χαραγμένο “CLOWES 1961”, το όνομα και η χρονιά γέννησης του δημιουργού. Ένα από τα καλύτερα εξώφυλλα που έχω δει.

Ο Wilson, λοιπόν, είναι ένας μισάνθρωπος, νευρωτικός τύπος που μοιάζει να έχει βαλθεί να κάνει τη ζωή των άλλων θλιβερή. Είναι μόνος και υπήρξε απελπιστικά μόνος όλη του τη ζωή. Το μοναδικό πλάσμα που φαίνεται να αγάπησε στη ζωή του ήταν η Pepper, η γλυκιά σκυλίτσα του. Α! Και τον εαυτό του, φυσικά. Ο Wilson αγαπά πολύ τον εαυτό του, θεωρεί ότι είναι τιμητής των πάντων, ότι είναι ο μόνος που απολαμβάνει τη σοφία και την αλήθεια. Χλευάζει τη ζωή των άλλων, τη βλακεία τους. Πιάνει κουβέντα σε αγνώστους για να τους περιπαίξει, να τους φέρει σε δύσκολη θέση ή απλά για να ακούσει το σοφό εαυτό του να μιλάει.

Όταν ο πατέρας του πεθαίνει, ο Wilson νιώθει την ανάγκη να βρει τη γυναίκα με την οποία είχε παλιότερα μια σχέση. Εκείνη του αποκαλύπτει ότι έχουν μια κόρη, την οποία έδωσε για υιοθεσία. Την αναζητούν μαζί και… ας μη σας χαλάσω κι άλλο την ιστορία.

Το WILSON είναι δομημένο σε 70 μονοσέλιδα, βασισμένα στη λογική των strips. Το κάθε ένα από αυτά έχει το δικό του τίτλο και τη δική του τεχνοτροπία. Κάθε μονοσέλιδο αποτελεί ένα μικρό απόσπασμα της ζωής του Wilson, κι όμως όλα μαζί καταφέρνουν να φτιάξουν την ιστορία. Ή μάλλον, λένε μια ιστορία. Αυτό μοιάζει με παρακινδυνευμένο πειραματισμό που έχει όλα τα φόντα να αποτύχει. Όμως, ο Clowes δε μας ταλαιπωρεί με άχρηστες δοκιμές, αφού έχει δουλέψει πάρα – μα πάρα – πολύ. Η χρήση του strip είναι ευφυής, αφού ο Clowes έχει αντικαταστήσει το απαραίτητο punchline με μια πικρή ατάκα, μια φαρμακερή διαπίστωση, κάτι που σε αφήνει παγωμένο. Υπάρχει, για παράδειγμα, ένα μονοσέλιδο όπου ο Wilson κάθεται στο χιόνι και παρακολουθεί το λιώσιμο ενός παγοκρυστάλλου. Για έξι panels κοιτάμε τον Wilson που κοιτά τις σταγόνες να πέφτουν, για να σηκωθεί στο τέλος απογοητευμένος λέγοντας “Still nothing”. Μέσα στο παιχνίδι αυτό είναι και οι τίτλοι που άλλοτε υποδεικνύουν το αυτονόητο και άλλοτε είναι από μόνοι τους μια δήλωση. Η δομή της ιστορίας, η πορεία της, είναι αριστουργηματική, αποδεικνύοντας ότι ο Clowes είναι δεξιοτέχνης της αφήγησης. Όταν κλείνεις την ωραία, ευρωπαϊκού format έκδοση, νιώθεις ότι ο χαρακτήρας αυτός υπήρξε αλήθεια, ότι τον γνώρισες, όσο μπορεί κανείς να γνωρίζει κάποιον.

Το σχέδιο, τώρα, είναι και αυτό ένα άλλο κεφάλαιο στο WILSON. Κάθε gag έχει τη δική του τεχνοτροπία, το δικό του χρώμα. Μπορεί να είναι εντελώς cartoon με τον Wilson να έχει τεράστια μύτη και στρογγυλά γυαλιά, να είναι ασπρόμαυρο ή έγχρωμο ή και κάποτε το γνώριμο σχέδιο του Clowes. Δε μπορείς παρά να μπεις στη διαδικασία να σχετίσεις τα όσα διαδραματίζονται με το σχέδιο. Να δεις στις σκιές τη ψυχοσύνθεση του ήρωα, στο απλό σχέδιο την πολυπλοκότητα των ανθρώπινων σχέσεων. Και καταλήγεις ότι τίποτα δεν είναι τυχαίο. Και μετά το ξαναδιαβάζεις και σχετίζεις ίδιες τεχνοτροπίες και τα σημεία που ο Clowes επιλέγει να τις επαναλάβει. Γιατί, όπως καταλάβατε, το WILSON δε γίνεται να το ευχαριστηθείς με την πρώτη ανάγνωση. Έμεινα να κοιτάω για ώρα την τελευταία σελίδα, υποκλινόμενη στη μεγαλοφυΐα του δημιουργού, προσπαθώντας να συλλάβω το μεγαλείο της απλότητας ενός από τα καλύτερα φινάλε που έχω βιώσει.

Το WILSON είναι αυτό ακριβώς: ένα βίωμα. Είναι ωραίο να διαβάζεις καλά comic (να βλέπεις ωραίες ταινίες, να ακούς καλή μουσική κτλ.), αλλά είναι σπάνιο να νιώσεις ότι όλο αυτό που βίωσες είναι μια εμπειρία. Και ο Clowes δούλεψε πολύ και κατάφερε να κάνει αυτό ακριβώς.