INTERVIEW CORNER #12: Dash Shaw

Ποιά είναι η πιο σίγουρη συνταγή για ένα comic; Βάζεις τέσσερις-πέντε χαρακτήρες να αλληλεπιδρούν, τους τοποθετείς σε μια ενδιαφέρουσα ιστορία με αρχή, μέση και τέλος, φροντίζεις ώστε ο καθένας να έχει τη δική του προσωπικότητα, τα δικά του προβλήματα και τον δικό του χώρο σε κάθε panel και αφήνεις τα πράγματα να κυλήσουν όπως πρέπει. Επίσης, μια καλή ιδέα είναι να μην παρεκκλίνεις από το “βολικό” format (είτε της ιστορίας είτε της έκδοσης) και να φροντίσεις να μη διαρρεύσει το έργο του πριν την κυκλοφορία του.

Ορίστε, με μια υπεραπλουστευμένη γενίκευση κατάφερα να γκρεμίσω συγγραφείς, καλλιτέχνες και θεωρητικούς των comics. Τα βιβλία του McCloud έχουν ήδη πέσει από τα ράφια τους τρέμοντας και κάθε comic που τόλμησε ποτέ να διαφοροποιηθεί χάνει τα αστέρια που του έχουν δώσει, κατά καιρούς, οι κριτικοί.

ΟΚ, σίγουρα δε μιλάω σοβαρά και τα παραπάνω δεν πρέπει να ληφθούν και πολύ υπόψη, αλλά πολλοί mainstream εκδότες και δημιουργοί κοιμούνται με μια Βίβλο κάτω από το μαξιλάρι τους που, πάνω-κάτω, λέει τα ίδια πράγματα. Ευτυχώς που υπάρχουν δημιουργοί όπως ο Dash Shaw, που τολμούν να πειραματιστούν με ιδέες και μορφές, δίνοντάς μας έργα που θα συζητάμε για πολύ καιρό ακόμη.

Όπως μάλλον καταλάβατε ήδη, καλεσμένος αυτής της εβδομάδας είναι ο Dash Shaw, ο 27χρονος δημιουργός που δε διστάζει να παίξει εκτός ορίων κάθε φορά που μας χαρίζει ένα νέο comic. Έργα όπως τα πρώιμα LOVE EATS BRAINS! και GODDESS HEAD, αλλά και τα πιο γνωστά του, όπως το BOTTOMLESS BELLYBUTTON μοιάζουν σε ελάχιστα πράγματα μεταξύ τους, χάρη στους πειραματισμούς του Shaw.

Το ίδιο συμβαίνει και με το πιο πρόσφατα ολοκληρωμένο έργο του, το BODYWORLD, το οποίο ξεκίνησε πριν μερικά χρόνια να δημοσιεύεται στο site του δημιουργού και κυκλοφόρησε πρόσφατα σε hardcover έκδοση μέσω της Pantheon. Το BODYWORLD αψηφά επίσης πολλούς από τους κανόνες που ανέφερα παραπάνω και αυτό αποτελεί ένα από τα πιο ελκυστικά στοιχεία του.

Όπως, άλλωστε, συμβαίνει και στην καριέρα του Shaw.

Και, φυσικά, ένας τόσο ανήσυχος δημιουργός δε θα μπορούσε να μείνει εκεί. Ο Shaw έχει ασχοληθεί και με το animation. Πρώτο αποτέλεσμα αυτής της ενασχόλησης ήταν το THE UNCLOTHED MAN IN THE 35th CENTURY A.D., μια σειρά μικρών animation που μπορείτε να βρείτε στο IFC.com. Και αυτόν τον καιρό δουλεύει την πρώτη του animated ταινία μεγάλου μήκους, με τίτλο THE RUINED CAST. Το συγκεκριμένο, μάλιστα, τον έφερε και μέχρι το Sundance Film Festival!

Διαβάστε, λοιπόν, τα όσα ενδιαφέροντα μας είπε ο Dash Shaw στη συνέντευξη που ακολουθεί (και στην οποία πρόσφερε και μια σημαντική χείρα βοηθείας ο αξιότιμος συνάδελφος, κ. Άρης Κώτσης):

Ήσουν ένας απ’ τους νεότερους καλλιτέχνες που πέτυχε τέτοιο επίπεδο θαυμασμού και επιτυχίας. Πώς νιώθεις γι’ αυτό; Το αισθάνεσαι μήπως σαν βάρος;

Υποθέτω πως επί του παρόντος προσπαθώ να κάνω τη μετάβαση από “πολλά υποσχόμενος” cartoonist σε “καλός” cartoonist. Αλλά αυτό το προσπαθώ εδώ και αρκετό καιρό τώρα.

Ποιες ήταν οι κυριότερες επιρροές σου στην δημιουργία comics;

Είναι πάρα πολλές και φτιάχνω comics όλη μου τη ζωή. Απλά, τα comics που ήθελα να κάνω και να διαβάσω έχουν αλλάξει. Ο πατέρας μου διάβαζε comics με superheroes και stoner comics, οπότε είχα πολλά τέτοια μέσα στο σπίτι καθώς μεγάλωνα. Υπήρχε μία κούτα ZAP COMIX σε μία άκρη της σοφίτας στο πατρικό μου. Θυμάμαι που χωνόμουνα εκεί και τα κοίταζα. Όταν μετά πήγα γυμνάσιο, διάβαζα κατά κύριο λόγο manga και παρακολουθούσα anime. Έπειτα, όταν πήγαινα Λύκειο, διάβαζα αμερικάνικα superhero comics, καθώς και manga, αλλά και κάποια αμερικάνικα comics που κυκλοφορούσαν τότε κι ήταν επηρεασμένα από manga. Στα τελευταία μου χρόνια στο Λύκειο, άρχισα να διαβάζω εναλλακτικά comics, όπως αυτά του Chris Ware, καθώς και strips εφημερίδων, κι όταν έπειτα μετακόμισα στη Νέα Υόρκη για να πάω στο κολέγιο, ήρθα σε επαφή με εκατομμύρια άλλα διαφορετικά πράγματα. Οπότε μου άρεσαν πολλά και διαφορετικά comics κι αν δεις τη δουλειά μου, τότε παρατηρείς πως συνδυάζω στο μυαλό μου πολλά και διαφορετικά είδη comics.

Στα comics σου υπάρχουν και κάποια αυτοβιογραφικά στοιχεία. Μπορείς να μου πεις ποιο απ’ τα comics σου περιέχει τα περισσότερα και με ποιο τρόπο τα περιέχει;

Κάποιες φορές ένα comic δεν περιέχει παρά μία “μυθολόγηση” κάποιου πράγματος που μου συνέβη, όπως για παράδειγμα το comic και το animation του THE UNCLOTHED MAN, που εξιστορεί το πώς ενδιαφέρθηκα για τη σπουδή του γυμνού και το κολέγιο και το πώς έγινα μοντέλο γυμνού μετά την αποφοίτησή μου. Επίσης, η μικρού μήκους ιστορία μου, “My Entire High School…Sinking Into The Sea!”αφορά το λύκειό μου. Δουλεύω σ’ ένα comic στο οποίο αφηγούμαι την παραμονή μου στην Ιαπωνία, όπου δίδασκα αγγλικά σε γιαπωνέζους φοιτητές, όμως, ούτε εγώ αποτελώ χαρακτήρα μέσα σ’ αυτή την ιστορία, ούτε αυτή διαδραματίζεται στην Ιαπωνία. Είναι περισσότερο σαν να μετατρέπω το παρελθόν μου σε μία μυθολογία την οποία τονίζω προκειμένου να βγάλω απ΄ αυτήν νόημα ή για να καταγράψω αυτά που αισθανόμουν εκείνη την περίοδο. Δεν σημαίνει απαραίτητα πως πρωταγωνιστώ εγώ ή πως όλα έγιναν όπως τα γράφω. Δεν είναι παρά μία συναισθηματική πραγματικότητα.

Ήταν δύσκολο να μεταφέρεις το format του BODYWORLD σε έντυπη μορφή; Είχες μήπως κι άλλες ιδέες σχετικά με το πώς θα πετύχεις τη μεταφορά αυτή;

Ήταν πολύ εύκολο. Απλά έδωσα κάθετο προσανατολισμό στο βιβλίο, πράγμα που σημαίνει πως έχει μία επάνω και μία κάτω σελίδα, αντί για μία αριστερή και μία δεξιά. Όλο το βιβλίο διαβάζεται σαν να κάνεις μεγάλο κύλισμα της οθόνης, ακριβώς δηλαδή όπως ήταν και στο διαδίκτυο. Μου αρέσει να υπάρχει μία ροή στο σύνολο του βιβλίου. Το BOTTOMLESS BELLYBUTTON διαβάζεται οριζόντια στην επιφάνεια του κάθε δισέλιδου, κι αυτός είναι κι ο λόγος που τα πάνελ ενίοτε εκτείνονται στο κέντρο των σελίδων. Προτιμώ αυτού του είδους την κίνηση, αντί να σταματώ και να ξαναξεκινάω σε κάθε σελίδα προκειμένου να επαναπροσανατολιστώ στα σχέδια των panels της εκάστοτε σελίδας. Θεωρώ πως, άπαξ και το συνηθίσεις, ο κάθετος προσανατολισμός του BODYWORLD σε βάζει πραγματικά πιο μέσα στο σενάριο, επειδή επιτρέπει τη αδιάκοπη δράση από τη μία σελίδα στην άλλη.

Μου φαίνεται πως πάντα προσπαθείς (και επιτυγχάνεις) να πας παραπέρα τα όρια των comics και να κάνεις κάτι άνευ προηγουμένου με το format της ιστορίας (όπως, για παράδειγμα, με τον σχεδιασμό της σελίδας και των panels), αλλά και με το format του ίδιου του βιβλίου. Πώς πιστεύεις ότι γίνονται κατανοητές αυτές οι καινοτομίες απ΄ τη μεριά του αναγνώστη;

Προσπαθώ απλά να πάρω διαισθητικές αποφάσεις, βάσει του τι εκφράζω εγώ ο ίδιος. Παραδείγματος χάριν, το BODYWORLD περιέχει διάφορες σκηνές, όπου οι χαρακτήρες βρίσκονται εντός άλλων χαρακτήρων και αισθάνονται αυτό που νιώθουν οι άλλοι χαρακτήρες, πράγμα που θα ήταν μια εξαιρετικά αποπροσανατολιστική και πολυεπίπεδη εμπειρία. Άρα, το comic οφείλει να αντανακλά το πώς είναι η εμπειρία αυτή από την οπτική των χαρακτήρων.

Φαίνεται πως στα comics σου σού αρέσει να απεικονίζεις όνειρα και παραισθήσεις. Αυτό το θεωρείς απλά μία άσκηση των δεξιοτήτων σου, ή πιστεύεις πως υπάρχει κάποιο νόημα στο να τα μοιράζεσαι;

Αν το βάλω στο comic, τότε το νόημα είναι πως είτε αποκαλύπτει κάτι στο χαρακτήρα, είτε αποκαλύπτει κάτι για τον χαρακτήρα. Το έχω κάνει μόνο στο BOTTOMLESS BELLYBUTTON και στο THE UNCLOTHED MAN, και θεωρώ πως τα όνειρα είναι σημαντικά στην περίπτωση και των δύο αυτών ιστοριών. Δεν υπάρχουν πολλές παραισθήσεις στο BODYWORLD, αυτά που απεικονίζονται συμβαίνουν στην πραγματικότητα. Βρισκόμουν πρόσφατα στα βουνά και είχα κάποια πολύ ζωντανά όνειρα λόγω του υψομέτρου κι ένιωσα έκπληξη με το τι διαπραγματευόντουσαν. Μου αποκάλυψαν κάτι για τον εαυτό μου.

Πρόσφατα οι μεγάλες εκδοτικές εταιρίες κυνηγούν πολλούς ανεξάρτητους συγγραφείς. Θα ήθελες μελλοντικά να σχεδιάσεις ένα βιβλίο με superheroes; Κι αν κάποιος σου έλεγε πως μπορείς να διαλέξεις όποιον τίτλο θέλεις, ποιος τίτλος θα ήταν αυτός;

Μόλις έκανα μία μικρή ιστορία για το δεύτερο volume του STRANGE TALES, μία τετρασέλιδη ιστορία του Spider-Μan. Είχα κάνει μία ιστορία του Doctor Strange για το πρώτο volume, οπότε ήθελα να συνεχίσω το fan art για τον Steve Ditko. Ωστόσο, δε θα ήθελα να κάνω κάποια από τις μεγάλες και μακροχρόνιες σειρές. Θα μου άρεσε πολύ να κάνω μία μικρή ιστορία για το TEENAGE MUTANT NINJA TURTLES ή ένα μικρού μήκους comic του GUYVER, επειδή λάτρευα τους χαρακτήρες αυτούς όταν μεγάλωνα. Είναι αναζωογονητικό να ξανασχεδιάζεις χαρακτήρες που ζωγράφιζες με τέτοια εμμονή όταν ήσουν νεότερος.

Ήσουν πρόσφατα στη Utah, παρευρισκόμενος στο Sundance Film Festival ως ένας εκ των δημιουργών της προβαλλόμενης animated ταινίας THE RUINED CAST. Μπορείς να μας πεις περισσότερα γι’ αυτό;

Το RUINED CAST είναι μία ταινία animation, την οποία γράφω και σκηνοθετώ εγώ. Είχα κάνει πιο πριν μία σειρά από animations μικρού μήκους για το IFC.com με τίτλο THE UNCLOTHED MAN, καθώς και άλλα animations μικρού μήκους. Όμως, αυτή είναι η πρώτη μεγάλου μήκους animated ταινία μου κι η πρώτη που έχει ηθοποιούς στις φωνές, καθώς και άλλους ανθρώπους που έχουν εργαστεί σε αυτή. Είχα προσκληθεί ως επισκέπτης-ομιλητής για τις ενότητες Sundance Director και Screenwriter Labs. Ήταν απίστευτα. Πέρασα ένα μήνα στα βουνά δουλεύοντας την ταινία μου, συναντώντας υπερταλαντούχους ανθρώπους, μαθαίνοντας πώς να συνεργάζομαι με ηθοποιούς φωνής και πάρα πολλά άλλα πράγματα ακόμη. Είναι πάρα πολλά για να μπορέσω να τα διατυπώσω γραπτώς. Ήταν μια φανταστική εμπειρία και τώρα που μόλις επέστρεψα νιώθω λες και επαναπροσαρμόζω τη ζωή μου μακριά απ’ το βουνό.

Αυτό δεν ήταν το πρώτο σου animated project. Το animation σού προσφέρει περισσότερους τρόπους για να εκφράσεις τις ιδέες σου;

Είναι απλά κάτι διαφορετικό σε σχέση με τα comics. Πάντα μου άρεσαν το animation και το είχα συνδέσει με τα comics στο μυαλό μου επειδή όταν ήμουν παιδί μου άρεσαν και τα κινούμενα σχέδια αλλά και τα comics. Πήγαινα σε όλες τις εκδηλώσεις manga και anime και έκανα συλλογή από animation art books. Ένα μεγάλο ποσοστό της τεχνοτροπίας του BODYWORLD προέρχεται απ΄το animation, όπως για παράδειγμα το να δουλεύω σε φύλλα χαρτιού τριοξικής κυτταρίνης και οι ζωγραφιές του φόντου που θυμίζουν τα κινούμενα σχέδια με τον Yogi Bear. Ένα ακόμη στοιχείο είναι ότι το στιλ των σκηνών σε πολλά από τα comics μου προέρχεται απ’ τα animation και, πιο συγκεκριμένα, ο τρόπος με τον οποίο επιβραδύνω τη δράση και σχεδιάζω κάθε στάδιο αυτής. Π.χ., κάποιος θα χρειαστεί είκοσι panels για να βγάλει το πουκάμισο του. Αν αναλύσεις την κίνηση καρέ-καρέ, τότε βλέπεις πολύ πιο ξεκάθαρα τόσο το σώμα σου, όσο και το πώς κινείσαι. Πραγματικά βελτιώνει την ζωή σου. Άρα, μου αρέσουν και τα δύο και τα βρίσκω εξίσου ανταποδοτικά.

Ποια είναι τα σχέδια σου για το μέλλον; Τι να περιμένουμε από εσένα;

Επί του παρόντος δουλεύω την ταινία THE RUINED CAST καθώς κι ένα ακόμη comic. Δεν έχω ιδέα πότε θα είναι έτοιμα. Άλλα δύο βιβλία μου, το THE UNCLOTHED MAN και το BODYWORLD μόλις κυκλοφόρησαν στις Ηνωμένες Πολιτείες.

[Μετάφραση: Αλέξανδρος Τσαντίλας]

Which is the most certain recipe for a comic book? You put in four or five characters interacting, place them in an interesting story that has a beginning, middle and end, you make sure that anyone has his own personality, his own problems and his own space in each panel and then leave things roll the way they’re meant to be. Also, another good idea is to avoid too much deviation from the “convenient” format (be it the story’s or the publication’s) and make sure the work doesn’t leak before its intended publication date.

There you go: Through an oversimplified generalization I managed to overthrow writers, artists and comic book theorists. Mc Cloud’s books have already fallen off the shelves trembling, and each and every comic that ever dared to diversify loses the stars handed to it by the critics from time to time.

Ok, I’m definitely not being serious and all of the above should be taken at face value, but many mainstream publishers and creators are sleeping with a Bible underneath their pillow, which more or less recites the same things. Luckily, there are creators such as Dash Shaw, who dare to experiment with ideas and forms and provide us with works that will be subjects of discussion for a long time yet to come.

As you’ve probably already figured out by now, this week’s guest is Dash Shaw, the 27-year old creator who doesn’t hesitate to play out of the limits each time he gives us a new comic book. Works such as his earliest LOVE EATS BRAINS! and GODDESS HEAD, as well as his most famous comics such as BOTTOMLESS BELLYBUTTON, have very few resemblances to each other thanks to Shaw’s experimentations.

The same goes with his most recent completed work, BODYWORLD, which was initially published a few years back in the creator’s website and was recently released in a hardcover edition by Pantheon. BODYWORLD also defies many of the rules I mentioned above and this also constitutes one of its most attractive features.

Besides, the same thing happens with Shaw’s career.

It’s also natural that such a restless creator wouldn’t just rest on his laurels. Shaw has also dabbled with animation, resulting in his very first opus in this sector, THE UNCLOTHED MAN IN THE 35th CENTURY A.D., a series of small animations that you can watch in IFC.com. At present, Shaw is working on his first long animated movie titled THE RUINED CAST. This particular work earned him a spot in Sundance Film Festival!

So, read all the interesting things Dash Shaw has to say in the following interview (which was realized with help from my most worthy colleague, Mr. Aris Kotsis):

You were one of the youngest artists to achieve this kind of praise and success. How does it feel? Can it be a weight over your shoulders?

Right now I guess I’m trying to transition from a “promising” cartoonist to just a “good” cartoonist. But that’s what I’ve been trying to do for a while.

What were your main influences in making comics?

There are so many and I’ve been doing comics for my whole life. It’s just that the comics I’ve wanted to make, and liked to read, have changed. My dad read superhero comics and stoner comics, so those were around the house when I was growing up. There was a box of ZAPs in a crawl space in the house where I grew up. I remember crawling around in there and looking at those. Then when I was in middle school I was reading mostly manga and watching anime. Then, in high school, I was reading American superhero comics and still manga and some manga-inspired American comics coming out. Late in high school I got into alternative comics, like Chris Ware, and newspaper comics, and then college, moving to New York , introduced a million other things to me. So I’ve liked a lot of different kinds of comics and, looking at my work, I think you can see I’m combining a lot of different kinds of comics together in my mind.

There have to be some autobiographical elements in your comics. Can you tell me which comic has the most and in what way?

Sometimes a comic has just been a “mythologization” of something that happened to me, like THE UNCLOTHED MAN comic and animated series, which was about me being interested in figure drawing and college and then being a figure drawing model after graduating. And also the short story “My Entire High School… Sinking Into the Sea!” is about my high school. I’m working on a comic about my time in Japan , teaching English to Japanese students, but I’m not a character in it and it doesn’t take place in Japan . It’s more like I’m turning my past into a mythology that I’m heightening to make sense of it or to record my emotions from that time. It doesn’t necessarily mean that I’m the main character or that everything happened to me like what I wrote. It’s an emotional reality.

Was it difficult to transfer BODYWORLD’s format into print? Did you have any other ideas of how to accomplish this transfer?

It was very easy: I just made it a vertically oriented book, meaning that it has a top and bottom page instead of a left and right page. It reads as one long scroll, which is what it was like on the internet. I like a whole book to have one flow. BOTTOMLESS BELLYBUTTON reads horizontally across spreads. That’s why panels will sometimes stretch across the center of pages. I like that kind of motion, as opposed to stopping and starting at each page to re-orient yourself to the panel layouts of that particular page. I think that, once you get used to it, the vertical orientation of BODYWORLD actually brings you into the story more. It allows uninterrupted action across pages.

It seems to me that you always try (and achieve) to push forward the boundaries of comics and do something unprecedented with the format of the story (for example the page and panels layout) as well as with the format of the book itself. How do you think that these innovations work for the reader?

I just try to make intuitive decisions based on what I’m expressing. For example, BODYWORLD has sequences where characters are inside of other characters, feeling what the other character feels, which would be a very disorienting, multi-layered experience. So the comic should reflect what that’s like from the character’s perspectives.

You seem to be interested in depicting dreams and hallucinations in your comics. Do you see this as just an exercise for your skills or do you believe that there is a point in sharing them?

If I put it in the comic, the point is that it’s revealing something to a character or it’s revealing something about the character. I’ve only done that in BOTTOMLESS BELLYBUTTON and THE UNCLOTHED MAN, and in the cases of both of those stories, I think the dreams are important. There aren’t any hallucinations in BODYWORLD—that’s actually happening. I was just in the mountains and the altitude gave me very vivid dreams and I was surprised what they were. It revealed something about me to myself.

Recently, the big publishers seem to be scouting a lot of indie writers. Would you be willing to write or illustrate a superhero title in the future? What if someone told you you could chose whichever title you’d like? Which would that be?

I just did a short story for the second volume of STRANGE TALES. I did a four-page Spider-Man comic for it. I did a Dr. Strange story for the first volume, so I wanted to continue my Steve Ditko fan art. It was fun. I wouldn’t want to do a long-running series, though. I’d rather spend time with my own characters. But it’s fun to work on short things. I’d love to do a short TEENAGE MUTANT NINJA TURTLES comic, or a short GUYVER comic, just because I loved those characters when I was growing up. It’s refreshing to go back and draw characters you drew obsessively when you were younger.

You were recently in Utah , visiting the Sundance Film Festival as one of the creators of the animated feature The RUINED CAST. Can you tell us more about it?

The RUINED CAST is an animated feature I’m writing/directing. I did a series of short animations for IFC.com called THE UNCLOTHED MAN before, and I’ve done other short cartoons. But this is the first feature-length cartoon for me, and the first one with voice actors and a few more people are working on it. I was invited as a fellow for the Sundance Directors and Screenwriters Labs. It was amazing. I spent a month in the mountains working on my movie, meeting super-talented people, learning about working with actors and so many other things. It’s too much to put into words. It was a fantastic experience and I feel like now, just getting back, I’m still re-adjusting to life off the mountain.

This wasn’t your first animated project. Does animation offer you more ways of expressing your ideas?

It’s just a different thing than comics. I’ve always liked cartoons, and they became related to comics in my mind because I was into comics and cartoons as a kid. I’d go to all of the anime/manga conventions and collect animation art books. A lot of how BODYWORLD was done comes from animation, like working on acetate sheets and the background paintings are kinda Yogi Bear-like. Also the style of the sequences in a lot of my comics come from animation in that I’m slowing down an action and drawing each stage of it. Someone will take off their shirt for 20 panels or something. If you break down a movement, drawing it frame by frame, it makes you super-conscious of your body and how you move. It improves your life. So, I like both and they’re both personally rewarding.

What are your plans for the near future? What should we expect from you?

I’m working on The RUINED CAST movie right now and another comic. I don’t know when they’ll be done. But I had a couple of books, UNCLOTHED MAN and BODYWORLD, just come out here in the States.

[Translated by Alexandros Tsantilas]