Υπερήρωες Και Φιλοσοφία
Δύο αντικείμενα που μοιάζουν να μην συναντιούνται πουθενά; Όπως αποδεικνύει η Katie Connolly, στο άρθρο της για το BBC News, με τίτλο “Teaching philosophy with Spider-Man”, μάλλον τα δύο αυτά αντικείμενα βρίσκονται πιο κοντά απ’ όσο πιστεύαμε. Πριν καιρό -αν δεν κάνω λάθος- είχε γίνει θέμα πώς ένα καθηγητής χρησιμοποιούσε τα comics για να εξηγήσει νόμους της Φυσικής. Καθηγητές της Φιλοσοφίας στην Αμερική πήγαν το πράγμα ένα βήμα παραπέρα.
Ας πάρουμε το αιώνιο ερώτημα: Γιατί ο Batman δεν σκοτώνει τον Joker να πάει στο διάολο, αλλά επιμένει να τον φυλακίζει, ξέροντας καλά, όπως και εμείς άλλωστε, ότι τελικά θα δραπετεύσει; Καλωσορίσατε στον κόσμο του Εμμάνουελ Καντ και της θεωρίας του για την αρετή και την ηθική. Ο Καντ, μιλώντας για την ηθική, θεωρούσε ότι είναι μια εσωτερική επιλογή, ένα αίσθημα ευθύνης. Γνωστό απόφθεγμά του το “Όσο περισσότερο σκέφτομαι, τόσο περισσότερο δυο πράγματα γεμίζουν την ψυχή μου με μεγάλο θαυμασμό και ευλάβεια που αυξάνεται: ο έναστρος ουρανός πάνω μου και ο ηθικός νόμος μέσα μου”. Δεν είμαι σίγουρη, βέβαια, ότι αυτή είναι μια σκέψη που κάνει ο Batman, αλλά είναι μια εξήγηση, δε μπορείτε να πείτε.
Ο Christopher Bartel του Appalachian University, σύμφωνα με το άρθρο της Connolly, βάζει τους μαθητές του να διαβάσουν το WATCHMEN και στη συνέχεια αναλύουν σημεία του comic με όρους μεταφυσικής και επιστημολογίας. Πιο συγκεκριμένα, επιμένει στην άποψη του Dr. Manhattan ότι όλα, ακόμη και η ψυχολογία του ανθρώπου, υπόκεινται στους νόμους της Φυσικής. Αυτό, όπως καταλαβαίνετε, σηκώνει μεγάλη συζήτηση και αγγίζει βαθιά φιλοσοφικά ζητήματα, όπως την ύπαρξη και τα όρια της ελεύθερης βούλησης. Ο Bartel χρησιμοποιεί τους χαρακτήρες των WATCHMEN για να δώσει μια πρώτη εικόνα για την αιτιοκρατία, την άποψη, δηλαδή, ότι τα πάντα σχετίζονται με αιτιώδη σχέση. Το ένα φέρνει το άλλο, πιο απλά, με απώτερο συμπέρασμα ότι τίποτα δεν είναι τυχαίο.
Έναν γνωστό υπερήρωα εντάσσει στο μάθημά του ο Christopher Robischaud, ο οποίος διδάσκει ηθική και πολιτική φιλοσοφία στο Harvard’s Kennedy School of Government. Ωθεί τους μαθητές του να κάνουν φιλοσοφικά και ηθικά πειράματα και αυτό γίνεται πιο εύκολο όταν αποδεσμεύεσαι συναισθηματικά από το θέμα. Ας υποθέσουμε ότι είσαι ο Peter Parker και ανακαλύπτεις ότι έχεις υπερδυνάμεις. Οφείλεις να τις χρησιμοποιήσεις για να βοηθήσεις τους άλλους; Ναι, ως Spider-Man προσφέρει στο κοινό καλό, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι ο Peter Parker είναι και εξαιρετικός επιστήμονας. Μήπως είναι αυτός ο τρόπος να προσφέρει στο κοινό καλό, αλλά πού να προλάβει πηδώντας από κτίριο σε κτίριο; Με αυτόν τον τρόπο, διδάσκονται στο Harvard τις συνεπειολογικές έννοιες και την ηθική που διαχωρίζει το σωστό και το λάθος, με βάση μόνο το αποτέλεσμα. Κάτι του τύπου “ο σκοπός αγιάζει τα μέσα”, διδαχή χρήσιμη για τους μελλοντικούς ηγέτες του κόσμου.
Φυσικά, αυτού του είδους η τακτική, όσον αφορά στη διδασκαλία της φιλοσοφίας, έχει και επικριτές. Υπάρχουν και αυτοί που θεωρούν ότι το σύστημα εισαγωγής στοιχείων της pop κουλτούρας ευτελίζει το μάθημα. Φαντάζομαι, βέβαια, ότι αρκετοί από αυτούς θα γκρινιάζουν γιατί έχουν να αντιμετωπίσουν τις άδειες αίθουσες κατά την ώρα της διδασκαλίας τους, την ίδια ώρα που τα μαθήματα που συνδυάζουν comics με τη φιλοσοφία γίνονται δημοφιλή. Οι υποστηρικτές αυτής της τακτικής διαχωρίζουν τη θέση τους και λένε ότι δεν διδάσκουν την φιλοσοφία των comics, αλλά φιλοσοφία με τη βοήθεια των comics.
Η χρήση, πάντως, των comics στην εκπαίδευση ήταν κάτι που απασχόλησε και συζητήσεις στο Comicdom Con 2010, αποδεικνύοντας ότι είναι ένα θέμα που απασχολεί τόσο την εκπαιδευτική κοινότητα, όσο και αυτή των comics.
About Βασιλεία Βαξεβάνη
Related Posts
Previews Picks July 2022
-
Posted by
Comicdom
Στα μέσα του καλοκαιριού, με τη θερμοκρασία να ανεβαίνει και τους μισούς συμπολίτες μας να ετοιμάζονται να ροβολήσουν προς τις παραλίες, οι πιστοί στρατιώτες του Comicdom, Σόλωνας Παπαγεωργίου και Ορέστης Καρέλης, βρήκαν χρόνο να ξεφυλλίσουν το τρέχον PREVIEWS.
Previews Picks June 2022
-
Posted by
O Δημήτρης Σακαρίδης και ο Αντώνης Αντωνιάδης ανάβουν τα κλιματιστικά τους, βάζουν στην άκρη τις όποιες σκέψεις για πανδημία, οικονομική κρίση και πολέμους (υπαρκτούς και πιθανούς) και προτείνουν τα πιο ενδιαφέροντα comics που θα καταφθάσουν στα κομιξάδικα σε περίπου δύο μήνες.
Previews Picks May 2022
-
Posted by
Το Comicdom Con Athens έφυγε και το καλοκαίρι δεν ήρθε ακόμα, οπότε σε αυτό το… άβολο ενδιάμεσο διάστημα μέχρι να ανοίξουν οι παραλίες, ο Θωμάς Παπαδημητρόπουλος και ο Αριστείδης Κώτσης γεμίζουν τον χρόνο τους ξεφυλλίζοντας τον κατάλογο της Diamond.
Comicdom Con Athens 2022 – Panels
-
Posted by
Από την αποτύπωση ιστοριών προσφύγων μεταναστών στο χαρτί, μέχρι την τηλεοπτική μετάφορα του SANDMAN, και από την 60η επέτειο του Spider-Man, μέχρι τη σχέση μεταξύ πολέμου και comics και τους Έλληνες voice actors του My Hero Academia!
Previews Picks March 2022
-
Posted by
Ένα μήνα πριν το Comicdom Con Athens 2022 και παρ’ όλα αυτά εξακολουθούμε να βρίσκουμε χρόνο για τον κατάλογο της Diamond! Ξεναγοί σας για αυτόν τον μήνα, ο Σόλωνας Παπαγεωργίου και ο Αριστείδης Κώτσης.
Previews Picks February 2022
-
Posted by
Ο χειμώνας φεύγει σιγά-σιγά και δεν είναι μόνο τα μέτρα κατά του Covid που χαλαρώνουν. Το ίδιο κάνουν ο Αντώνης Αντωνιάδης και ο Δημήτρης Σακαρίδης, οι οποίοι ξεφεύγουν από την πίεση της καθημερινότητας, ξεφυλλίζοντας το τρέχον PREVIEWS…
Top 100 Of The 70s: 8. Amazing Spider-Man
-
Posted by
Το αξέχαστο και πάντα επιδραστικό run του Gerry Conway στον flagship τίτλο του web-crawler, βρίσκει επάξια μια θέση στη λίστα με τα κορυφαία comics της δεκαετίας του ’70!
Top 100 Of The 70s: 10. The Death Of Warlock
-
Posted by
Η κορυφαία δεκάδα των comics που σημάδεψαν τα 70s, ανοίγει με ένα υπερηρωικό αριστούργημα που πλέον ελάχιστοι fans δεν έχουν διαβάσει, δια χειρός του τεράστιου Jim Starlin!
Top 100 Comics Of The 70s: 20-11
-
Posted by
Στην τελευταία δεκάδα πριν το Top 10, παίζουμε σύστημα 7-2-1, με την Ευρώπη να έχει ένα παραπάνω comic από την Ιαπωνία. Πριν προλάβετε να στοιχηματίσετε, σας ενημερώνουμε ότι αυτή τη φορά το manga ΔΕΝ το έχει κάνει ο Tezuka!
Top 100 Comics Of The 70s: 30-21
-
Posted by
Λίγο πριν το Top 20, η συγκεκριμένη δεκάδα θα μπορούσε να αναφωνεί “Make Mine Marvel”, καθώς τα εννέα από τα δέκα comics προέρχονται από το House Of Ideas, με ένας μοναχικό Batman να κρατάει ψηλά τη σημαία της DC.
Top 100 Comics Of The 70s: 50-41
-
Posted by
Η πολυπολιτισμικότητα στην οποία σας είχαμε συνηθίσει έως τώρα πάει περίπατο σε αυτή τη δεκάδα, η οποία είναι αμιγώς αμερικανική! Το σκορ, όμως, ανάμεσα σε Marvel και DC είναι 5-4, που σημαίνει πως έχουμε και άλλον publisher! Ποιός να είναι άραγε…
Top 100 Comics Of The 70s: 60-51
-
Posted by
Το σύστημα 6-3-1 επιστρέφει, με έξι αμερικανικά comics όπως και τις προηγούμενες φορές, αλλά τώρα είναι τα ευρωπαϊκά comics που υπερέχουν των Manga! Όπως εύκολα μπορεί να μαντέψει όποιος έχει έστω και ελάχιστη φαντασία, η μοναδική ιαπωνική εκπροσώπηση ανήκει πάλι στον Tezuka…
Οι λογοι στο γιατί ο Batman δεν σκοτώνει τον Joker εναι οι εξης α)H DC φοβατε να μην εξαγριωση τους φαν και χασει κερδος και β)Ο Batman ειναι κοτα και δεν εχει τα κακαλα να τελειωσει την δουλεια (to finish the damn buisness που λενε και οι αμερικανοι).Μονο δυο ειχαν τα κότσια να τον σκοτώσουν (η να προσπάθησουν τουλαχιστον) ομος ο ενας ηταν elseworlds (magog) και ο αλλος αντι να φερει το σπαθί του εφερε λοστο (damian)
Ο λόγος για τον οποίο ο “όποιος” Batman δεν σκοτώνει τον όποιο” Joker, είναι πολύ απλά επειδή ως “υπερήρωας” -θα έπρεπε να θεωρείται δεδομένο πως- είναι πολύ “καλύτερος” ηθικά από το μέσο άνθρωπο και δεν καταφεύγει ποτέ σε τέτοιες λύσεις.
Σε έναν ιδανικό κόσμο*, αυτό θα έπρεπε να θεωρείται αυτονόητο. Βέβαια, σε έναν ιδανικό κόσμο, τα υπερηρωικά comics θα απευθύνονταν ακόμη στο σωστό κοινό, δηλαδή σε παιδιά 6-13 ετών και όχι σε γερασμένα fanboys (και fangirls!), που γουστάρουν τους παιδικούς τους ήρωες να “ωριμάζουν” μαζί τους και αναζητούν παντός είδους subtext εκεί που δεν υπάρχει.
(*Συμπτωματικά, θεωρείτο αυτονόητο ακόμη και στον -εντελώς μη ιδανικό- δικό μας κόσμο, τουλάχιστον στις pre-Watchmen/Dark Knight εποχές.)
Σακαρίδη έγραψες! ετσι είναι όπως τα λες
Πολύ καλό κείμενο Βασιλεία! Και ωραίο λεξιλόγιο και καλογραμμένο και ενδιαφέρον το θέμα
Ειλικρινά αν και μου αρέσουν τα κόμικ ( γι αυτό κάθομαι και ποστάρω εδώ άλλωστε) όταν διάβασα το κείμενο σκέφτηκα «να δω τι άλλη παπαριά θα σκεφτούν οι Αμερικανοί σχετική με τα κόμικς».Ειλικρινά το θεωρώ τελείως μα τελείως ανόητο αυτό που κάνουν.Είναι τελειώς διαφορετικό πράγμα να διδάσκεις φυσική χρησιμοποιώντας τα κόμικς -όπου εκεί όχι απλά έχει νόημα ,αλλά μπορούν να βγουν και πολλά ενδιαφέροντα συμπεράσματα- και άλλο να διδάσκεις φιλοσοφία με βάση τα κόμικς ,Ιδιαίτερα τα υπερηρωϊκά! Τι βάθος να δώσεις σε μαντραχλάδες που δέρνονται; Είναι σαν να προσπαθείς ντε και καλά να κάνεις γκάνκστερ τον Γουίνι το αρκουδάκι.Είναι δυνατόν να κάνεις κάτι τέτοιο και να μην φαίνεται γελοίο;Είπαμε οι Αμερικανοί έχουν βίτσιο με την ποπ κουλτούρα που οι ίδοι παράγουν (σε μεγάλο βαθμό τουλάχιστον ) ,αλλά εδώ είναι για γέλια.Στο τέλος θα διδάξουν και πως ο Punisher είναι homo universalis,αντικατοπτρίζοντας τις αρχές του διαφωτισμού…
Well done Βασιλεία! Τώρα όσο αφορά τις διάφορες απόψεις που εκφράστηκαν, να πω τα ακόλουθα: σχετικά με την επιστήμη και τους υπερήρωες υπάρχει το εξαιρετικό βιβλίο του James Kakalios, “The Physics of Super-heroes” το οποίο δείχνει ότι η φυσική των comics είναι… στην καλύτερη εύθραυστη. Αναμενόμενα ο Batman είναι ο πιο ρεαλιστικός ήρωας (από φυσικής απόψεως πάντα – no super-powers), ενώ η πιο ρεαλιστική δύναμη είναι η ικανότητα του Thor να πετάει με το Mjolnir (you’d be surprised how simple it is). Όσο αφορά τώρα τα comics και την ηθική/φιλοσοφία κλπ, νομίζω ότι η κίνηση αυτή απλά εντάσσει συζητήσεις που γίνονται από καταβολής υπερηρώων σε ένα πλαίσιο με συγκεκριμένες υποθέσεις. Είναι τοις πάσει γνωστό ότι η πανεπιστημιακή εκπαίδευση συχνά υποκέυπτει στην ξύλινη γλώσσα και τη μεθοδολογική μούχλα. Τα comics την περίπτωση απλά είναι ένα χρήσιμο εργαλείο.
Ωραίο άρθρο! Θα συμφωνήσω λίγο με το φίλο ΖΕΗΝΤ. Η χρήση κόμικ σαν εκπαιδευτικό εργαλείο είναι πραγατικά χρήσιμη, αλλά ταυτόχρονα και λίγο μονοδιάστατη. ΟΚ ο Μπάτμαν δεν σκοτώνει τον Τζόκερ γιατί είναι “ηθικά” αντίθετος στο φόνο και γιατί αν το κάνει θα πέχει και αυτός το ίδιο χαμηλά κλπ. Παρ όλα αυτά γνωρίζει πως ο Τζόκερ κάθε φορά που θα το σκάσει θα κάθαρίσει και 2-3 αθώους (εντάξει όχι και καθε φορά, αλλά έχει φάει κάμποσους). Άρα; Πως είναι δυνατόν να είναι ανώτερος ηθικά κάποιος που θα μπορούσε να είχε σώσει πολλές ζωές, αφαιρώντας μία; Σε τέτοιες περιπτώσεις φιλοσοφικά, θα μπορούσε να αναλυθεί στο πλαίσιο της ηθικής του πολεμιστή πχ…
Τωρα αν απο τη φιλοσοφία, περάσουμε στην χρηματοοικονομική φυσική, θα λέγαμε πως δεν το κάνει γιατι πολύ απλά το δίπολο Μπάτμαν/Τζοκερ είναι ένας τεράστιος μαγνήτης. Ακόμα και άν ο θετικός πόλος (Μπατμαν) “έκοβε” τον αρνητικό (Τζόκερ), ένας νέος αρνητικός πόλος θα έκανε την εμφάνισή του (πχ Πιγκουινός), αν “κοβονταν” και αυτός θα είχαμε έναν άλλο κ.ο.κ. Το μόνο που πετυχαίναμε βέβαια θα ήταν να μικραίνουμε τον μαγνήτη διαρκώς και άρα το μαγνητικό του πεδίο/ακτίνα έλξης του. Και δεν το κάνουν αυτό γιατί πολύ απλά αυτός ο μαγνήτης τραβάει λεφτά, πολλά λεφτά. Τον θέλουν να είναι όσο μεγαλύτερος μπορεί.
Το Watchmen είναι άλλη ιστορία…
@AndreasD: Άρα, να υποθέσω πως είσαι υπέρ της θανατικής ποινής;
Ή μάλλον (για να μην κατηγορηθώ πως συγκρίνω μήλα με κομπιουτεράκια τσέπης), να υποθέσω πως θα ήσουν υπέρ της θανατικής ποινής, αν οι αποδράσεις από τις φυλακές αυξάνονταν σε επίπεδο ανάλογο με αυτό που βλέπουμε να ισχύει στα universes των Marvel και DC;
@Δημήτρης. Όχι,αλλά δεν έχει σχέση με αυτό που έγραψα. Οι γενικοί κανόνες ηθικής έχουν ισχή (στο παράδειγμα Μπάτμαν/Τζόκερ πχ) υπό ΚΣ (κανονικές συνθήκες). Δεν ισχύει το ίδιο όμως σε μια κατάσταση πολέμου πχ. Εκει (πλην extreme καταστάσεων) και ειδικά όταν είσαι σε θέση άμυνας δεν έχεις ούτε τους ηθικούς φραγμούς (τουλάχιστον όχι τόσους όσους έχεις υπο ΚΣ), αλλά ούτε και την κοινωνική καταδίκη στο να αφαιρέσεις μια ζωή. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα η κοινωνία σε ανταμοίβει, σε κάνει δρόμο, πλατεία κλπ. Και το θέμα είναι πως στα περισσότερα (μονοδιάστατα) κόμικς οι “κακοί” είναι συνέχεια σε “εμπόλεμη” κατασταση τόσο με την κοινωνία όσο και με τους “καλούς” ή τουλάχιστον έτσι το παρουσιάζουν οι εταιρίες.
Τα παραπάνω φυσικά είναι απλές σκέψεις για τη ροή της κουβέντας ενός πολύ ενδιαφέροντος άρθρου. Έτσι κι αλλιώς όταν διαβάζω τέτοια κόμικς δεν μου γεννιούνται ιδιαίτερα φιλοσοφικά ζητήματα, απλά απολαμβάνω τη δράση.
Ευχαριστώ πολύ για τα καλά σας λόγια.
Είναι μεγάλη κουβέντα «Γιατί ο Batman δεν σκοτώνει τον Joker». Συμφωνώ με το Δημήτρη (βασικά επειδή δεν είναι σοφό να διαφωνείς με το αφεντικό). Φαντάσου το σοκ που θα νιώσει ένα fangirl (ή ένα fanboy) όταν σε εκείνο το τεύχος η τελευταία σελίδα θα δείχνει τον Batman σκυφτό με τα χέρι ματωμένα και τον Joker νεκρό στα πόδια του. Αν νιώσει μια πρόσκαιρη ικανοποίηση, ανάλογη με εκείνη με εκείνη που θα ένιωθε αν το Coyote έπιανε τον Roadrunner, μετά θα βυθιστεί σε απογοήτευση. Αλλάζει όλη η ιδέα του ήρωα, αυτόν που μετριέται πάνω από τα ανθρώπινα.
@zade
Δεν κατάλαβα! Η πτυχιακή μου είχε τίτλο «Η αρχαία ελληνική τραγωδία στην 9η τέχνη». Και είχε και στοιχεία υπερηρωικά
@AndreasD,Συμφωνο απολυτα μαζι σου
@Βασιλεία,Γιατι μας σοκαρει οτι ο Batman σκοτώνει τον Joker και δεν μας πειραζει οταν τον σκοτωνει καποιος αλλος πχ ο magog στο kingdom come.Ειλικρινα δεν με νοιαζει για τα fanboy και τα fangirl(μην σας πω οτι καποιοι παρακαλανε ο damian να σκοτωνε τον Joker).Α ρε ο Allan moore μας εδειξε πως επρεπε να τελειωσει αυτο το θεμα στο τελος του killing joke
Ναι, βέβαια, γιατί το ιδανικό τέλος σε ένα superhero comic είναι ο ήρωας με τον villain να λένε αποτυχημένα ανέκδοτα και να γελάνε σαν υστερικά δεκαπεντάχρονα :p
Ελαφρώς σχετικό: Είχα διαβάσει κάποτε σε ένα mailing list ένα κείμενο ενός τύπου που έλεγε πως αυτός διαβάζοντας το KILLING JOKE αντιλαμβανόταν πως ο Batman στο τέλος σκοτώνει τον Joker. Μάλιστα νομίζω πως έλεγε πως είναι και ο μοναδικός τρόπος που βρίσκει να βγαίνει ολοκληρωμένο κάποιο ιδιαίτερο νόημα από όλη την ιστορία. Θυμάμαι πως κάποιοι του είχαν απαντήσει πως αν και δε έβγαζαν κάποιο τέτοιο συμπέρασμα σίγουρα θα βλέπαν διαφορετικά το Killing Joke σε μια τέτοια περίπτωση.
Επί του θέματος νομίζω πως δεν είναι κακό να βρεις αφορμές να συζητήσεις οποιοδήποτε θέμα οπουδήποτε (ούτε στα superhero comics) Αρκεί να έχεις πάντα συναίσθηση του τι κάνεις και μέχρι που μπορείς να το τραβήξεις…
Πάντως η ηθική αντιμετώπιση της συμπεριφοράς ενός ήρωα δεν είναι δεδομένα η ίδια σε κάθε χρονική στιγμή. Ο Bob Κane (ή ο Βill finger?) σε κείνες τις πρώτες ιστορίες ιστορίες Batman στο Detective Comics δεν δίσταζε να ξεπαστρεύει τους “κακούς” με συνοπτικές διαδικασίες. Ήταν η ίδια εποχή που το μετέπειτα πρότυπο ηθικής Superman επιδιδόταν σε ιδιαίτερα σαδιστικές τιμωρίες προς τους “κακούς” (που ήταν κάτι απατεωνίσκοι χωρίς υπερδυνάμεις ή διεφθαρμένοι εργοδότες κλπ). Μετά βέβαια ήρθε ο Wertham…Φιλοσοφικά ερωτήματα θα μπορούσαμε να βρούμε στα superhero comics όπως η αγαθή δικτατορία, ο κατήγορος και ο κριτής να συνυπάρχουν στο ίδιο πρόσωπο ή άρνηση ακολουθίας της εξελιξης στο marvelman. Αλλά πάντα τα comics κομμάτι της pop κουλτούρας ήταν ακόμα και τα underground (εριστικότατος, ειρωνικός και δεικτικός ήταν πάντα ο Harvey Peecar, αλλά χρονογράφος ήταν ποτέ φιλόσοφος) δεν απαυθυνόταν σε αναγνώστες του Κρισναμούρτι! Επιπλέον τα φιλοσοφικά ερωτήματα που απαντώνται στα comics είναι αυτά στα οποία θα φτάσει κάποια στιγμή της ζωής του ο μέσος fanboy, ψευδοφιλοσοφικά δηλαδή με μια δόση “κουλτο’υρας”. Γενικά τα “συρριζείκα” comics δεν την πολυπαλεύουν (βλ. Arkham Asylum) γιατί παραβλέπουν τον εαυτό τους σοβαρά- ο fanboy μεγάλωσε αλλά συνεχίζει να διαβάζει superherο. έτσι δεν συντηρείται η αγορά? γιατί αν βλέπετε νέους αναγνώστες πείτε το…
Επειδή το χόμπι μου είναι να διορθώνω ιστορικές ανακρίβειες (παλιά ήταν το πλέξιμο – all fun and games till someone loses an eye), να σημειώσω εδώ πως όταν πλέον “ήρθε ο Wertham”, όπως λέει παραπάνω ο Νίκος, οι χαρακτήρες όπως ο Batman και ο Superman είχαν προ πολλού εγκαταλείψει τις βίαιες και ενίοτε σαδιστικές ρίζες τους.
Για να μη διαμορφώνεται μια λανθασμένη εικόνα πως τα comics του Superman και του Batman έμοιαζαν με το The Boys ή το Faust του Tim Vigil, μέχρι τη στιγμή που ένας -ενδεχομένως καλοπροαίρετος αλλά αδιαμφισβήτητα τρομερά αφελής- ψυχίατρος αποφάσισε να εξηγήσει στους γονείς γιατί τα παιδιά τους ρέπουν προς την εγκληματικότητα…
Kαι επειδή πολύ καλά κάνεις να επιθυμείς να διορθώνεις ιστορικές ανακρίβειες, είναι έτσι όπως τα λες Δημήτρη. Άλλωστε οι τελευταίες βίαιες αναφορές στο Batman τουλάχιστον πρέπει να εντοπίζονται εκεί γύρω στο 1941, γι’ αυτό και μίλησα για πρώτες ιστορίες. Στη συνέχεια οι ιστορίες έχουν κάτι από ανάλφρο adventure και την εμφάνιση πρώτων ψηγμάτων ηθικής (we”ll bring them to justice λέει ο Batman σε κάποιο τεύχος του 1945 στο Detective comics). H αναφορά μου στο Wertham, o οποίος παρπιμπτόντως κυρίως στα comics της ΕC ή σε comics με παραπλήσιο gore κα διαφθορά αναφερόταν, έγινε γιατί η διαμόρφωση του ηθικού ήρωα καθ’ όλη τη διάρκεια του Silver Age οφείλεται και στη φρενίτιδα που αυτός σε μεγάλο βαθμό προξένησε. Α και ο Wertham ηδη από το τέλος της δεκετίας του 40, αν δεν κάνω λάθος, υποστήριζε την “ηθική κατάπτωση” της κοινωνίας εξαιτίας των “διεφθαρμένων ηθικά” comics…
Πράγματι, ο Wertham ξεκίνησε από τα τέλη των 40s. Απλά, δεν είχε άμεσα τόσο μεγάλη επιρροή, ούτε στο αναγνωστικό κοινό, ούτε στα “κέντρα αποφάσεων”.