INTERVIEW CORNER #18: Malcolm McNeill

Όταν ανακοινώθηκε η απόκτηση των δικαιωμάτων και η επερχόμενη κυκλοφορία από την Fantagraphics του AH POOK IS HERE, του graphic novel που ετοίμαζαν πριν από τέσσερις δεκαετίες οι William S. Burroughs και Malcolm McNeill, οι περισσότεροι από εμάς έπεσαν από τα σύννεφα. Ελάχιστοι ήταν αυτοί που γνώριζαν την ύπαρξή του, ακόμη και ανάμεσα στις τάξεις των οπαδών του μεγάλου beat συγγραφέα.

Οι πιο εξοικειωμένοι με το έργο του Burroughs μάντευαν από την πρώτη στιγμή ότι θα επρόκειτο για ένα ιδιαίτερα πειραματικό έργο. Σε κάθε έργο του, άλλωστε, έπαιζε με τις λέξεις και τα νοήματα – φανταστείτε το αποτέλεσμα από τη στιγμή που θα είχε στη διάθεσή του και εικόνες. Και πολλοί έστρεψαν το βλέμμα τους στον καλλιτέχνη που ανέλαβε να υλοποιήσει αυτές τις εικόνες, τον καλεσμένο αυτής της εβδομάδας, τον Malcolm McNeill.

Ο McNeill ήταν αυτός που, σε συνεργασία με τον Burroughs, ανέλαβε να εικονογραφήσει το AH POOK IS HERE, παίζοντας με τα όρια του πειραματισμού και ολοκληρώνοντας ένα έργο που θα δούμε στα ράφια των βιβλιοπωλείων το καλοκαίρι του 2011. Ομολογώ ότι, μη γνωρίζοντας τον McNeill, έπεσα από τα σύννεφα όταν έμαθα πως έχει προϋπηρεσία στη βιομηχανία των comics, και, μάλιστα, ακόμη και στη Marvel (για την οποία ανέλαβε κάποια covers)!

Φυσικά, το AH POOK IS HERE δε θα μπορούσε να είναι το μοναδικό πειραματικό έργο στο βιογραφικό του. Δουλεύει επίσης το 1%, ένα graphic novel που πραγματεύεται τη διαφορά στο DNA ανάμεσα στους ανθρώπους και τους πιθήκους. Επιπλέον έχει γράψει και σχεδιάσει μια μηνιαία ιστορία sci-fi για το GALLERY MAGAZINE, με τον τίτλο TETRA. Το σχέδιο του είναι σίγουρα πολυεπίπεδο και το στιλ του μεταμορφώνεται εντελώς σε κάθε έργο του, παίζοντας με τις φόρμες, αλλά και τις τεχνολογίες δημιουργίας.

Εκτός από τα comics, ο McNeill έχει ασχοληθεί και με το Television Design (για το οποίο έχει κερδίσει πολλά βραβεία), αλλά και τη γλυπτική, φέρνοντας τις εικόνες που είχε στο μυαλό του σε νέα επίπεδα. Χάρη σε όλα τα παραπάνω, ο καλεσμένος αυτής της εβδομάδας έχει πολλά να πει, όχι μόνο για τη συνεργασία του με το William Burroughs, αλλά και για τον πειραματισμό στην Τέχνη και τα comics ιδιαίτερα.

Θεωρείς πως είσαι περισσότερο εικονογράφος ή καλλιτέχνης comics;

Έπαψα να είμαι “εικονογράφος” το 1979. Είχα γράψει και εικονογραφήσει ένα μηνιαίο comic επιστημονικής φαντασίας που λεγόταν TETRA για περίπου δύο χρόνια και με είχε εξαντλήσει τελείως. Έπειτα από αυτό, στράφηκα στην τηλεόραση, πρώτα κατασκευάζοντας μακέτες, σχεδιάζοντας σκηνικά κλπ, και περνώντας έπειτα στα storyboards και την εννοιακή τέχνη.

Η μετάβαση από τα comics στο storyboard ήταν πολύ εύκολη και συνέβη σε μία περίοδο όπου το “βίντεο” αναδεικνύονταν σαν μία ξεχωριστή μορφή Τέχνης. Προέκυπταν τεχνολογίες που επέτρεπαν μία τελείως νέα φυσική επαφή ανάμεσα στην τέχνη και τις κινούμενες εικόνες. Έτυχε και βρισκόμουν στο σωστό μέρος, τη σωστή στιγμή. Από εκεί και μετά εξελίχθηκα σε κανονικό σκηνοθέτη για δεκαπέντε χρόνια. Άρα μπορείς να πεις πως είμαι είτε “εικονογράφος” είτε “καλλιτέχνης comics”, “γλύπτης”, “σκηνοθέτης”, είτε δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο.

Υπάρχουν πολλοί που δεν είχαν φανταστεί ποτέ τον William Burroughs να ενδιαφέρεται για τα comics, παρ’ ότι ο ίδιος πάντα προσπαθούσε να εξερευνήσει τις δυνατότητες του συνδυασμού λέξεων με εικόνες. Πέρα από το project του AH POOK IS HERE, ποια ήταν η σχέση του με τα comics;

Το ενδιαφέρον του Bill Burroughs για τις λέξεις και τις εικόνες δεν περιορίζονταν μόνο σε μία συγκεκριμένη μορφή Tέχνης. Δοκίμαζε τα πάντα, από βιβλία και περιοδικά έως πίνακες ζωγραφικής και ταινίες. Η βασική του μέθοδος ήταν να χρησιμοποιεί τα λόγια και τις εικόνες προκειμένου να δει τι μπορούσαν να ΚΑΝΟΥΝ. Ο περιορισμός τους, ασχέτως τρόπου, έρχονταν σε αντίθεση με την ίδια την ιδέα αυτή. Αυτό που μου έκανε μεγαλύτερη εντύπωση ήταν ο χαρακτήρας της δημιουργικής του διαδικασίας. Το AH POOK ήταν εναρμονισμένο με αυτή την άποψη. Δεν ξεκίνησε σε καμία περίπτωση με σκοπό να γίνει comic. Η αρχική του σύλληψη αφορούσε έναν πίνακα Λέξεων/ Εικόνας όπου οι εικόνες και οι λέξεις θα παρουσιάζονταν με τη εκάστοτε μορφή που θα ταίριαζε με την αφήγηση.

Το DRESDEN CODEX, που είναι κι ένα από τα τρία εναπομείναντα βιβλία των Μάγια, ήταν που έδωσε την αρχική ιδέα για το AH POOK και μοιάζει στ’ αλήθεια με ένα μικροσκοπικό comic. Στην πραγματικότητα, ήταν ένα “εγχειρίδιο διακυβέρνησης” που περιείχε αστρονομικά δεδομένα και οδηγίες για μελλοντικές κοινωνικές τελετές και γεωργικές διαδικασίες. Με άλλα λόγια, ήταν ένα βιβλίο που αφορούσε τον χρόνο κι ο χρόνος είναι το θεματικό υπόβαθρο του ΑΗ ΡΟΟΚ.

Η ιδέα της συνεχόμενης εικόνας αντανακλούσε τη δομή του CODEX, τ’ ότι δηλαδή πρόκειται για ένα μονοκόμματο φύλλο παπύρου που έχει διπλωθεί σε σελίδες. Ο χρόνος μπορεί να ειδωθεί είτε με γραμμικό τρόπο, από τη μία σελίδα στην άλλη, είτε ως ένα πλήρες και αποκαλυπτόμενο σε όλο του το εύρος συμβάν.

Ήσουν στα είκοσι σου, όταν συνεργάστηκες με κάποιον που είχε ριζοσπαστικές απόψεις σχετικά με τη χρήση λέξεων και εικόνων. Με ποιο τρόπο αυτό επηρέασε την μελλοντική σου αφηγηματική και σχεδιαστική καριέρα;

Με επηρέασε ριζικά. Αποτελούσε μία απίστευτα μεγάλη διδακτική καμπή. Η δουλειά με τον Bill με ανάγκαζε να εφευρίσκω εικόνες – και τρόπους να τις χρησιμοποιώ – που ποτέ δε θα είχα φανταστεί σε άλλες περιπτώσεις. Πολλά από αυτά που ανακάλυψα εφαρμόστηκαν από μόνα τους στις μετέπειτα δουλειές μου. Με έμαθε να σκέπτομαι πλαγίως, έξω από τα συμβατικά πλαίσια.

Μιλώντας βάσει της εμπειρίας σου, πιστεύεις ότι το Μέσο των comics έχει πλέον φτάσει τα όρια των δυνατοτήτων του, όσον αφορά την αφηγηματικότητα;

Καθόλου. Το graphic novel είναι ένα εντελώς ξεχωριστό Μέσο και μπορεί να πετύχει πράγματα που δεν τα πετυχαίνει καμία άλλη μορφή της Τέχνης, ιδιαίτερα όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον χρόνο. Ένα τέλειο παράδειγμα είναι το WATCHMEN (το οποίο διάβασα μόλις μερικούς μήνες πριν). Η αντιπαράθεση διαφορετικών ιστοριών και υπό-κειμένων με τις εικόνες καταρρίπτει εντελώς την γραμμική αίσθηση, με την οποία γίνεται αντιληπτό το πέρασμα του χρόνου.

Μπορείς να μας πεις κάποια πράγματα για το ΑΗ ΡΟΟΚ IS HERE; Ήδη ξέρουμε ότι είναι πειραματικής φύσεως, τουλάχιστον όσον αφορά τη μορφή του. Με ποιους τρόπους είναι πειραματικό;

Ήταν πειραματικό για εμένα από όλες σχεδόν τις απόψεις. Ήμουν ακόμη στη σχολή καλών τεχνών όταν το ξεκίνησα και δεν είχα εικονογραφήσει ξανά βιβλίο. Αλλά, ακόμη κι αν είχα, δεν θα με είχε προετοιμάσει ούτε για τον Bill Burroughs, ούτε και για το ΑΗ ΡΟΟΚ. Η απόπειρα να χρησιμοποιήσω λέξεις και εικόνες με τόσο ελεύθερο τρόπο ήταν από μόνο του κάτι άνευ προηγουμένου. Σίγουρα έγιναν πολλές λανθασμένες επιλογές κατά τη δημιουργία του και, συν τοις άλλοις, τότε δεν υπήρχε ακόμη αγορά για μία τέτοια ιδέα. Δεν υπήρχαν “graphic novels” και σίγουρα δεν υπήρχε και κάτι τόσο ακραία παραστατικό. Αυτός είναι κι ο λόγος που η ιδέα αυτή εγκαταλείφθηκε.

Γιατί έπρεπε να περάσουν 30 χρόνια για να εκδοθεί;

Αυτή είναι μία καλή ερώτηση που εν μέρει απαντήθηκε όταν παράθεσα την ιστορία του όλου project. Το 2003, συνέβη ένα ασυνήθιστο γεγονός που επανέφερε την ιδέα και έδειξε τη σημασία της ως προς το τωρινό φαινόμενο για το τέλος του κόσμου/ ημερολογίου των Μάγια το 2012 κι αυτό αφορούσε ουσιαστικά κι η αφήγηση του AH POOK… Ακόμη και παρά το γεγονός ότι η σύλληψη της ιδέας είχε πραγματοποιηθεί τριάντα χρόνια πριν. Όπως είπα ήδη, πρόκειται για ένα βιβλίο σχετικά με τον χρόνο.

Η έκδοση αυτή θα περιλαμβάνει επίσης το OBSERVED WHILE FALLING, τα απομνημονεύματα σου από τη συνεργασία με τον Burroughs. Θα είναι κι αυτό σε μορφή graphic novel; Με ποιο τρόπο θα συμβάλει γενικά στο βιβλίο;

Θα περιλαμβάνει πολλές και αδημοσίευτες μέχρι τώρα εικόνες από το ΑΗ ΡΟΟΚ, αλλά δε θα περιλαμβάνει νεότερο υλικό. Είναι μία εξιστόρηση της περιόδου του project και της φιλίας μου με τον Bill, οπότε είναι ξεκάθαρο ότι καλύπτει ένα πολύ ευρύ χρονικό φάσμα. Ευελπιστώ ότι θα κάνει τον Bill Burroughs γνωστό σ’ ένα ευρύτερο κοινό που αρέσκεται στις παραστατικές Tέχνες και θα προσφέρει νέες ιδέες σχετικά με τις δυνατότητες που έχει ο συνδυασμός λέξεων και εικόνων.

Έχεις επίσης γράψει και σχεδιάσει δύο graphic novels, τα 0% και 1%. Μπορείς να μας πεις περισσότερα γι’ αυτά; Είναι κι αυτά πειραματικά;

Τα 0% και 1% είναι έργα υπό κατασκευή. Το πρώτο είναι ένα “graphic novel” που προσπαθώ να φτιάξω με το After Effects και το άλλο είναι ένα σχετικά συμβατικό εικονογραφημένο non-fiction βιβλίο. Το 1% αφορά την υποτιθέμενη διαφορά στο DNA μεταξύ των ανθρώπων και των πιθήκων.

Μπορείς να μας πεις για την εμπειρία σου από τη Marvel Comics;

Έδειξα την μήκους 7,5 μέτρων τελική σεκάνς του ΑΗ ΡΟΟΚ στον Stan Lee και μου πρότεινε να σχεδιάσω ένα δικό μου comic. Αφού κατά τα φαινόμενα είχα ήδη σχεδιάσει ένα, προτίμησα να κάνω εξώφυλλα. Έκανα για κάποιο διάστημα τα PLANET OF THE APES και DEADLY HANDS OF KUNG FU, και αν θυμάμαι καλά η αμοιβή μου ήταν 300 δολάρια από το καθένα. Παραιτήθηκα όταν ξεκίνησα να κάνω το TETRA.

Ποια είναι τα σχέδια σου για το μέλλον;

Να τελειώσω οριστικά με το ΑΗ ΡΟΟΚ και να επιστρέψω σε αυτά που έκανα πριν από την επανεμφάνιση του.

[Μετάφραση: Αλέξανδρος Τσαντίλας]

When it was announced that Fantagraphics had acquired the rights to AH POOK IS HERE, the graphic novel by William S. Burroughs and Malcolm Mc Neil originally set to be published four decades ago, and that the publisher had included it in its upcoming releases, most of us were thunderstruck. No more than just a few even knew that such a novel had ever existed, even those among the ranks of the great beat writer’s fans.

Those that were more familiar with Burroughs’s work guessed right there and then that this was going to be a particularly experimental work. Besides, Burroughs was known for playing with words and meanings in each and every work –imagine, then, what he would do in this occasion, given that this time, he would also use pictures. Many turned to Malcolm McNeil, the artist that was drafted by Burroughs in order to turn those pictures into reality, who also happens to be this week’ guest in our column.

McNeil was the one who, in collaboration with Burroughs, would illustrate AH POOK IS HERE, playing with the limits of experimentation and concluding a work that will hit the shelves in the summer of 2011. I must confess that, since I didn’t knew McNeil, I was flabbergasted when I heard that he has already worked in the comics industry, and that he worked for Marvel no less (as a cover artist)!

Naturally, AH POOK IS HERE couldn’t have been the only experimental work in his resume. He also works in 1%, a graphic novel dealing with the difference in DNA between humans and apes. He has also scripted and penciled a monthly sci-fi story called TETRA for GALLERY magazine. His pencils are definitely multi-layered and his style is completely transformed in each and every one of his works, playing with both forms and creative technologies.

Other than comics, McNeil has also dabbled with television art (which has won him many awards) as well as sculpture, materializing the images in his mind in multi-layered shapes. Thanks to all the above, this week’s guest has plenty to say, not just about his collaboration with William Burroughs, but also about experimentation in art and especially in comics.

Do you see yourself more as an illustrator or a comic book artist?

I quit being an “illustrator” in 1979. I’d written and illustrated a monthly Science Fiction “comic” series called TETRA for almost two years and it completely wore me out. I moved over to television from there, first as a model maker, set designer etc and then into storyboarding and conceptual design.

The transition from comic art to storyboarding was very easy and it happened at a time when “video” was emerging as a separate art form. Technology was being invented that allowed for a completely new kind of interface between art and moving imagery. I happened to be in the right place at the right time. From there I went on to being a fulltime Director for fifteen years. So “illustrator”, or “comic book artist” or “sculptor” or “director” I don’t know.

There are many people who have never imagined William Burroughs being interested in comics, despite the fact that he always tried to explore the potential of combining words with pictures. Apart from the AH POOK IS HERE project, what was his relationship with comics?

Bill Burroughs’ interest in words and images wasn’t confined to any particular form either. He tried everything from books to magazines to paintings to films also. His MO was basically to use words and images to see what they could DO. Restricting them in any way was kind of contrary to the idea. It was the aspect of his creative process that impressed itself on me the most. AH POOK was in line with that point of view. It didn’t set out to be a comic book by any means. It was conceived as a single Word/Image painting where the images and words were presented in whatever form was appropriate to the narrative.

The DRESDEN CODEX, which is one of only three surviving Mayan books was the initiating idea for AH POOK and it does resemble a miniature comic book. It was in fact a “government textbook” containing astronomical data and instructions for future civic ritual and agriculture procedure. It was a book about time in other words and time was the underlying theme of AH POOK.

The continuous image idea reflected the structure of a codex: a single piece of parchment folded down into pages. Time could either be viewed in a linear way page by page or as a complete unfolded event.

You were in your early twenties when you collaborated with someone who had radical opinions about the use of words and images. How has this affected your future career in illustration and storytelling?

It affected me profoundly. It represented an enormous learning curve. Working with Bill forced me to come up with imagery – and ways of applying it – that would never have occurred to me otherwise. Much of what I discovered was naturally applied to the work I did afterwards. It taught me to think sideways.

Speaking by experience, do you think that the comics Medium has reached its full potential in storytelling?

Not at all. The Graphic Novel is a unique Medium. It can achieve things that no other art form can. Particularly with regards the way we perceive time. WATCHMEN (which I only read a couple of months ago) is a perfect example. Juxtaposing, several different story lines and subtexts with images like that completely breaks down our linear way of experiencing time.

Can you talk to us about AH POOK IS HERE? We know it is of an experimental nature, especially as far as its format is concerned. In what ways?

It was experimental for me in just about every way. I was still in art school when it started and I’d not illustrated a book of any kind before. Even if I had, it wouldn’t have prepared me for Bill Burroughs and AH POOK. Attempting to use words and images in such a free form way was also something that didn’t really have a precedent. There were certainly a lot of wrong turns on the way on account of it. Plus there was no market for such an idea at the time. There weren’t any “graphic novels” and there certainly weren’t any “extremely” graphic ones. That’s why it was abandoned.

Why did it take more than 30 years for us to see it published?

That’s a good question and it’s partially answered in my account of the history of the project.

An unusual event occurred in 2003 that brought the idea back to life. It demonstrated its relevance to the current 2012 Maya/End of Days phenomenon and that was what the narrative of Ah Pook is Here was essentially about… even though it was conceived of over thirty years before. Like I said, it was a book about time.

The publication will also feature OBSERVED WHILE FALLING, your memoir of your collaboration with Burroughs. Is this also in graphic novel format? What will be its contribution to the book?

It will contain images from AH POOK, most of which have not been seen before, but no new material. It’s an account of the history of the project and my friendship with Bill. It covers a very wide time frame obviously. Hopefully it will bring Bill Burroughs to a wider graphic audience and provide new insights into the potential of words and images working together.

You have also written and illustrated two graphic novels, 0° and 1%. Can you tell us more about them? Are they also experimental?

0º and 1% are both works in progress. The first is a “graphic novel” that I’m trying to create in After Effects and the other is a fairly conventional illustrated non-fiction book. 1% refers to the so-called DNA difference between apes and humans.

Can you tell us about your experience in Marvel comics?

I showed the 25-foot long AH POOK end sequence to Stan Lee and he offered me a comic of my own to illustrate. Since I already had one as it were, I opted for covers instead. I did PLANET OF THE APES and DEADLY HANDS OF KUNG FU for a while. 300 dollars each as I recall. I quit when I started working on TETRA.

What are your plans for the near future?

To put AH POOK to rest and get back to what I was doing before it showed up again.

[Translated by Alexandros Tsantilas]