TOP 100 OF THE 80s: 10. THE DARK KNIGHT RETURNS

Writer: Frank Miller
Artists: Frank Miller, Klaus Johnson, Lynn Varley
DC Comics

Χαιρετίστηκε από πολλούς ως η ύστατη και αξεπέραστη ιστορία του Σκοτεινού Ιππότη, από άλλους ως το απόλυτο opus του Frank Miller και από ένα παιδί που έτυχε να πιάσει στα χέρια του μια μεταφρασμένη έκδοση από την Ars Longa / Nemo, στη Χίο της δεκαετίας του ’90, απλά αλλόκοτο.

Το πρόβλημα με τα έργα-σταθμούς οποιουδήποτε Μέσου, είναι ότι συνήθως οτιδήποτε μπορεί να ειπωθεί για αυτά, έχει ήδη ειπωθεί από πολλούς άλλους, πολύ καλύτερα – η συνισταμένη όλων αυτών των απόψεων, άλλωστε, είναι αυτό που καθιστά τα εν λόγω έργα σταθμούς.

Η συγκεκριμένη ιστορία είναι ίσως ιδιαίτερα χαρακτηριστική διότι σηματοδοτεί την αρχή της αποχώρησης των κλασικών υπερηρώων από την αποστειρωμένη φούσκα ενός κόσμου όπου δεν γερνάνε, δεν έχουν καμία σχέση με τα τρέχοντα γεγονότα και βασικά περνάνε τον καιρό τους σαπίζοντας τα στρεβλωμένα είδωλα του καθρέπτη τους με γροθιές, ακτίνες – κοσμικές ή όχι – ψυχικές δυνάμεις και ούτω καθεξής. Την εποχή που κυκλοφορεί το DARK KNIGHT RETURNS, έχουν ήδη περάσει σχεδόν 50 χρόνια από τη γέννηση του Joker και 20 χρόνια από την μετά-Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο επανασύσταση του Captain America. Άσχετα από το τι άλλο τους συμβαίνει, οι υπερήρωες παραμένουν μέχρι τότε στο σύμπαν που τόσο εύστοχα θα διακωμωδήσει το THE PRO, κάπου 15 χρόνια αργότερα.

Ο Frank Miller, λοιπόν, σπάει αυτή τη φούσκα και ξαφνικά ξερνάει τους ήρωες και τους villains σε έναν κόσμο όπου το Gotham ανάγεται σε βρώμικη πόλη κατά τα αληθινά μοτίβα της εποχής, έναν κόσμο που εξακολουθεί να ζει υπό τη σκιά του Ψυχρού Πολέμου (θυμηθείτε, το comic κυκλοφόρησε το 1986 και ο Ψυχρός Πόλεμος, επίσημα, έληξε το 1991). Σε αυτόν τον κόσμο ο χρόνος δεν στέκεται ακίνητος για κανέναν (με εξαίρεση τον Superman, ο οποίος πλέον έχει υποβιβαστεί σε ασφαλιστική δικλείδα των Η.Π.Α., ένας κατ’ επιλογήν άβουλος στρατιώτης που εκτελεί εντολές) – ο Gordon είναι δέκα μέρες πριν τη σύνταξη, ο Batman έχει εξαφανιστεί εδώ και μια δεκαετία και ένας σχεδόν εξηντάρης Bruce Wayne, φτυστός ο πατέρας του, επιστρέφει στη γενέτειρά του και βρίσκει τη σκοτεινή ψυχή της να τον έλκει με τα θέλγητρα του μανδύα της νυχτερίδας.

Είναι ένας κόσμος που δεν έχει χώρο για ζωντανούς μύθους, εδώ και πολλά χρόνια: ο Hal Jordan επέλεξε το αχανές διάστημα παρά την κατάντια του Superman, η Wonder Woman επέστρεψε στην κρυμμένη Θεμισκύρα, η Catwoman είναι μια γριά και ψυχικά τσακισμένη πόρνη και μόνο ο Oliver Quinn, ο Green Arrow, ένας αμετανόητος, γηραλέος Robin-Hood-meets-Sean Connery’s-Ramirez, διατηρεί τη σπίθα που δεν θέλει παρά ελάχιστον καύσιμο για να γίνει φωτιά. Όσο για τον Superman, τον – κατά πικρή ειρωνεία – ορισμό του illegal alien, αυτός επέλεξε να κάνει το καλό παιδί γι’ ακόμη μια φορά, ξεπουλώντας την ψυχή του.

Το comic είναι μια εξαίρετη σειρά δράσεων και αντιδράσεων: ο Bruce Wayne επιστρέφει σε ένα Gotham όπου το έγκλημα είναι πολύ πιο βίαιο και εξίσου διαδεδομένο με την εποχή που ήταν ο Batman. Μια απόπειρα να τον ληστέψουν εκεί που δολοφονήθηκαν οι γονείς του φέρνει την ανάγκη για τη στολή στην επιφάνεια, σαν την ακατάσχετη επιθυμία ενός πρώην ναρκομανή. Η επανεμφάνισή του ξυπνά την αίσθηση αυτού του παράξενου σκοπού, την ανάγκη συμμετοχής στο μύθο, σε μια νεαρή κοπέλα που θα φορέσει τον μανδύα του Robin και θα γίνει η νέα του ηθική πυξίδα, η ελπίδα του για το μέλλον. Αντίστοιχα, όμως, θα αφυπνιστούν και οι παλιοί του εχθροί, είτε από τον λήθαργο μιας ψευδούς κανονικότητας, όπως ο Harvey Dent, είτε από μια κατατονική ουδετερότητα, όπως ο Joker. Δράση-αντίδραση, δράση-αντίδραση κι όταν ένα γέρικο τέρας επωμίζεται το καθήκον να διαφυλάττει τη νύχτα, τα υπόλοιπα νεαρά τέρατα και οι φυλές τους θα βγουν από τις σκιές για να διεκδικήσουν τον ίδιο σκοτεινό θρόνο.

Η μάχη για την κατεύθυνση και την ψυχή ενός ανθρώπου θα γίνει μάχη για την πόλη του, έπειτα μάχη για τον κόσμο – έναν κόσμο που περίμενε απλώς μια αφορμή για να εκραγεί – και τελικά μάχη μεταξύ δύο σύγχρονων θεών, δύο μύθων που ο κόσμος προτιμούσε να λησμονήσει. Δεν είναι, όμως, παρά ο Ιάσων και ο Τάλως, ο Οδυσσέας και ο Ποσειδώνας, ο Προμηθέας και ο Δίας και η σύγκρουσή τους είναι τόσο αρχετυπική, τόσο αναγκαία, ώστε όλη η ανθρωπότητα θα κρατήσει την ανάσα της, έστω για μια στιγμή.

(Ανδρέας Μιχαηλίδης)