ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΟΜΙΚΣ #2: ΚΟΛΟΥΜΠΡΑ

Μπήκαμε για τα καλά στο Μάιο και πλησιάζουμε με γοργά βήματα προς το καλοκαιράκι. Αυτόν το μήνα, επηρεασμένος λίγο από τις εκλογές, λίγο από την ζέστη, λίγο το μυαλό μου που είναι έτοιμο να πετάξει σ’ άλλη γη, σ’ άλλα μέρη, δεν ήξερα με ποιο θέμα να πιαστώ και να συνεχίσω την στήλη (νομίζω πως θα αρχίσω το σύστημα “παραγγελιές”). Η έμπνευση μου ήρθε όταν μία καλή φίλη, που εδώ και κάποια χρόνια έχει βαλθεί να μου “φάει” ένα τεύχος από μία σειρά το οποίο της λείπει για να κλείσει, μου έστειλε μήνυμα για να μην ξεχάσω να της το βρω.

Έτσι, πήγα μέσα στην σπηλιά μου, κατέβασα όλη τη σειρά να της ξαναρίξω μια ματιά και εκεί συνειδητοποίησα, βλέποντας το πρώτο τεύχος, πως έχω το θέμα που έψαχνα. Σήμερα, λοιπόν, θα γράψω ένα “γενέθλιο” άρθρο, για ένα περιοδικό που όσοι ασχολούμαστε με τα εγχώρια comics, λίγο-πολύ το ξέρουμε. Οι περισσότεροι έχουμε ακούσει γι΄αυτό, πολλοί έχουμε διαβάσει και άλλοι τόσοι έχουμε ξαμοληθεί στα παλαιοβιβλιοπωλεία να βρούμε κάποιο τεύχος, σε τσουχτερή τιμή πλέον (μιλάω πάντα για εμάς που δεν το ζήσαμε όταν έβγαινε). Κυρίες, δεσποινίδες, κύριοι και μικρά παιδιά, η ΚΟΛΟΥΜΠΡΑ.

Το Μάιο του 1978, δηλαδή 34 χρόνια πριν, κυκλοφόρησε το πρώτο τεύχος της ΚΟΛΟΥΜΠΡΑ. Βγήκαν 15 τεύχη, με το τεύχος Ιουλίου-Αυγούστου να έχει διπλή αρίθμηση (3-4), άρα το τελευταίο τεύχος είναι το νούμερο 16. Οι διαστάσεις του ήταν 28×20 εκατοστά και η τιμή του, σταθερή από την αρχή ως το τέλος, 30 δραχμές. Περιοδικό προοδευτικό, το πρώτο στο είδος του που βγήκε μετά τα χρόνια της δικτακτορίας, πριν ακόμα από Μαµούθ Kόµικς, ΒΑΒΕΛ, ΠΡΑΣΙΝΗ ΓΑΤΑ, TARKIDI, ΠΑΡΑΠΕΝΤΕ και άλλα. Όμως, δεν ήταν μόνο πρωτοποριακό, αλλά και ανατρεπτικό, κάνοντας μεγάλα βήματα στον παρθένο χώρο της Ένατης Τέχνης της τότε Ελλάδας, δημοσιεύοντας τολμηρά και καινούριας αισθητικής, για την εποχή εκείνη, comics.

Εκτός των comics, τώρα, το περιοδικό περιείχε άρθρα, φωτορομάντζα, καθώς και στήλη με αλληλογραφία. Αυτά προστέθηκαν σταδιακά, καθώς στα πρώτα τεύχη είχε μόνο comics. Τα κείμενα άρχισαν να κάνουν την εμφάνιση τους από το τρίτο τεύχος και μετά, με την έλευση του Νίκου Πλατή, ενώ τα φωτορομάντζα και οι σουρρεάλ διαφημίσεις, όταν στην ομάδα προστέθηκε ο Νίκος Βαρδίκας (που έμενε στο Παρίσι και άρχισε να τροφοδοτεί το περιοδικό με νέες ιδέες, από μεγάλα ξένα περιοδικά όπως το HARA KIRI). Η ΚΟΛΟΥΜΠΡΑ ήταν το πρώτο περιοδικό στην Ελλάδα, που δημοσίευσε ιστορίες των Robert Crumb, Crepax, Muñoz/Sampayo, Quino, Gary Patterson, Gotlib, Enrique Breccia, Loisel, Johnny Hart, αλλά και πολλών άλλων μεγάλων δημιουργών της ξένης σκηνής. Αξίζει να σημειωθεί πως, στα δύο πρώτα τεύχη, υπάρχουν μικρά επεξηγηματικά κείμενα πριν από κάποιες ιστορίες, καθώς και βιογραφικά ορισμένων δημιουργών, ώστε να γνωρίσει ο αναγνώστης ένα νέο κόσμο, αυτόν των ενήλικων comics.

Ταυτόχρονα, όμως, η ΚΟΛΟΥΜΠΡΑ φιλοξένησε και πολλούς Έλληνες δημιουργούς, όπως οι Λ. Ζήκος, Μ. Μιχαήλ, Μ. Σκούρας, Μ. Τριανταφυλλόπουλος, Η. Πολίτης, Β. Περρής, Β. Πετρίδης, Γ. Γεωργαρίου (ο οποίος, μαζί με τον Η. Κουρτέση, δημιούργησαν και ένα διαφημιστικό-κινούμενο σχέδιο για την ΚΟΛΟΥΜΠΡΑ, το οποίο παίχτηκε στο σινεμά, όπως διαβάζουμε από συνέντευξη του Β. Τουφεξή στη ΓΑΛΕΡΑ) και άλλοι. Κάποια από τα εξώφυλλά της, μάλιστα, είχαν φιλοτεχνηθεί από Έλληνες δημιουργούς. Στο τεύχος #11, υπήρχε ένα άρθρο-παρουσίαση του συγγραφέα (ποιητή, στιχουργό ρεμπέτικων τραγουδιών και άλλα πολλά) Νίκου Ρούτσου, το εξώφυλλο είναι “δανεισμένο” από κάποιο τεύχος του περιοδικού Γκαούρ Ταρζάν (δυστυχώς, δεν μπόρεσα να βρω από ποιο είναι), σε σχέδιο του Βύρωνα (Byron) Απτόσογλου (πληροφορία που παίρνουμε από το αφιέρωμα του Α. Μαλανδράκη στο 9, για την ΚΟΛΟΥΜΠΡΑ). Τη βασική ομάδα της Κολούμπρα αποτελούσαν οι Βασίλης Τουφεξής (εκδότης, συντοπίτης Λαρισαίος), Παυλίνα Καλλίδου (επιμέλεια, lettering), Τάκκης (Τάκης Λιαρμακόπουλος), Θεόδωρος Τρύφωνας και Χαρά Αργυροπούλου (οι τρεις τελευταίοι ήταν και μέλη του μουσικού συγκροτήματος Αγάπανθος), έπειτα ο συγγραφέας Ν. Πλατής, πανταχού παρών εκείνη την εποχή στον χώρο, και πιο μετά ο Ν. Βαρδίκας.

Το δεύτερο τευχάκι της Μαφάλντα

Ο Βασίλης Τουφεξής, εκτός από την ΚΟΛΟΥΜΠΡΑ, εκδίδει στην Ελλάδα και τα δύο πρώτα άλμπουμ του Quino με στριπάκια της Μαφάλντα (στο εισαγωγικό σημείωμα του τελευταίου τεύχους της ΚΟΛΟΥΜΠΡΑ, ανακοινώνεται η κυκλοφορία των δύο τευχών της Μαφάλντα, μέσα στο 1979), καθώς και τα τρία παρακάτω βιβλιαράκια:

Το ΠΙΠΗΣ ΠΑΠΙΑΣ, του Σταμάτη Πολενάκη (ΓΝΗΣΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΟΜΙΚΣ #1, 1947-1952)…

…το ΤΑΚΗΣ Ο ΚΟΥΚΟΥΕΣ, του Ευάγγελου Τερζόπουλου (ΓΝΗΣΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΟΜΙΚΣ #2, 1946-1947)

…και το ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟ, σε σχέδιο Ρο Μαρτσενάρο. Σημειωτέον, τα ΜΑΦΑΛΝΤΑ και η σειρά ΓΝΗΣΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΟΜΙΚΣ, εκδόθηκαν με το σήμα της Κολούμπρα, ενώ το ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ χωρίς αυτό. Το τελευταίο κυκλοφόρησε το 1978 και επανεκδόθηκε αργότερα, με διαφοροποιημένο εξώφυλλο και οπισθόφυλλο αυτή τη φορά, αλλά με ακριβώς τα ίδια στοιχεία μέσα, χωρίς κάπου να αναγράφεται δεύτερη έκδοση, ή άλλο έτος κυκλοφορίας. Από συνέντευξη της Π. Καλλίδου, στο περιοδικό ΩΣ3, διαβάζουμε πως το εικονογραφημένο ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ το ετοίμαζε ο Β. Τουφεξής, παράλληλα με την ΚΟΛΟΥΜΠΡΑ. Η ίδια ανέλαβε το lettering της έκδοσης, αν και το είχε ξεκινήσει ο Νικήτας Τουρβάς, ο οποίος έκανε περίπου τις 15 απο τις 108 σελίδες, που είναι συνολικά το βιβλίο, και μετά σταμάτησε (να σημειώσουμε εδώ, πως μέσα στο βιβλίο αναγράφονται και τα δύο ονόματα).

Φυσικά, δε θα μπορούσα να παραλείψω να γράψω και λίγα λόγια για το τελευταίο τεύχος της σειράς, που όπως είπαμε και πιο πάνω, είχε το νούμερο 16. Τυπώθηκε με εξώφυλλο τη Μαφάλντα μαζί με το Φελίπε, να κρατάνε από ένα όπλο και να λένε “ΠΑΜΕ Ν’ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ” και με το “Σεπτέμβριος 1979” να είναι τυπωμένο ανάποδα. Στο εισαγωγικό σημείωμα, ανακοινώνεται ότι το τεύχος που κρατάμε στα χέρια μας θα είναι και το τελευταίο μηνιαίο που βγαίνει, γιατί “μετά απο ώριμη σκέψη και στατιστικούς υπολογισμούς, καταλήξαμε στο συμπέρασμα, με μεγάλη μας λύπη, ότι το ποσοστό αύξησης της ποιότητας της ύλης του περιοδικού μας, είναι χαμηλότερο απο το ποσοστό πωλήσεων του!!!“ και συνεχίζει, λέγοντας “Το συναίσθημα της ιστορικής ευθύνης σαν πρωτοπόροι του είδους στον χώρο μας, δεν μας άφησε να ξεπεράσουμε το κλασικό δίλλημα: να συνεχίσουμε, ή όχι την εξαπάτηση των αναγνωστών μας, που στο κάτω αυτοί μας πήραν ένα τίποτα και μας έκαναν ένα κάτι“. Στο ίδιο κείμενο, γίνεται λόγος για την επικείμενη έκδοση των δύο άλμπουμ της Μαφάλντα, την έκδοση ενός περιοδικού με κύρια ύλη τα φωτορομάντζα της Κολούμπρα Προντάξιονς, καθώς και την επανέκδοση μερικών τευχών της ΚΟΛΟΥΜΠΡΑ (τα δύο τελευταία δεν τα είδαμε ποτέ). Λίγο αργότερα όμως, κυκλοφόρησαν τρείς τόμοι, με ισάριθμα τεύχη του περιοδικού στον κάθε ένα εξ αυτών (ο 1ος περιέχει τα τεύχη 1 ως 6, ο 2ος τα τεύχη 7 ως 11 και ο 3ος τα τεύχη 12 ως 16 ).

Αυτή ήταν η ΚΟΛΟΥΜΠΡΑ και τα “φαντασμαγορικά κόμιξ” της, που αν και κράτησε περίπου ενάμιση χρόνο κυκλοφορίας, έθεσε γερές βάσεις για τα μετέπειτα περιοδικά, που ακολούθησαν την ίδια συνταγή, η οποία έμελλε να είναι η αρχή για ένα νέο αναγνωστικό κοινό “ενήλικων” comics. Αν κυκλοφορούσε μερικά χρόνια αργότερα, ίσως να τη βλέπαμε να κρατάει περισσότερο.