TOP 100 CHARACTERS: 8. V (FOR VENDETTA)

Δημιουργοί: Alan Moore, David Lloyd
Πρώτη Εμφάνιση: WARRIOR #1 (Μάρτιος 1982)

“Since mankind’s dawn, a handful of oppressors have accepted the responsibilities over our lives that we should have accepted for ourselves. By doing so, they took our power. By doing nothing, we gave it away.”

Zeitgeist, φασισμός, (ηρωϊκή) αναρχία και ιαμβικός πεντάμετρος (α, και αυτή η “Guy Fawkes” μάσκα, που στις μέρες μας είναι ιδιαίτερα δημοφιλής, χάρη στη χρήση της από τους “Anonymous”). Τα δομικά αυτά στοιχεία γίνονται ευφάνταστη πλαστελίνη στα μυθοπλαστικά χέρια του Alan Moore και οδηγούν τον αναγνώστη σε μία μοναδική ιστορία συνειδησιακής αφύπνισης, αυτογνωσίας και λυτρωτικής κάθαρσης.

Χρησιμοποιώντας ως αρένα δράσης μια Μεγάλη Βρετανία (χρονικά τοποθετημένη στο κοντινό – τότε – μέλλον τού 1997) στην οποία έχει εδραιωθεί ο ολοκληρωτισμός ενός φασιστικού καθεστώτος, ο Moore ξεκινά την αφήγησή του με δύο θεαματικές σεκάνς, η κάθε μία σε διαφορετική κλίμακα: τη διάσωση της νεαρής Evey Hammond από ομάδα μυστικών αστυνομικών και, στιγμές αργότερα, την ανατίναξη του μεγαλοπρεπούς κτηρίου του Κοινοβουλίου(!) στις όχθες του Τάμεση. Και για τις δύο αυτές δραματικές χειρονομίες ευθύνεται ο “V”, μια μυστηριώδης φιγούρα, που μιλάει με τρόπο αλλόκοτα λογοτεχνικό και νοηματικά κρυπτικό, ακόμη και τις στιγμές που επιδίδεται σε πράξεις βίας. Ο ιαμβικός πεντάμετρος του V δρα σαν εμπλουτιστική υπογράμμιση της δράσης που ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια μας, σαν συνοδευτικός ποιητικός ξεναγός, στα καρέ της ρομαντικοποιημένης βίας, που τόσο συχνά συναντά ο αναγνώστης στα comics.

Πέρα, όμως, από την όποια περίτεχνη επιστράτευση γλώσσας, εκείνο που εγγράφεται ανεπανόρθωτα στην αντίληψή μας, είναι η μάσκα του V, μια καρτουνίστικη (εμπαικτική/εκφοβιστική/πανηγυρική;) απόδοση της φυσιογνωμίας του Guy Fawkes – ανά πάσα στιγμή επιτελεί το ρόλο στενογραφικής υπενθύμισης της ανάγκης κωδικοποίησης των συμβόλων που δρουν ως καταλύτες. Η παγωμένη σαρδόνια έκφραση της μάσκας, είναι μια διαρκής υπενθύμιση της δύναμης που μπορεί να έχει η (δυναμική) αμφισβήτηση απέναντι σε κάθε καθεστηκυία τάξη. Ο V είναι ολόκληρος μια δραματική ενσάρκωση ενός αρχετυπικού ιδεώδους και το αινιγματικό του προσωπείο είναι το υπέρτατο σύμβολό του.

Κάποια χρόνια μετά το V FOR VENDETTA, κριτικοί και αναγνώστες των comics θα πίνουν αγιασμένο νερό στο όνομα του Alan Moore, με αφορμή το WATCHMEN, αξιολογώντας το ως το πλέον σπουδαίο αποδομητικό σχόλιο της 9ης Τέχνης για το υπερηρωϊκό είδος. Και ενώ κανείς σώφρων άνθρωπος δεν θα έπρεπε να αποτολμήσει τον κριτικό “εκθρονισμό” αυτού του ανατριχιαστικά τέλειου, άψογα κουρδισμένου έπους, ο υποφαινόμενος θα επιθυμούσε να καταδείξει πως στο V FOR VENDETTA έχουμε ένα κατάτι ανώτερο δημιούργημα, για τον απλούστατο λόγο πως ο V, επιπλέον, έχει αυτό που απουσιάζει, σε μεγάλο βαθμό, από τους πρωταγωνιστές του WATCHMEN: την οικεία αίσθηση μιας ανθρώπινης καρδιάς, που αιμορραγεί στην προδιαγεγραμμένη ((υπερ)ηρωϊκή) αυτοθυσία της. Η λυρική ποίηση του λόγου που εκφέρει ο V, δεν είναι απλά εκεί για να κάνει τον “ήρωά” μας ακόμη πιο χαρισματικό, ή εκκεντρικά χαριτωμένο. Πιστεύω πως είναι αποτέλεσμα ενός οντολογικού “reboot”, που προέκυψε από τις “διά πυρός και σιδήρου” δοκιμασίες τις οποίες πέρασε ο άνθρωπος που ήταν, πριν καταλήξει/αποφασίσει να “γίνει” ο V. Η συγκεκριμένη “σεξπηρική” γλώσσα είναι η ασφαλιστική του δικλείδα, ο έντεχνος επικοινωνιακός του δίαυλος με τη λογική, τη νοητική συνοχή. Μία κατάσταση που δεν απέχει μακριά από το νόημα που βρίσκουμε σε ένα ποίημα, όπως το θρυλικό “Το Φάσμα Μου”, του Γεώργιου Βιζυηνού:

Σαν μ’ αρπάχθηκε η χαρά
που εχαιρόμουν μια φορά,
έτσι σε μιαν ώρα,
μες σ’ αυτή την χώρα,
όλα αλλάξαν τώρα!

Και από τότε που θρηνώ
το ξανθό και γαλανό
και ουράνιο φως μου,
μετεβλήθη εντός μου
και ο ρυθμός του κόσμου.

Με τη σημαντική διαφορά πως η “χρωματική παλέτα” του V, επικεντρώνεται στο ασπρόμαυρο και στις ξεπλυμένες, “έγχρωμες” αποχρώσεις ενός πηχτού, αδιαπέραστου γκρίζου. (Ο David Lloyd, ιδεώδης ως επιλογή για την εικαστική πραγμάτωση του χαρακτήρα και της ιστορίας.)

Ένα επιπλέον σημαντικό χαρακτηριστικό του V FOR VENDETTA, είναι η αφηγηματική ισορροπία, η “συνολική” του ματιά, αν θέλετε. Πέρα από τις διαβαθμίσεις διαφθοράς, ανηθικότητας και άκρατου συμφεροντολογισμού, που παρελαύνουν μπροστά μας, όσον αφορά εκπροσώπους κι αντιπροσώπους του φασιστικού καθεστώτος, έχουμε και τον Eric Finch, τον επιθεωρητή της New Scotland Yard, που διερευνεί την υπόθεση του V. Κατά κάποιον τρόπο, η ιστορία αυτή είναι η δική του ιστορία, όσο είναι και του V. Άνθρωπος μετρημένος, προασπιστής της Τάξης, σε έναν κόσμο που βρέθηκε πρόσφατα στο χείλος του Χάους, της αναρχίας και της καταστροφής, προασπίζει, όσο και όπως μπορεί, την παρούσα κατάσταση, γιατί αδυνατεί να δεχτεί την αξία, τη δυνατότητα για κάτι διαφορετικό, κάτι καλύτερο, για την κοινωνία στην οποία ζει. Με κάθε σελίδα, όμως, που γυρνάει και όσο του αποκαλύπτονται οι στυγνές αλήθειες, κατά πόσον, άραγε, αυτός ο “υπηρέτης του δημόσιου συμφέροντος” θα μπορέσει να παραμείνει αμετάβλητος, περιχαρακωμένος στα στεγανά μιας ολοκληρωτικής εξουσίας;

Και η Evey Hammond; Η νεαρή γυναίκα και η διάσωσή της είναι απλά ένα τυχαίο γεγονός, ή κάτι παραπάνω; Η παρ’ ολίγον θυματοποίησή της, μήπως είναι μια “ταιριαστή” αφορμή, που θα την εντάξει, ως κομμάτι παζλ, μέσα στα γρανάζια μίας επικής εκδίκησης, αλλά και μιας ενάρετης αναζήτησης για δικαιοσύνη και (ουσιαστική) ελευθερία για τους πολλούς; Είναι ο Alan Moore ένας (το λιγότερο) ευφάνταστος πλάστης παραβολών/μεταφορών/μύθων/Ιστοριών; Is the Pope catholic? Το σαρδόνιο χαμόγελο της μάσκας παραμένει πάντα εκεί, για όλους εμάς…

“But the frozen mask just smiles”

(Υπάρχει μία κινηματογραφική μεταφορά του 2005. Με εξαίρεση τις ερμηνείες των βασικών πρωταγωνιστών, it’s of… questionable quality)

Κωνσταντίνος Ιμπλικιάν