TOP 100 CHARACTERS: 2. BATMAN

Δημιουργοί: Bob Kane/Bill Finger
Πρώτη Εμφάνιση: DETECTIVE COMICS #27 (1939)

Είναι ωραίο να ξεκινάς ένα κείμενο με μια ανάμνηση. Το κάνει πιο προσωπικό, πιο ζεστό ή έτσι λένε. Μπορεί και να είναι κλισέ. Μη έχοντας παρακολουθήσει κάποιο σεμινάριο δημιουργικής γραφής, δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω τι λέει η αυθεντία περί αυτού, να είστε όμως σίγουροι ότι εάν ποτέ το κάνω, θα επιστρέψω να ενημερώσω κι εσάς. Ποιος ξέρει; Μπορεί στο επόμενο κάλεσμα για νέους συντάκτες στο Comicdom.gr , να θέλετε να συμμετέχετε και ένα τέτοιο tip να σας φανεί εξαιρετικά χρήσιμο.

Παρ’ όλα αυτά, πολύ θα ήθελα να ξεκινήσω αυτό το κείμενο με μια δική μου ανάμνηση, την πρώτη επαφή που είχα με τον Σκοτεινό Ιππότη, με λίγο “το θυμάμαι σα σήμερα” και ίσως και μερικό “μπορεί να έχουν περάσει τόσα χρόνια, αλλά...”. Φοβάμαι, όμως ,ότι η καλύτερη εισαγωγή που μπορώ να κάνω είναι με ένα απόσπασμα από το ποίημα FORGETFULNESS, του Billy Collins:

The name of the author is the first to go
followed obediently by the title, the plot,
the heartbreaking conclusion, the entire novel
which suddenly becomes one you have never read,
never even heard of

Όσο και να προσπάθησα – και προσπάθησα πολύ –  δεν κατάφερα να ανασύρω από τη μνήμη μου την πρώτη φορά που είδα μπροστά μου τον άνθρωπο νυχτερίδα. Μπορεί να θυμάμαι ακριβώς που ήμουν και τι έκανα όταν για πρώτη φορά άνοιξα ένα από τα μικρά τευχάκια του SPIDER-MAN του Καμπανά, αλλά στον BATMAN το μυαλό μου με πρόδωσε. Σε άλλες ανάλογες περιπτώσεις, πολλές φορές κερδίζω τη μάχη, αν και αυτό συμβαίνει σε εντελώς τυχαίες στιγμές, μα τούτη τη φορά το μυαλό μου φόρεσε τις δάφνες της νίκης κι εγώ έχασα κάθε ελπίδα να θυμηθώ.

Δίνω, λοιπόν, λαβή σε μερικούς μερικούς να με κοροϊδεύουν για την ηλικία μου, οι δε αρχαιολάτρες εξ αυτών να μου απαγγέλουν περιπαικτικά το γνωστό ρητό του Μένανδρου, και συνεχίζω δυστυχώς χωρίς κάποια παιδική ανάμνηση να ζεστάνει τον αναγνώστη. Για να το κάνω ακόμα χειρότερο, θα ομολογήσω πως επισκέφθηκα την Wikipedia, καθώς δεν θυμόμουν το νούμερο του τεύχους του DETECTIVE COMICS, στο οποίο πρωτοεμφανίστηκε ο BATMAN. Πριν πέσει τούτη η παράγραφος σε infinite loop, θα σας πω τι μου έκανε εντύπωση διαβάζοντας το entry της Wikipedia:

In the original version of the story and the vast majority of retellings, Batman’s secret identity is Bruce Wayne, an American millionaire (later billionaire) playboy, industrialist, and philanthropist

Πράγμα απόλυτα λογικό όταν το σκέφτεσαι μετά, ωστόσο, όταν το βλέπεις έτσι μέσα στην παρενθεσούλα του, χαλαρά χαλαρά γραμμένο, λες και δεν τρέχει τίποτα, σου κάνει κάτι. Ε, λοιπόν, ναι, δεν θα μπορούσε πλέον ο Bruce Wayne να είναι απλά εκατομμυριούχος, γιατί κάτι που κόστιζε ένα εκατομμύριο το 1939, σήμερα θα κόστιζε περίπου 16 φορές παραπάνω. Αν βάλεις πόσο κοστίζουν τα γκατζετάκια του, εάν ήταν ακόμα εκατομμυριούχος, δε θα έβγαινε να πληρώσει το νοίκι της σπηλιάς στο τέλος του μήνα. Και μπορεί ο Alfred να είναι καλόβολος και να μην ζητάει αύξηση, αλλά οι συνήθειες του Master Bruce κοστίζουν χρήματα.

Λεπτομέρειες, θα μου πείτε, εδώ υπάρχουν πράγματα που έχουν αλλάξει στο Batman Universe που είναι πολύ πιο σημαντικά. Όπως το origin του Alfred Pennyworth, του πιστού Butler του Bruce Wayne. Αρχικά, ο Alfred, έχοντας αφήσει πίσω του την καριέρα του ως ηθοποιός, εμφανίζεται στον Bruce Wayne και επιμένει να προσληφθεί, καθώς αυτή ήταν η επιθυμία του πατέρα του Jarvis, ο οποίος υπηρετούσε την οικογένεια Wayne μέχρι το θάνατό του. Πολύ θα ήθελα να ήμουν ψυχολόγος, γιατί αυτό το σενάριο υποψιάζομαι ότι θα είχε ως αποτέλεσμα ένα πολύ ενδιαφέρον paper. Αργότερα, η ιστορία αλλάζει και ο Alfred ήταν πάντα εκεί, έχοντας υπηρετήσει τον πατέρα του Bruce και ουσιαστικά εκτελώντας και χρέη πατέρα προς τον τελευταίο,  από τη στιγμή που οι γονείς του σκοτώθηκαν. Νομίζω ότι αυτή την εκδοχή ξέρουν οι περισσότεροι και, μεταξύ μας, αυτό κάνει τη σχέση του Alfred και του Bruce πολύ πιο ενδιαφέρουσα. Ίσως η πιο συγκινητική εκδοχή της σχέσης αυτής απεικονίζεται στο JL8, το οποίο σας είχε παρουσιάσει η Ελπίδα Παυλίτσεβιτς λίγο καιρό πριν.

Δεν ήταν πάντα, όμως, τα πράγματα σκοτεινά και ενίοτε συγκινητικά στο Wayne Manor. Για την ακρίβεια, ξεκίνησαν σκοτεινά, πέρασαν ένα διάστημα χαζοχαρούμενα και politically correct και επανήλθαν αργότερα στο σκοτάδι που αρμόζει σε έναν ήρωα που καλείται “Σκοτεινός Ιππότης”. Φαντάζομαι, και δεν πρέπει να πέφτω πολύ έξω σε αυτό, ότι οι δημιουργοί του Batman έψαχναν να βρουν έναν ήρωα που θα είχε την επιτυχία του Superman, χωρίς όμως να είναι μια απλή αντιγραφή του. Βάζοντάς τα κάτω, το να φτιάξεις έναν ήρωα, ουσιαστικά αυτοδημιούργητο, που έγινε ήρωας όχι επειδή είχε κάποιες υπερδυνάμεις, αλλά μέσα από μια τραυματική εμπειρία και, που σε αντίθεση με τον καλογυαλισμένο Superman, δεν έχει ιδιαίτερες αναστολές στο να σκοτώσει τους εχθρούς του, ήταν η πιο σωστή κίνηση που θα μπορούσαν να είχαν κάνει.

Μετά, κάτι πήγε πολύ στραβά και ο Batman “ανανεώθηκε”. Στις αρχές της δεκαετίας του ’60, οι πωλήσεις του τίτλου πήγαιναν από το κακό στο χειρότερο και, πριν η DC κόψει τον τίτλο εντελώς, έγινε μια προσπάθεια να φέρουν τον ήρωα στο πνεύμα της εποχής. Ευτυχώς που δε ζούσα εκείνη την εποχή, διότι αν ήταν έτσι το πνεύμα της, μάλλον θα είχα αρκετά προβλήματα στις σχέσεις μου με τους υπόλοιπους ανθρώπους. Έτσι, ο Σκοτεινός Ιππότης γίνεται ο “Χρωματιστός Ιππότης”, ο Robin βρίζει σαν τρίχρονο (Holly cow Batman!) και οι villains μεταμορφώνονται σε καρικατούρες, καθώς αυτό φαίνεται να υπαγόρευε το προαναφερθέν πνεύμα. Ας είμαστε τουλάχιστον ευγνώμονες που δεν επιλέχθηκε ο Κώστας Βουτσάς να παίξει τον Batman, με sidekick τον Chris Sfetas και τη Ρένα Βλαχοπούλου στο ρόλο της Barbara Gordon.

Το politically correctness της τηλεοπτικής σειράς και φαντάζομαι αντίστοιχα των comics της εποχής ήταν τέτοιο που ο Σκοτεινός Ιππότης κλείνει τα μάτια του, όταν τυχαία βρίσκεται μέσα σε γυναικεία αποδυτήρια και προτρέπει τον Robin να κάνει το ίδιο γιατί “αυτό θα έκανε ένας κύριος“. Και όμως. Αυτό όχι μόνο βοήθησε τον τίτλο να ανακάμψει, αλλά και έσπρωξε τις πωλήσεις κάπου στο ταβάνι και οι managers της DC που κάποτε υποστήριζαν ότι ο Batman πρέπει να πεθάνει, έτριβαν τα χέρια τους αμήχανοι, προσπαθώντας να βρουν μια καλή δικαιολογία.

Παρά την επιτυχία που είχε το revamp, ένα πράγμα μόνο δεν κατάφερε. Να σταματήσει την σπέκουλα για την υποβόσκουσα ομοφυλοφιλία και παιδεραστία του Batman. Συζητήσεις επ’ αυτού γίνονται ακόμα, ενώ είχαν ξεκινήσει ήδη από το 1954, όταν δημοσιεύτηκε το βιβλίο SEDUCTION OF THE INNOCENT του Fredrick Wertham. Εάν τύχει και πέσει στα χέρια σας το βιβλίο, ρίξτε του μια ματιά πάντως. Και διαβάστε και αυτό το post του Θωμά Παπαδημητρόπουλου με την ευκαιρία. Εντάξει, ό,τι και να πούμε εμείς, η αλήθεια να λέγεται ότι panels όπως το παρακάτω δε βοηθούν ιδιαίτερα την κατάσταση.

Το θέμα επανήλθε πρόσφατα στο προσκήνιο, όταν ο Grant Morrison έκανε την παρακάτω δήλωση, σε μια συνέντευξη στο περιοδικό PLAYBOY.

Gayness is built into Batman. I’m not using gay in the pejorative sense, but Batman is very, very gay… Obviously as a fictional character he’s intended to be heterosexual, but the basis of the whole concept is utterly gay.

Γενικά, έχω την αίσθηση ότι φέτος ασχολούμαστε με τη σεξουαλική ταυτότητα των διαφόρων υπερηρώων και αναμένω πώς και πώς ειδική εκπομπή Jerry Springer, όπου πατέρας θα ωρύεται γιατί ο μονάκριβος γιος του βγήκε gay, επειδή διάβαζε BATMAN και ότι αυτοί που κινούν τα νήματα, αφού απέτυχαν με τους τηλεοπτικούς μόδιστρους, βρήκαν επιτέλους έναν καινούργιο τρόπο να κάνουν τα παιδιά μας αδερφές. Όταν γίνει αυτό, θα έχω φροντίσει να έχω απόθεμα σε ποπ κορν και θα παρακολουθώ το σόου.

Αφήνοντας αυτή τη χαρούμενη (pun intended) παρένθεση στην άκρη, περίπου στα τέλη της δεκαετίας του ’70 με αρχές της δεκαετίας του ’80, η DC κάνει μια προσπάθεια να επαναφέρει τα επίπεδα σκότους του Batman εκεί που ήταν κάποτε. Πραγματικά, αν ένας ήρωας προσφέρεται για κάτι τέτοιο, αυτός είναι ο Batman. Παρελθόν έχει, πνευματικές διαταραχές σίγουρα θα έχει, λεφτά να φτιάχνει όπλα και διαφόρων ειδών αξεσουάρ έχει και – για όνομα – μένει σε σπηλιά! Θα μου πεις, εδώ τον Punisher κατάφερε η Marvel και τον έκανε να φαίνεται σα τον προτελευταίο πρόσκοπο. Αυτή η προσπάθεια, ενώ στα comics πέτυχε, με τίτλους όπως το THE DARK KNIGHT RETURNS ή το BATMAN: THE KILLING JOKE, φαίνεται ότι στην μεγάλη οθόνη το κοινό ήθελε ακόμα μια άλλη πλευρά του ήρωα, σκοτεινή μεν, αλλά πιο προς το faux γκοθέ που ήταν και της μοδός εκείνη την εποχή.

Ο Batman είναι ένας ήρωας που υπάρχει εδώ και επτά δεκαετίες και έχει περάσει από πολλές αλλαγές, πάντα αντέχοντας στον χρόνο και δημιουργώντας συνεχώς νέο κοινό. Είναι τέτοια η προσωπικότητά του, τόσο πίσω από τη μάσκα όσο και χωρίς αυτή, που μπορεί να γίνει πολύ εύκολα “ο ήρωας που χρειάζεται αυτή η πόλη“.

ΠιΕσ: Αν αναρωτιέστε τι να έγινε αυτό το παιδί ο Chris Sfetas, έχει σχολή καράτε μαζί με τον πατέρα του στην Αγγλία.

(Κώστας Λαμπρόπουλος)