TOP 100 CHARACTERS: 1. THE JOKER

Δημιουργοί: Bob Kane, Bill Finger, Jerry Robinson
Πρώτη Εμφάνιση: BATMAN #1 (Άνοιξη 1940)

Επιτέλους φτάνουμε, λοιπόν, στον κατά Comicdom κορυφαίο χαρακτήρα όλων των εποχών, μόλις μια θέση πάνω από τη νέμεσή του, τον Batman, αλλά εν προκειμένω, η μία αυτή θέση είναι που κάνει όλη τη διαφορά, υποστηρίζοντας τη συχνά αναφερόμενη θέση ότι “το καλό δίχως το κακό στερείται νοήματος” και “οι κακοί είναι πάντα πιο ενδιαφέροντες”. Δεν ασπάζομαι αναγκαστικά το δεύτερο και βρίσκω ότι η τοποθέτηση του Joker στην κορυφή της λίστας ουδόλως άσχετη είναι με την πρόσφατη επανεμφάνισή του στο New 52, πολύ πιο κοντά στις ρίζες του, αλλά υπό ένα πιο βίαιο, μακάβριο και, εν τέλει, μοντέρνο πρίσμα ψυχοπάθειας.

Για να πω τη μαύρη μου αμαρτία, δεν πίστευα ότι θα μου έδιναν να γράψω τον Joker, διότι παρόλο που τον θεωρώ κορυφαίο χαρακτήρα και φυσικά έναν από τους κορυφαίους villains, δεν είμαι ειδήμων και συνήθως στο Comicdom τον φονικό γελωτοποιό αναλαμβάνει συγγραφικά ο Harry Saxon. Θα κάνω, ωστόσο, ό,τι μπορώ.

Κατά γενική ομολογία, δεν ξέρουμε ποιος είναι ο Joker, δεν ξέρουμε πώς κατέληξε έτσι και δεν ξέρουμε ποιος ήταν πριν γίνει ο φονικότερος αντίπαλος του Batman. Φυσικά, εδώ θα μου παραθέσετε τίτλους comics, ταινιών, ιστοριών κλπ., όπου δίνεται κάποιο origin story, όμως όλα αυτά σπάνια συμφωνούν μεταξύ τους (με εξαίρεση την περίπτωση να είναι το ένα απόδοση του άλλου) και, όταν πια τα βάλουμε όλα κάτω, ο Joker είναι απλά… ο Joker, κατά τον ίδιο τρόπο που, περιοδικά, ο Batman ισχυρίζεται ή νοιώθει ότι ο Bruce Wayne δεν είναι παρά ένα προσωπείο του πλάσματος που σκορπάει τον τρόμο στους εγκληματίες του Gotham City.

Σε αντίστοιχους προβληματισμούς μας βάζει η συγγραφική γένεση του Joker, για την οποία οι τρεις δημιουργοί του δεν συμφώνησαν ποτέ, κατόπιν εορτής. Ήταν ιδέα του Robinson; Έφερε απλά ο Robinson ένα τραπουλόχαρτο ως πηγή έμπνευσης; Έγινε πρώτα το σχέδιο και μετά συστάθηκε το “λογοτεχνικό” προφίλ του χαρακτήρα; Θα έλεγα ότι κανείς δεν ξέρει, αλλά μάλλον απλώς κανείς δεν ενδιαφέρεται να πει ή να συμφωνήσει. Γνωρίζουμε ωστόσο τα ακόλουθα: ο Joker πρωτοεμφανίστηκε στο BATMAN #1 του 1940, όπου και απεικονίζεται, άνευ παραμικρής αμφιβολίας και αμφισβήτησης, ως μανιακός, ψυχοπαθής, κατά συρροή δολοφόνος, με τη γνωστή εμφάνιση του κλόουν με μωβ κοστούμι και πράσινο πουκάμισο. Περαιτέρω, η μορφή του βασίστηκε εν μέρει στον Joker της τράπουλας, αλλά και στη μορφή του ηθοποιού Conrad Veidt από τη βωβή ταινία THE MAN WHO LAUGHS (στην οποία έγινε tribute με το ομώνυμο comic του 2005).

Ενώ το αρχικό σχέδιο ήταν να πεθάνει κατά τη δεύτερη εμφάνισή του, ο τότε editor της DC, Whitney Ellsworth, αποφάσισε ότι είχε πολλή δυναμική για να πάει έτσι άδοξα. Έτσι, για τα επόμενα δύο χρόνια (μέχρι το 1942), ο Joker δολοφόνησε περί τα 40 άτομα στις σελίδες των comics, μέχρι που συνελήφθη, καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε στην ηλεκτρική καρέκλα στο DETECTIVE COMICS #64 (“Joker Walks the Last Mile”). Φυσικά, στο τέλος τον αναβίωσαν τα τσιράκια του με τη χρήση διαφόρων χημικών. Είναι αξιόλογο ότι ο Joker ήταν ο μόνος κακός της εποχής που δεν χρησιμοποιούσε τα ποικίλα, αλλόκοτα sci-fi εργαλεία των υπολοίπων. Ήταν ένας φονιάς, σαν αυτούς που συναντούσε κανείς στον πραγματικό κόσμο, απλά λίγο χειρότερος και με κάπως πιο αλλόκοτη εμφάνιση.

Από εκείνο το σημείο και πέρα, όταν επανεμφανίστηκε κατά τη δεκαετία του ’40 και μέχρι σχεδόν την εξαφάνισή του υπό την επίβλεψη του editor Julius Schwartz κατά τη δεκαετία του ’60, ο Joker υποβιβάστηκε σε κωμικό κλεφτρόνι, του οποίου οι συνεχιζόμενες εμφανίσεις δεν έβλαπταν έναν Batman που δεν είχε ενδοιασμούς να σκοτώνει, αλλά φαινόταν ανίκανος να ξεφορτωθεί έναν φονιά σαν τον (αρχικό) Joker.

Το 1973 (ΒΑΤΜΑΝ #251) και κατά τη δεκαετία του ’70 γενικότερα, τον επαναφέρουν οι Dennis O’Neil και Neal Adams, επιστρέφοντας στις συγγραφικές ρίζες του κατά συρροή δολοφόνου, στα πλαίσια όμως μιας νέας εποχής. Έκτοτε, ο Joker χειροτερεύει (ή μήπως το σωστό είναι “καλυτερεύει”;) με κάθε νέα του ενσάρκωση.

Το 1988 (THE KILLING JOKE), ο Alan Moore τον βάζει να πυροβολεί στη σπονδυλική στήλη και να αφήνει ανάπηρη τη Barbara Gordon, ενώ προσπαθεί να οδηγήσει τον Commissioner Gordon στα όρια της δικής του τρέλας.

Το 1988-1989, τόσο ο Jim Starlin, όσο και οι αναγνώστες τον καθιστούν τότε και για πάντα τον χειρότερο εχθρό του Batman, αποφασίζοντας δια ψηφοφορίας να πεθάνει από τα χέρια του ο δεύτερος Robin, Jason Todd.

Ο Jack Nicholson και ο Tim Burton του έδωσαν έναν ιδιαίτερο αέρα το 1989, μένοντας ωστόσο πιστοί στις αρχικές καταβολές του και αξιοποιώντας το origin που δίνεται στο DETECTIVE COMICS #168 (1953), καθώς και (υπό μία εκδοχή) στο KILLING JOKE (η ιστορία με το οξύ). Επίσης, γίνεται μια μνημειώδης (και αρχικά ανύπαρκτη) σύνδεση μεταξύ Batman και Joker, με τον δεύτερο να είναι εκείνος που δολοφόνησε τους Wayne όταν ήταν νέος.

To 1992 (BATMAN: THE ANIMATED SERIES) o Paul Dini, ο Bruce Timm και ο Mark Hamill (ως φωνή του Joker) ραφινάρισαν την εικόνα του αμαλγάματος ψυχοπαθή φονιά και κωμικού, ειδικά σε επεισόδια όπως το “Joker’s Favor” (Season 1, Ep. 22), όπου φωτίζεται η αληθινά σατανική, υπομονετική και σιωπηλά επίφοβη όψη του.

Στην animated ταινία, THE MASK OF THE PHANTASM (1993), αποκρυσταλλώνεται και το παρελθόν του ως μαφιόζος, ενώ ένα χρόνο αργότερα οι Dini και Timm δίνουν στο ίδιο continuity την ιστορία του πώς οδήγησε στην τρέλα την ψυχίατρό του Dr Harley Quinzel (“Mad Love”).

Η επόμενη “πινελιά” στον Joker είναι πολύ πρόσφατη και εντοπίζεται το 2008, στην ερμηνεία του αποθανόντος Heath Ledger, ο οποίος καταφέρνει να επισκιάσει τελείως τον Batman του Christian Bale, δίχως, ωστόσο, να κάνει τον Joker συμπαθή με οποιονδήποτε τρόπο.

Τέλος, φτάνουμε στο σήμερα, στο “Death of the Family”, όπου όλα τα προηγούμενα στοιχεία του Joker, από το παρελθόν του ως Red Hood και μαφιόζου, την ψυχοπάθεια, τη βία, την ευφυία και την ασταμάτητη μανία που τον χαρακτηρίζουν, μέχρι τη σχεδόν αδελφική αγάπη που νοιώθει για τον Batman, γίνονται ένα απόσταγμα απόλυτης φρίκης.

Ελάχιστες αμφιβολίες χωρούν ότι ο Joker είναι ο σκοτεινός καθρέπτης του Batman – έχουν σχεδόν ίδιες ικανότητες (μηχανική, χημεία, μάχη σώμα με σώμα), συγκρίσιμα επίπεδα εμμονής και η διαχωριστική γραμμή του φόνου, στις αρχικές δεκαετίες του Batman, δεν υπήρχε. Η μόνη διαχωριστική γραμμή ήταν η αντίληψή τους περί δικαιοσύνης και λελογισμένου, έναντι αλόγιστου, φόνου. Στο BATMAN #14 του New 52, o Joker θαρρώ πως λέει μία από τις πιο αξιομνημόνευτες φράσεις, που φωτίζει τη σχέση των δυο χαρακτήρων με τον πιο επώδυνο, ανελέητο τρόπο:

“Don’t pretend. Not here. Not to me, your faithful Court Jester. And what does the Jester do, if not deliver news to the King? Bad news especially. The worst”.

(Aντρέας Μιχαηλίδης)