ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΟΜΙΚΣ #33: FANZINES
Ταλαντευόμενος με ποιο θέμα θα ασχοληθώ σήμερα, αφού έπαιζε μία συνέντευξη που ήθελα να πάρω από έναν Έλληνα κομίστα (η οποία θα γίνει κάποια άλλη φορά) και κάποια reviews από νέες εκδόσεις (το οποίο θα γίνει την επόμενη φορά), κατέληξα τελικά, όπως πάντα, σε κάτι τελείως άσχετο – να γράψω λίγα πράγματα για κάποια ελληνικά fanzines. Όταν λέω fanzines, δεν εννοώ small press comics, που και αυτά στον τόπο μας, καλώς ή κακώς, ονομάζονται έτσι, αλλά για fanzines με την κανονική σημασία της λέξης.
Πριν όμως ξεκινήσουμε να βλέπουμε ποια είναι αυτά, ας πάρουμε μία γεύση για τι πράγμα μιλάμε όταν λέμε για fanzines και ποια η διαφορά τους από τα small press comics. Εδώ θα κάνω ένα πολύ όμορφο copy-paste από το wikipedia, μιας και είναι περιττό να κάτσω να γράψω με δικά μου λόγια κάτι το οποίο είναι ήδη γραμμένο κάπου 😛
Το φανζίν (αγγλ: fanzine, συνθετικό από τις λέξεις fan, οπαδός, φίλος ενός θέματος και zine από το magazine, περιοδικό) είναι είδος εντύπου, συνήθως με τη μορφή μικρού περιοδικού, που φτιάχνεται και κυκλοφορεί από ερασιτέχνες εκδότες και δημιουργούς και διανέμεται συνήθως χέρι με χέρι και έξω από τα καθιερωμένα πλαίσια διανομής και διακίνησης εντύπων. Οι εκδότες μπορεί να είναι μία οργανωμένη ομάδα ατόμων ή και απλά ένα άτομο. Οι δημιουργοί μπορεί ακόμα να είναι πρωτοεμφανιζόμενοι ερασιτέχνες ή επαγγελματίες ήδη καταξιωμένοι στο χώρο τους. Ένα φανζίν στις περισσότερες περιπτώσεις ασχολείται με ειδικά θέματα, όπως μουσική, κόμικς, επιστημονική φαντασία, λογοτεχνία, πολιτική, πορνογραφία ή ακόμα και συνδυασμοί από αυτά.
Small-Press Comics ονομάζονται τα κόμικς που διανέμονται σε λίγα αντίτυπα. Oνομάζονται στην Ελλάδα και αυτά φανζίν, αν και διαφοροποιούνται από την έννοια των φανζίν στο ότι δεν έχουν άρθρα και κριτικές για άλλα κόμικς, αλλά πρωτογενώς κόμικς.
Διαβάσαμε, λοιπόν, το διαχωρισμό των δύο ειδών που είναι περισσότερο κοινά αποδεκτός, μιας και εδώ υπάρχουν πολλές διαφορετικές απόψεις για το τι είναι τι. Είναι σύνηθες φαινόμενο σε διαφορετικούς χώρους (από τη μουσική στην πολιτική, στα comics κ.λπ.), το χάσμα του “τι είναι τι” να είναι μεγαλύτερο, με αποτέλεσμα, όταν αρχίζει μία τέτοια συζήτηση, το λιγότερο που μπορεί να γίνει, είναι να βρεθούμε σε αδιέξοδο. Για το λόγο αυτό, για σήμερα εγώ κρατάω αυτό το διαχωρισμό ανάμεσα στα small press comics και τα fanzines και συνεχίζω για να παρουσιάσω μερικά από αυτά (…τα fanzines).
Αρχίζω με πρώτο το fanzine του Comicdom, μιας και είναι ο ιστοχώρος που με φιλοξενεί 😛 . Ξεκίνησε το 1996 και βγήκαν τρεις κύκλοι του “φανζινακίου”. Ο πρώτος κύκλος κράτησε 9 τεύχη (με τελευταίο το εξώφυλλο που βλέπουμε), ο δεύτερος κύκλος ξεκίνησε το 1998 και έβγαλε 3 τεύχη, ενώ ο τρίτος και τελευταίος κύκλος ξεκίνησε το 2003 και έβγαλε 4 τεύχη. Πρόκειται για ένα φανζίν που ξεκίνησε με αρχισυντάκτες τους Ηλία Κατιρτζιγιανόγλου (πρόσεξα πως το να γράφεις αυτό το επίθετο είναι εξίσου δύσκολο με το να το λες) και Δημήτρη Σακαρίδη και με διάφορους συντελεστές, ενώ ως ύλη είχε διάφορα κείμενα, άρθρα, παρουσιάσεις τίτλων, συνεντεύξεις και ελάχιστα comics. Περιττό ίσως να πω, πως από τότε η κυρίως ύλη ήταν θέματα από τον αμερικάνικο χώρο των comics. Να επισημάνω εδώ, απλά για την ιστορία, πως τα τρία τεύχη της δεύτερης περιόδου του fanzine, είχαν εξώφυλλα από τον σημερινό συνιδιοκτήτη του Relax Your Soul Comics Shop, Νίκο Μάστορη (τευχος #1), τον editor του KA-POW fanzine, Γαβριήλ Τομπαλίδη (τεύχος #2) και τον τότε πρωτοεμφανιζόμενο Ηλία Κυριαζή (τεύχος #3). Το fanzine αυτό, όχι μόνο άντεξε στο χρόνο, με αυτά τα μικρά διαλείμματα ανάμεσα στους τρεις κύκλους, αλλά μετέπειτα υπήρξε αφορμή για την ίδρυση της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας Comicdom Press, με πολλές εκδόσεις πλέον στο ενεργητικό της, την ιστοσελίδα που επισκέπτεστε αυτήν τη στιγμή, καθώς και το ετήσιο φεστιβάλ comics Comicdom Con Athens. Όποιος θα ήθελε να ρίξει μία ματιά στα περιεχόμενα των fanzines και των τριών κύκλων που κυκλοφόρησαν, ας κοιτάξει εδώ.
Δεύτερο fanzine που θα δούμε σήμερα, είναι το COMICMANIA. Κυκλοφόρησε το 1994 και ίσως είναι ένα από τα δύο πρώτα fanzines με θεματολογία τα comics που κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα. Και αυτό είναι ένα fanzine με την καθαρή έννοια του όρου, με βιβλιοκριτικές, αφιερώματα, διάφορες προσφορές για τους αναγνώστες, νέα από το χώρο και άλλα, καθώς και μία (και μοναδική) σελίδα comic σε όλο το τεύχος (“Φρενοβλαβής Προτομή”), σε σχέδιο του Κώστα Ιμπλικιαν. Το fanzine, όπως αναφέρεται και στο εξώφυλλο, ήταν μία έκδοση του American Comics Non Club, με υπεύθυνο έκδοσης τον Βασίλη Χειλά, καθώς και διάφορους άλλους συντελεστές. Κυκλοφόρησε μόνο ένα τεύχος και η τιμή του ήταν 400 δραχμές, για 20 ασπρόμαυρες σελίδες φωτοτυπημένες και πιασμένες με συνδετήρα ή συρραπτικό (το δικό μου αντίτυπο). Πριν περάσω στον επόμενο τίτλο, να σημειώσω πως εκείνη την περίοδο υπήρχε και μία άλλη ομάδα, η American Comics Club, που έβγαλε και αυτή ένα fanzine, λίγο πριν ή ταυτόχρονα με το COMICMANIA, με τίτλο COMIC FAN. Κάτι “έπαιξε” ανάμεσα στις δύο αυτές ομάδες, το οποίο ειλικρινά δεν το ξέρω, φαίνεται όμως καθαρά από τα “γραφόμενα” στην εισαγωγή, σε ένα κείμενο με τίτλο “Αλήθειες που Τσούζουν”, καθώς και στο υπονοούμενο της τελευταίας σελίδας του COMICMANIA, στο οποίο υπάρχει το σήμα του American Comics Non Club και από κάτω το αίνιγμα “ποιά ξένη λέξη με τρία γράμματα ξεχωρίζει τη λατρεία των κόμικς απ’το εμπόριο;”.
Περνάμε σε ακόμη ένα fanzine που έβγαλε η ίδια ομάδα (American Comics Non Club), τέσσερα χρόνια μετά, το 1998. Ο τίτλος του είναι COMICΖΕΙΝ και κυκλοφόρησαν 2 τεύχη μέσα σε δύο χρόνια. Στο πρώτο τεύχος, το οποίο είναι flip-side (από τη μία μεριά είναι τα κείμενα, μέχρι τη μέση της έκδοσης, και από την ανάποδη είναι τα comics), υπεύθυνοι έκδοσης είναι ο Βασίλης Χειλάς στο τομέα των comics και ο Ηλίας Κατιρτζιγιανόγλου στον τομέα των κειμένων. Και εδώ είναι διάφοροι οι συντελεστές, με κείμενα, αφιερώματα και σαφώς περισσότερα comics από τους δύο άλλους τίτλους που έχουμε δει ως τώρα. Το δεύτερο και τελευταίο τεύχος, που κυκλοφόρησε την επόμενη χρονιά, δεν είναι flip-side και τη διεύθυνση του fanzine έχει μόνο ο Βασίλης Χειλάς, ενώ κείμενα και comics είναι διάσπαρτα μέσα στην ύλη. Εδώ θέλω να επισημάνω δύο πράγματα που αξίζει να ειπωθούν για αυτό το δεύτερο τεύχος. Πρώτον, μέσα υπάρχει ένα comic που είναι εξ’ ολοκλήρου φτιαγμένο από το Βασίλη Χειλά (σενάριο και σχέδιο), το οποίο έχει τίτλο “Προκλητική Προτομή” και είναι φτιαγμένο πάνω στην ιδέα και στο χαρακτήρα που είχε δημιουργήσει ο Κώστας Ιμπλικιαν, για το comic Φρενοβλαβής Προτομή, που υπήρχε στο fanzine COMICMANIA. Δεύτερον, σε αυτό το τεύχος πρωτοεμφανίζεται μια πρώτη εκδοχή του “Φόνου Μετα Συλλογής”, σε σενάριο του Βασίλη Χειλά και σχέδιο του Π. Παπαδημητρόπουλου. Πολύ αργότερα, την ιστορία αυτήν την είδαμε στην ανθολογία REAL COMICS (Ψυχής Τα Λαμπυρίσματα), αυτή τη φορά, όμως, σε σχέδιο του Γιώργου Καμπάδαη.
Το τελευταίο fanzine που θα δούμε, κυκλοφόρησε σχετικά πρόσφατα και έχει να κάνει με ένα παλαιότερο παραλογοτεχνικό περιοδικό που περιείχε και κάποιες σελίδες comic. Δεν είναι άλλο από το ΜΙΚΡΟΣ ΣΕΡΙΦΗΣ MAGAZINE και όπως καταλάβατε από τον τίτλο, είναι ένα fanzine από λάτρεις του ΜΙΚΡΟΥ ΣΕΡΙΦΗ, για το συγκεκριμένο περιοδικό, αλλά και για άλλα θέματα που έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με αυτό. Το πρώτο τεύχος κυκλοφόρησε το 2009, σε μικρό τιράζ 100 τευχών, ενώ αυτό συνεχίστηκε μέχρι και το έκτο τεύχος. Από εκεί και πέρα έγινε επανέκδοση των πρώτων τευχών σε τόμους και αυξήθηκε το τιράζ, μιας και υπήρχε ζήτηση για το fanzine από διάφορους fans του είδους. Υπεύθυνοι για την έκδοση αυτή είναι ο Πάνος Πλαφουτζής μαζί με το club φίλων του Μικρού Σερίφη. Μέσα στο fanzine υπάρχουν άρθρα και κείμενα για τον τίτλο, αλλά και για άλλους τίτλους της εποχής (ΜΙΚΡΟΣ ΗΡΩΑΣ, ΜΙΚΡΟΣ ΚΑΟΥΜΠΟΫ, ΜΙΚΡΟΣ ΑΡΧΗΓΟΣ), επαναδημοσιεύσεις ιστοριών, συνεντεύξεις, αφίσες, ένθετα και άλλα πολλά. Πάρα πολύ καλή έκδοση, με σχεδόν όλα τα τεύχη να είναι πάνω από 100 σελίδες, σε μεγάλο μέγεθος και γενικά ένα fanzine γεμάτο μεράκι και αγάπη από fans του τίτλου. Μέχρι σήμερα, έχουν κυκλοφορήσει 11 τεύχη, εκτός αν κάνω λάθος, οπότε μπορεί κάποιος φίλος να με διορθώσει.
Αυτοί ήταν τέσσερις τίτλοι που είναι καθαρά fanzines. Υπάρχουν και άλλοι τίτλοι, φυσικά, που θα μπορούσαμε να δούμε σε αυτή την κατηγορία, αλλά είναι πάρα πολλοί λίγοι στο χώρο των comics.
Αυτά για σήμερα. Να περνάτε καλά και τα ξαναλέμε σε δύο εβδομάδες. 🙂
