COLLECTIVE MEMORY: Αντιμέτωπος Με Το Θανάσιμο Δονητή!

Στο τέλος του προηγούμενου installment της στήλης, σας υποσχέθηκα ότι “θα μιλήσουμε για καμπάνες, μαμούθ, αραχνοπερίεργους και θανάσιμους… δονητές”! Πιστεύω ότι οι περισσότεροι – ειδικά όσοι κοντεύουν ή έχουν ξεπεράσει τα 30 – το πιάσατε το υπονοούμενο. Σήμερα, θα μιλήσουμε (γράψουμε, but you get the point) για τις δύο κολώνες των αμερικάνικων comics στην Ελλάδα των παιδικών μου χρόνων: την Kabanas Hellas και τη Μαμούθ Κόμιξ.

Βέβαια, είναι υπερβολή να μιλάμε για αμερικανικά comics γενικά, αφού ουσιαστικά πρόκειται αποκλειστικά για εκδόσεις της Marvel. Από τα μέσα της δεκαετίας του ’70, η Kabanas εξέδιδε αρκετούς τίτλους (ΣΠΑΪΝΤΕΡ-ΜΑΝ, ΚΑΠΤΑΙΝ ΑΜΕΡΙΚΑ, ΜΑΣΤΕΡ ΚΟΥΝΓΚ ΦΟΥ), τους οποίους όμως δεν πρόλαβα, ούτε έπεσε ποτέ στα χέρια μου κάποιο τεύχος τους. Σε σύντομο – σχετικά – χρονικό διάστημα, οι τίτλοι αυτοί σταμάτησαν και διατηρήθηκε μόνο το ΣΠΑΪΝΤΕΡ-ΜΑΝ (έφτασε τα 589 τεύχη) σε μικρό ασπρόμαυρο–πορτοκαλόμαυρο–μπορδοροδοκόκκινο “χρώμα” (που έγινε έγχρωμο για τα τελευταία εκατό περίπου τεύχη), το οποίο έμελλε να γίνει ένα από τα αγαπημένα μου comics.

Εικόνα από greekcomics.gr

Μια δεκαετία μετά το ξεκίνημα της Kabanas, η Μαμουθκόμιξ αποφασίζει να ανοιχτεί και στα Marvel Comics, με τίτλους όπως ΟΙ 4 ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟΙ, Χ-ΜΕΝ (η ναυαρχίδα των εκδόσεων), ΘΩΡ, Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΑΡΑΧΝΗ (όταν σταμάτησε το ΣΠΑΪΝΤΕΡ-ΜΑΝ η Kabanas). Γενικά, οι εκδόσεις της Μαμούθ υπερτερούσαν σε ποιότητα (βασικά στο χρώμα), αλλά από εκεί και πέρα, ήταν θέμα προτίμησης ιστοριών και χαρακτήρων.

Μπορεί τη μεγάλη πλειοψηφία των τίτλων αυτών να μην την πρόλαβα όταν πρωτοεκδίδονταν, ανακυκλώνονταν όμως στα περίπτερα και τα πρακτορεία Τύπου μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’90, οπότε είχα την ευκαιρία να διαβάσω πολλούς από αυτούς. Ήταν τα comics που μου αποκάλυψαν ότι υπάρχει ένας ολόκληρος κόσμος, πέρα από τις περιπέτειες του Scrooge και του Donald. Προσδεθείτε, λοιπόν, στη DeLorean και ας κάνουμε ένα ταξίδι στο χρόνο και σε μικρές ιστορίες εκείνης της εποχής.

Το πρώτο μου comic (Part II)

“Καλά ρε Ξύδη, δε μας έγραψες για το πρώτο σου comic στο πρώτο installment”; Ισχύει. Σκεφτείτε το κάτι σαν ένα mini FIRST TIME EVER, με τίτλο “Superhero Comics”. Το πρώτο superhero comic που διάβασα ήταν το (drum-roll please) ΣΠΑΪΝΤΕΡ-ΜΑΝ #470 και ήμουν πραγματικά τυχερός. Η αλήθεια είναι ότι, όποιο τεύχος και να έπεφτε στα χέρια μου, θα με εντυπωσίαζε και θα γινόμουν fan. Αλλά, όπως και να το κάνουμε, όταν η βασική ιστορία (AMAZING SPIDER-MAN #298) είναι η πρώτη περιπέτεια του Spider-Man δια χειρός Todd McFarlane, με cameo του Venom και την εκπληκτική μαύρη στολή (που θεωρώ εκατό φορές καλύτερη από την κλασική του Spider-Man), ε, αυτό βοηθάει.

Γυρίσανε οι θύμησες. Και ο Chance είναι τόσο ντροπαλός που κρύβεται πίσω από τον τίτλο! (Εικόνα από greekcomics.gr)

Δεν είναι υπερβολή να πω ότι τρόμαξα με τις ιστορίες, που μου φάνηκαν ότι προορίζονταν για ενήλικες. Ακόμα και το μικρό του μέγεθος ή το πορτοκαλί του χρώμα (που αν τα δεις ψυχρά, καταστρέφουν το comic) βοηθούσαν στη δημιουργία της κατάλληλης ατμόσφαιρας. Φυσικά, το λάτρεψα, αγόραζα όποιο τεύχος μπορούσα να βρω και ο Spider-Man έγινε ο αγαπημένος μου ήρωας.

Αγαπημένες ιστορίες

Κάθε μία από τις εκδοτικές είχε τα δικαιώματα για συγκεκριμένους τίτλους. Έτσι η Kabanas, εκτός των σειρών του Spider-Man (Amazing, Spectacular κλπ.), είχε AVENGERS, INCREDIBLE HULK, DAREDEVIL (ο αγαπημένος μου ήρωας μετά τον Spider-Man, με πολύ ατμοσφαιρικές ιστορίες), ROM SPACEKNIGHT, CAPTAIN AMERICA, IRON MAN (μάλλον ο λιγότερο αγαπημένος μου χαρακτήρας). Η Μαμούθ δημοσίευε, με πυρήνα το UNCANNY X-MEN, τα WEST COAST AVENGERS, NEW MUTANTS, FANTASTIC FOUR, ALPHA FLIGHT, X-FACTOR, STRIKEFORCE: MORITURI κ.ά.

Παρατηρούμε, λοιπόν, ότι το ελληνικό κοινό εκτέθηκε σε ένα μεγάλο αριθμό τίτλων (αν και για πολλούς από αυτούς εκδόθηκε μικρός αριθμός ιστοριών), κάτι που συντέλεσε τα μέγιστα ώστε να είναι αναγνωρίσιμο ένα μεγάλο μέρος του Marvel Universe.

Μεταφράσεις για Pulitzer

Η απόδοση σε μια άλλη από την αυθεντική γλώσσα ενός κειμένου είναι πολλές φορές μια δύσκολη δουλειά. Πόσο μάλλον όταν έχουμε να κάνουμε με θέματα pop κουλτούρας. Τα comics της Kabanas και της Μαμούθ μας χάρισαν πολλές στιγμές γέλιου με διάφορες μεταφραστικές επιλογές.

Θα τα καταφέρει ο Spidey κόντρα στο Δονητή; (Εικόνα από greekcomics.gr)

Το πλέον γνωστό (ακόμα και σε ανθρώπους άσχετους με το αντικείμενο) λάθος είναι σίγουρα η μετονομασία, από την Kabanas, του Hulk σε Χουλκ αντί Χαλκ. Το σοκ, όταν η έκδοση μεταφέρθηκε στη Μαμούθ και “αποκαταστάθηκε η τάξη”, ήταν μεγάλο για όλους μας! Και, φυσικά, απασχόλησε και τις στήλες αλληλογραφίας.

Βέβαια, η Μαμούθ έκανε ένα καλό, αλλά μετά το έριξε στο γιαλό, αφού η πολιτική της ήταν να τα μεταφράζει (σχεδόν) όλα! Έτσι ο Iron Man έγινε Σιδεράνθρωπος, ο Venom Φαρμάκης, ο Crossbones Σταυροκόκκαλος και ο Hobgoblin… ΑΡΧΙΚΟΒΑΛΟΣ! Φυσικά, η πλέον διαβόητη μετάφραση (που έδωσε και το σημερινό μας τίτλο) ήταν όταν ο Shocker έγινε… Δονητής. Πλημμύρα τα γράμματα διαμαρτυρίας από τους αναγνώστες, αλλά ο editor Βασίλης Χειλάς παρέμεινε ανένδοτος στη μάχη υπεράσπισης της ελληνικής γλώσσας.

Γράμματα αναγνωστών

Ένα από τα πιο απολαυστικά πράγματα είναι να διαβάζεις στήλες αλληλογραφίας αναγνωστών, ιδιαίτερα εάν έχουν μεσολαβήσει καμιά εικοσαριά χρόνια από την πρώτη τους δημοσίευση.

Συνήθεις κόντρες ήταν η διατήρηση ή κατάργηση διάφορων στηλών (Η Γωνιά του Computer, Μυστήρια του Σύμπαντος), η προσφορά αφισών ή αυτοκόλλητων (δώστε αφίσες στο λαό), η ασπρόμαυρη εκτύπωση του ΣΠΑΪΝΤΕΡ-ΜΑΝ (πριν γίνει έγχρωμο), το θαμπό χρώμα του ΣΠΑΪΝΤΕΡ-ΜΑΝ (αφού έγινε έγχρωμο). Υπήρχαν και παράπονα για το περιεχόμενο (ναι, είναι αλήθεια, υπάρχουν πιο σημαντικά πράγματα από τις αφίσες!): βάλτε αυτό τον τίτλο, κάντε το περιοδικό εβδομαδιαίο, μη μεταφράζετε τον Cardiac σε… Καρδιακό (Μαρούσκα, τα υπογλώσσια!). Σίγουρα ήταν μια πιο ρομαντική εποχή (φυσικά, με τα πολλά στραβά της), που τα comics ήταν μαζικότερα και μπορούσες να διακρίνεις σε πολλούς αναγνώστες το ειλικρινές ενδιαφέρον τους για το αγαπημένο τους hobby (τις αφίσες).

Ο αραχνοπερίεργος

Και μπορεί η Μαμούθ να είχε το Βασίλη Χειλά, αλλά ένας άνθρωπος ήταν γνωστός σε όλους τους αναγνώστες! Ο μοναδικός, ο καταπληκτικός, ο αραχνοπερίεργος (επίσημο nickname)… ΠΑΝΟΣ ΠΑΧΝΕΛΗΣ! Ο Stan Lee των φτωχών. Ο άνθρωπος που κάθε εβδομάδα ήταν εκεί για να απαντά σε γράμματα, να μας ενημερώνει για τα τεκταινόμενα στα περιοδικά και – σύμφωνα με τις κακές γλώσσες – να ξεπατικώνει σχέδια για τις αφίσες. Πάνο Παχνέλη, όπου κι αν είσαι, σε ευχαριστούμε.

Φυσικά, αυτές οι σταγόνες νοσταλγίας δε φιλοδοξούν να κάνουν μια ολοκληρωμένη ιστορική αναδρομή, αλλά απλά να σας βάλουν στο κλίμα της εποχής και ίσως να σας κάνουν να ψάξετε εκείνη την κούτα με τα παλιά comics που έχετε στο πατάρι του πατρικού σας.