ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΟΜΙΚΣ #41: Τέτη Σώλου & Comics

Συνεχίζουμε και αυτή την εβδομάδα, με ακόμα μία συνέντευξη. Αυτή τη φορά θα μιλήσουμε με την Τέτη Σώλου, μια δημιουργό που οι περισσότεροι γνωρίζουν μέσα από τις εικονογραφήσεις της, κυρίως σε παιδικά βιβλία. Βέβαια, εμείς θα ασχοληθούμε περισσότερο με μία άλλη πλευρά της δημιουργού… και δεν είναι άλλη από αυτή που έχει σχέση με τα comics! Χρόνια τώρα, που διαβάζω/συλλέγω comics Ελλήνων κυρίως δημιουργών, την Τέτη Σώλου τη βρίσκω συνέχεια μπροστά μου. Σε προσωπικά albums, σε συλλογές, σε περιοδικά και αλλού. Πρόσφατα, κυκλοφόρησε και μία αυτοέκδοση. Ως μανιακός, λοιπόν, των ελληνικών comic αυτοεκδόσεων, αυτό ήταν και το τελειωτικό χτύπημα και κατ’επέκταση η αφορμή να ζητήσω από την αγαπημένη δημιουργό – ώστε να τη γνωρίσουμε καλύτερα τόσο αυτή όσο και το έργο της – να μας πει μερικά λόγια για την πορεία της στο χώρο, αλλά βέβαια και να μάθουμε και κάποια (πολλά ακόμα) πράγματα που αφορούν όσους παρακολουθούν τα ελληνικά comics.

Αυτή ήταν η μικρή πλην αναγκαία εισαγωγή και περνάμε αμέσως στη συνέντευξη που μου παραχώρησε η Τέτη Σώλου. 🙂

Τέτη, έχεις ένα πλούσιο βιογραφικό, σε εικονογραφήσεις κυρίως. Σήμερα, όμως, θα μιλήσουμε περισσότερο για τα comics που έχεις κάνει και αυτά που κάνεις τώρα. Ξεκινάμε με τη κλασική ερώτηση: Πες μας λίγα λόγια για σένα. Ποια είναι η Τέτη Σώλου; Από πού μας έρχεσαι;

Έρχομαι από την Αθήνα μέσω Κομοτηνής, είμαι μια μάλλον συμπαθητική τύπισσα που της αρέσει να φτιάχνει σκίτσα.

Πότε κατάλαβες πως σου αρέσει να σκιτσάρεις;

Αν και δεν έχω αποδείξεις, από τα παιδικά χρόνια. Γενικά, πάντα ερωτοτροπούσα με την εικόνα. Η Κομοτηνή, όμως, καθόρισε τα πράγματα. Η Κομοτηνή είναι η πόλη των φοιτητικών μου χρόνων. Μια πόλη με σοκάκια, μιναρέδες, καφενέδες, χαμηλά σπίτια, πολλές κοινότητες, πολλές ανισότητες, ανόμοιους ανθρώπους.  Ένας ολόκληρος κόσμος γεμάτος διαφορετικότητες. Κάποια στιγμή, είδα με χαρά ότι μέσα από το σκίτσο μπορούσα να εκφράσω συναισθήματα, ιδέες, απόψεις, να περιγράψω καταστάσεις, να αποτυπώσω χρονικές στιγμές, να κάνω την πλάκα μου, να λυτρώνομαι και να είμαι ευτυχισμένη. Και συγχρόνως είδα ότι τα σκίτσα που έφτιαχνα για μένα και για τους φίλους λειτουργούσαν λυτρωτικά, όχι μόνο για μένα αλλά και για αυτούς. Κάποιες φορές, ένα σκίτσο με μαρκαδόρο στον τοίχο ήταν περισσότερο αιχμηρό από ένα σύνθημα ή ένα σεντόνι τοίχου που δεν διάβαζε κανείς.

Ποια η σχέση σου με τα comics;

Πάντα διάβαζα comics. Απολάμβανα αυτά που μου άρεσαν. Διάβαζα κι αυτά που δεν μου πολυάρεσαν, για να βλέπω πώς χειρίζονται το comic οι δημιουργοί. Ύστερα, έφτιαχνα comics, ή κάτι σαν comics, τις διάφορες καταστάσεις που ζούσαμε με τους φίλους. Χωρίς να το καταλάβω, εξασκήθηκα. Διάβαζα και έφτιαχνα (περισσότερο διάβαζα και λιγότερο έφτιαχνα, για να λέμε την αλήθεια). Αυτή είναι η σχέση μου με τα comics.

Θυμάσαι πότε πρωτοδημοσίευσες κάποια ιστορία σου και γενικά τα έντυπα στα οποία δημοσιεύθηκαν comics σου;

Υπάρχουν διάφορα στριπάκια δεξιά κι αριστερά. Στο ΑΝΤΙ, στη ΜΟΥΣΙΚΗ, στη ΒΑΒΕΛ. Το μακροβιότερο είναι το ΜΙΚΑ της ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗς ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ, που αργότερα βγήκε και σε αλμπουμάκι. Αργότερα συνεργάστηκα με το ΤV ΕΘΝΟΣ, φτιάχνοντας ένα δισέλιδο με brain-puzzles, board-games, card-games για παιδιά. Το δισέλιδο λεγόταν Μπαλόνια. Κάθε εβδομάδα, εκτός από την άλλη ύλη, στα Μπαλόνια δημοσιευόταν ένα στριπάκι, ο ΡΟΥΛΗΣ. Ήταν η αρσενική εκδοχή της Μίκας, μόνο που ο Ρούλης ήταν πιο μοναχικός. Μια ιστορία μερικών σελίδων που σατιρίζει τα μελό του ελληνικού σινεμά, ΤΟ ΔΡΑΜΑ ΜΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΣΙΝΕΜΑ. Πάνω σ’ αυτό το μοτίβο υπάρχουν διάφορα σενάρια και προσχέδια για comics, που τα έχω κρατήσει με σκοπό κάποτε να τα φτιάξω. Ιστορίες για την Κατοχή και την αντίσταση με διπλούς κατασκόπους και σωσίες. Ύστερα, υπάρχουν κάποιες περιπέτειες comics για παιδιά. Ο ΤΡΕΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ. Αυτό νομίζω ότι ήταν το εισιτήριό μου για τον χώρο του παιδικού βιβλίου.

Προσωπικά, νόμιζα πως πάντα ήσουν κατ’εξοχήν εικονογράφος, μέχρι που κάποια στιγμή ανακάλυψα κάποια από τα comics που προανέφερες. Τα αγαπάς εξίσου και τα δύο;

Κάπως έτσι με τράβηξε το παιδικό βιβλίο και η εικονογράφηση. Δυο δεκαετίες πριν, το παιδικό βιβλίο ήταν σχεδόν απάτητη περιοχή και έδινε πολλές δυνατότητες και ελευθερίες. Στις εικονογραφήσεις μου έβαζα στοιχεία comics ή και σελίδες comics ολόκληρες, αν συμφωνούσε ο συγγραφέας. Το comic ή τα στοιχεία πρόσθεταν ζωντάνια και αμεσότητα στο βιβλίο. Τις περισσότερες φορές ο συγγραφέας συμφωνούσε, μου άφηνε, μάλιστα, την ελευθερία να το φτιάξω όπως θέλω. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν ένα βιβλίο που απολάμβαναν τα παιδιά. Κι αυτό ήταν το ζητούμενο. Και συγχρόνως εγώ έκανα μια δουλειά – που μου ήταν ήδη πολύ ευχάριστη – ακόμα πιο ευχάριστα.

Να συμπληρώσω εδώ, πως εκτός από αυτά τα περιοδικά που αναφέρεις, μπορώ να σου πω άλλα τόσα που συμμετείχες… Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι – κάτι που πρόσφατα ανακάλυψα – πως συμμετείχες και στο ΚΟΥΚΟΥ. Βλέπω, δηλαδή, πως πάντα είχες μια πορεία στο χώρο των comics, παράλληλα με τις παιδικές εικονογραφήσεις. Πώς από τις παιδικές εικονογραφήσεις πέρασες στα comics και, μάλιστα, σε τέτοια περιοδικά, με πιο ενήλικα comics, αν μπορούμε να τα πούμε έτσι;

Ήρθε η στιγμή που το παιδικό βιβλίο υπέκυψε στην κρίση που περνάμε. Τα πράγματα έγιναν ασφυκτικά, η εκδοτική παραγωγή περιορίστηκε. Μαζί περιορίστηκε η ελευθερία και η ποικιλία. Έσκασαν και διάφορα… Είναι ένας χώρος ζυμώσεων, στον οποίο δεν έχω τη δυνατότητα να εκφραστώ και να εκφράσω όπως θέλω (ήμουν και καλομαθημένη βλέπεις). Δεν περιγράφω τον χώρο, αλλά λέω πώς εισέπραξα εγώ τις αλλαγές. Το comic δεν το άφησα ποτέ.

Εκείνα τα χρόνια κυκλοφορούσαν λίγα comics από Έλληνες δημιουργούς και πολύ λιγότερα από γυναίκες, ενώ οι συμμετοχές σε περιοδικά με comics από γυναίκες δημιουργούς ήταν σχεδόν ανύπαρκτες. Θες να μας πεις πώς ήταν να είσαι γυναίκα σε έναν αμιγώς ανδρικό χώρο; Συνάντησες κάποιες δυσκολίες;

Δεν θυμάμαι να συνάντησα καμιά δυσκολία. Ή, κι αν συνάντησα, δεν έδωσα σημασία.

Τελευταία, έχεις ξεκινήσει να κάνεις κάποιες “ενήλικες-τολμηρές-έξω από τα συνηθισμένα” ιστορίες, με μία καινούρια ηρωίδα. Θες να μας μιλήσεις για αυτό το νέο project;

Στον καιρό της αλαμπάντας, σ’αυτή την εποχή που ισοπεδώνει, εξευτελίζει και αφανίζει, ο μόνος τρόπος για να κρατηθείς και να την παλέψεις είναι να κάνεις δημιουργικά πράγματα. Έτσι γεννήθηκε η Ιζόλα. Η Ιζόλα είναι τοalter ego μου. Δεν υπογράφω εγώ, αν και όλοι ξέρουν ότι η Ιζόλα είναι η Τέτη. Η Ιζόλα είναι έξυπνη, δημιουργική, κοινωνική, επιπόλαιη κτλ. – θα τα διαβάσεις στο βιογραφικό της. Όταν την έδειξα στο Ένατο Κύμα, με ρώτησε ο υπεύθυνος “Ωραία είναι. Αλλά πού το πάει”; Δεν ξέρω. Αυτό ψάχνω κι εγώ. Η Ιζόλα κάνει πράγματα που γουστάρει και γουστάρει αυτά που κάνει. Εξάλλου η Ιζόλα έχει δηλώσει: “Ό,τι είναι η Σώλου για το παιδικό, είμαι εγώ για το άλλο”.

Μπορεί κάποιος να διαβάσει κάπου τις ιστορίες αυτές;

Βέβαια. Στο blog της Ιζόλας.

Πώς και έγινε αυτή η αλλαγή/στροφή στα πιο τολμηρά comics;

Τολμηρά; Δεν θα το έλεγα. Ακόμα και στις censored σκηνές δεν υπάρχει τίποτα τολμηρό. Τίποτα που δε θα μπορούσε να δει η μαμά μου (καλά, ας αφήσουμε τη μαμά μου, γιατί οι γυναίκες όσο μεγαλώνουν τόσο πιο τολμηρές γίνονται), τίποτα που δε θα μπορούσε να δει ένα παιδί. Νομίζω πως αυτό που είχε γράψει ο Soloup, “Σώλου, η εικονογράφηση της αθωότητας”, ισχύει και στα τολμηρά comics της Ιζόλας. Πάρε παράδειγμα τη “Σοκολάτα;”, που η Ιζόλα τρώει τη… σοκολάτα και μετά βγάζει τα μάτια της με τον αγαπημένο της. Ή στις σκηνές που εμφανίζεται γυμνή και χορεύει.

Πρόσφατα κυκλοφόρησε και η πρώτη σου αυτοέκδοση. Πώς και αποφάσισες να κάνεις κάτι τέτοιο;

Η ΜΑΥΡΗ ΤΡΥΠΑ βγήκε σε πολύ λίγα αντίτυπα. Tα μοίρασα σε φίλους στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη. Ήθελα να δω αν η καινούργια δουλειά αρέσει ή όχι. Να εκτεθώ κι εγώ μαζί της. Δοκίμασα διστακτικά πώς είναι να κάνεις αυτοέκδοση. Μετάνιωσα που ήμουν διστακτική. Βλακεία! Άμα κάνεις κάτι… βουρ!

Μετά από αυτήν τη πρώτη εμπειρία, θες να μας πεις με λίγα λόγια τί σου άρεσε… στο να “αυτοεκδίδεσαι”;

Η ελευθερία που έχει η αυτοέκδοση και η έκθεση που συνεπάγεται.

Θα συνεχίσεις, λοιπόν, να κάνεις αυτοεκδόσεις (η ερώτηση αυτή μπορεί να ενδιαφέρει μόνο εμένα, αλλά την κάνω, γιατί γουστάρω 😛 );

Βουρ!!!

Θα κυκλοφορήσει κάτι “επίσημο”, στο οποίο θα είναι συγκεντρωμένες οι ιστορίες της Ιζόλα;

Τώρα που ξεθάρρεψε, η Ιζόλα έχει διάφορα σχέδια στο μυαλό της. Πριν από λίγες μέρες, στις 9 Φεβρουαρίου, έγινε ενός έτους. Ετοιμάζει ένα τεύχος με τα σκίτσα της χρονιάς που πέρασε. Αυτοέκδοση. Κι αυτή τη φορά δε θα είναι διστακτική. Καθόλου! Σκέφτεται να κάνει μια βόλτα με την αυτοέκδοσή της στο Comicdom. Τώρα ετοιμάζει μία έκθεση στη Θεσσαλονίκη με comics , cartoon, σκίτσα, πρωτότυπα και εκτυπώσεις.

Για πες μας λίγα πράγματα για όλα αυτά. Έχουμε τίποτα σίγουρο να μας ανακοινώσεις για αυτή την έκθεση που ετοιμάζεται; Και, φυσικά, κανένα στοιχείο σχετικά με το τι να περιμένουμε στο φετινό Comicdom;

Η Ιζόλα θα πάρει μέρος στη δράση Make Art που θα γίνει στη Θεσσαλονίκη τον Απρίλη. Θα εκθέσει στο καφενείο LUX πάνω από τη Ρωμαϊκή Αγορά. Έτσι, για τη χαρά της έκθεσης, που λέγαμε προηγουμένως. Για το Comicdom ετοιμάζει δύο τεύχη: μια ιστορία (φτάνει να προλάβει να την τελειώσει) και ένα τεύχος με τα σκίτσα της πρώτης της χρονιάς.

Δηλαδή, θα σε δούμε στο χώρο/όροφο με τις αυτοεκδόσεις, σωστά;

Αν με δέχεστε, εγώ θέλω πολύ να έρθω και να συμμετέχω.

Έχουν αλλάξει οι – ας πούμε – πηγές από όπου αντλείς τα θέματά σου, τότε με σήμερα;

Η διαφορά της Ιζόλας από την Τέτη είναι ότι η Ιζόλα σκιτσάρει παντού. Το σχεδιαστήριο δεν της είναι απαραίτητο. Κυκλοφορεί  και κάνει σκίτσα.

Παρακολουθείς τον εγχώριο χώρο των comics; Πώς τα βλέπεις τα πράγματα;

Βλέπω καταπληκτικές δουλειές. Ζηλευτές δουλειές. Και μου δίνει μεγάλη χαρά, κίνητρο και έμπνευση να είμαι σ’ έναν χώρο που γίνονται τόσο όμορφα και δημιουργικά πράγματα. Ξεχωρίζω κάποιους δημιουργούς, γιατί μου αρέσει περισσότερο ο τρόπος που σχεδιάζουν ή τα θέματα που διαλέγουν ή ο τρόπος που τα επεξεργάζονtαι και τα εμπλουτίζουν ή οι λύσεις που βρίσκουν.

Θα μπορούσες να συνεργαστείς με κάποιον από το συγκεκριμένο χώρο;

Και θα ήθελα και θα μπορούσα και θα μου άρεσε. Και νομίζω ότι θα γίνει, όταν θα υπάρχει μια ιδέα που θα ζητάει τη συνεργασία.

Με τι άλλο ασχολείσαι αυτόν τον καιρό;

Με βιβλία για μεγάλους. Έγραψα ένα ιστορικό βιβλίο για την παλιά Θεσσαλονίκη, την πολύγλωσση και πολύχρωμη με τις πολλές κοινότητες, που είναι υπό έκδοση. Μεγάλη αγάπη η Θεσσσαλονίκη! Μεταφράζω Λευκάδιο Χερν. Μεγάλη αγάπη αυτός ο συγγραφέας! Έχω μεταφράσει τρία βιβλία του, της περιόδου που έζησε στην Ιαπωνία. KOTTO, JAPANESE MISCELLANY και KWAIDAN. Μελέτησα και μελετάω τον ιαπωνικό πολιτισμό μέσα από τα έργα του, για να φτιάξω ολοκληρωμένες σημειώσεις του μεταφραστή και πρόσφατα άρχισα να μεταφράζω το επόμενο βιβλίο, το SHADOWINGS. Τα τρία βιβλία θα εκδοθούν, αν όλα πάνε όπως τα προγραμματίζουμε, μέσα στην άνοιξη. 

Αυτά όμως δεν έχουν σχέση με τα comics. Πρόσφατα πρότεινα σε έναν συγγραφέα, τον Δημήτρη Μαγριπλή, που μου αρέσει ο τρόπος που γράφει, γιατί είναι στη λογική των comics να δοκιμάσουμε τις ιστορίες του (τα νανοδιηγήματά του, όπως τα αποκαλεί) με μια άλλη προσέγγιση. Κείμενο και εικόνα να δεθούν αναπόσπαστα, όπως στα comics. Έτσι φτιάχτηκε η πρώτη ιστορία. Δεκαέξι σελίδες. Τυπώθηκε σε λίγα αντίτυπα. Δεν είναι αυτοέκδοση, βέβαια. Είναι ένας τρόπος για να δοκιμάσουμε αν και πώς περπατάει αυτή η ιδέα (σ.σ. η Τέτη μας έδωσε το πρώτο νανοδιήγημα σε comics, ΙΠΤΑΜΕΝΟΣ ΚΑΙ ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΟΣ, σε μορφή pdf για όποιον θέλει να το διαβάσει/κατεβάσει).

Τα περισσότερα από τα άμεσα μελλοντικά σου σχέδια, λίγο-πολύ τα μάθαμε μέσα από τη σημερινή συνέντευξη. Έχεις κάτι άλλο στα σκαριά;

Πάντα δουλεύω. Γενικά δουλεύω πολύ. Φτιάχνω σκίτσα, ιστορίες, σβήνω, χαλάω, ξαναρχίζω. Ξέρω πώς κάτι θα προκύψει μέσα απ’ αυτό το ανακάτεμα, αλλά ακόμα δεν ξέρω τι. Δουλεύω και αφήνω το πράγμα να με πηγαίνει.

Κλείνοντας, δε μπορώ να μη σε ρωτήσω για τη Θεσσαλονίκη. Βλέπω μία αγάπη για τη νύμφη του Θερμαϊκού, αν και πλέον κατοικοεδρεύεις στην Αθήνα.

Δε λες τίποτα! Έρωτας κεραυνοβόλος που κρατάει χρόνια. Είναι η πόλη της καρδιάς μου! Κι επειδή η ζωή φέρνει και ευχάριστες ανατροπές, μπορεί να έρθουν τα πράγματα έτσι, που μια ωραία μέρα να μαζέψω τα μπογαλάκια μου και τον σκύλο μου και να πάω να μείνω στη Θεσσαλονίκη.