TOP 50 ARTISTS: 30-21

30. J.H. Williams III
(ΗΠΑ)

Καλλιτέχνης με μοναδικό ύφος, ο J.H. Williams III είναι από τις περιπτώσεις που, μόλις αντικρίσεις τα έργα του, θα σου είναι πολύ δύσκολο να τις βγάλεις από το μυαλό σου, με την έντονη εντύπωση που προκαλούν. Κάθε του σελίδα και ένας πίνακας, περίπλοκος και συνήθως φορτωμένος, αλλά διατηρώντας μια ιδιαίτερη ρευστότητα. Στη δουλειά του, υπάρχει ένα χαρακτηριστικό που αγαπάω στους σχεδιαστές comics: ο κόπος. Δεν κάνει “εύκολες” σελίδες και δε φοβάται να κοπιάσει πάνω σε κάθε μικρή λεπτομέρεια. Tα έργα ξεχειλίζουν πάθος για την τέχνη του. Λόγω του iconic ύφους του, είναι αναμφίβολα και ένας από τους καλύτερους cover artists.

Τα τελευταία χρόνια, έγινε αντικείμενο έντονων συζητήσεων για την απίθανη δουλειά του στο BATWOMAN και το DETECTIVE COMICS, αλλά μπορεί κανείς να ανακαλύψει και παλιότερες δουλειές του (αν δεν το έχει κάνει ήδη), όπως το τολμηρό PROMETHEA, με τον Alan Moore, ή το ανολοκλήρωτο DESOLATION JONES, με τον Warren Ellis. Αυτή την εποχή, μας χαρίζει ομορφιά, μέσα απο το μονίμως αργοπορημένο, λόγω του Neil Gaiman, SANDMAN OVERTURE.

(Άκης Τριανταφύλλου)

29. Albert Uderzo
(1927, Γαλλία)

Ο Albert Uderzo είναι μία από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες της 9ης Τέχνης, παγκοσμίως. Μαζί με τον χαρισματικό συγγραφέα Rene Goscinny, δημιούργησαν έναν ήρωα και έναν μικρόκοσμο, που έμελλε να στρέψει το ενδιαφέρον ολόκληρου του κόσμου στα γαλλοβελγικά comics. Ο Αστερίξ “ζει” περισσότερα από 50 χρόνια, στις σελίδες χιλιάδων εντύπων, διαφόρων χωρών και γλωσσών, όπως τον έχει σχεδιάσει ο μεγάλος δάσκαλος Uderzo.

Το επικρατέστερο σχεδιαστικό του ύφος είναι σχετικά παιδικό, οι ήρωές του είναι πλαστικοί, στρόγγυλοι, σαν καρικατούρες. Αυτό, εντούτοις, δεν εμπόδισε χιλιάδες αναγνώστες, κάθε ηλικίας, να λατρέψουν τον μικρόσωμο Γαλάτη! Αν και ο Αστερίξ είναι το σήμα κατατεθέν του δημιουργού, ο Albert Uderzo έχει “χαρίσει” το πενάκι του και σε άλλους ήρωες, προσαρμόζοντας πάντοτε το ύφος του στις ανάγκες του έργου: τους πιλότους Tanguy και Laverdure, στην ομώνυμη – ρεαλιστική – σειρά, που δημιούργησε με τον Jean-Michel Charlier, το 1959, τον Oumpah-pah (με τον Goscinny), ή ακόμη και υπερηρωικά, με τον χαρακτήρα Captain Marvel Jr.

Το ποικιλόμορφο και πολυάριθμο έργο του έχει επηρεάσει μεγάλο αριθμό (κυρίως Ευρωπαίων) δημιουργών comics. Σήμερα είναι 87 ετών και έχει “βγει στη σύνταξη”, δίνοντας τη σκυτάλη για τη συνέχιση των ιστοριών με τον διασημότερο ήρωά του, σε δύο νέους δημιουργούς, προκειμένου να μην σταματήσει μία σειρά που έχει κλείσει ήδη μισό αιώνα ύπαρξης.

(Γιάννης Ιατρού)

28. Frank Quitely
(1968, Μεγάλη Βρετανία)

Ο Frank Quitely έγινε ευρέως γνωστός μέσω της βραβευμένης σειράς – ειδικά από τα Eisner και Harvey Awards – ALL-STAR SUPERMAN. Αλλά ο Σκωτσέζος δεν έχει καταξιωθεί μόνο χάρη σε αυτή, καθώς έχει στο βιογραφικό του μεγάλο όγκο δουλειάς. Ανάμεσα στους τίτλους που έχει σχεδιάσει, ξεχωρίζουν, μεταξύ, άλλων τα NEW X-MEN, WE3, THE SANDMAN: ENDLESS NIGHT. Κυρίως όμως, ασχολείται με την DC και έχει ως πιστό συνεργάτη του τον συγγραφέα Grant Morrison.

Άξια αναφοράς, όμως, είναι και τα μελάνια του (για τα οποία υπάρχει και εδώ βραβείο), αλλά και η ιδιαίτερη λεπτομέρεια στους χαρακτήρες του, κυρίως στις γραμμές που δίνουν τις εκφράσεις του προσώπου. Είτε σχεδιάζει ζώα και τέρατα, είτε ανθρώπους, το σχέδιο του Quitely δεν είναι ποτέ στατικό, ενώ το σχεδιαστικό του στιλ είναι τόσο χαρακτηριστικό, που καταλαβαίνεις τη δουλειά του από χιλιόμετρα. Ευτυχώς δε, εξελίσσεται διαρκώς καλλιτεχνικά!

(Αλεξάνδρα Καλεσοπούλου)

27. Bill Sienkiewicz
(1958, ΗΠΑ)

O Bill Sienkiewicz είναι ένας από τους μεγαλύτερους καινοτόμους στην ιστορία της Ένατης Τέχνης. Ξεκινώντας με σωστές βάσεις και ήπιους τόνους, εφάρμοσε τις πρακτικές που συνιστούσαν έναν πετυχημένο τίτλο. Αρχικά, δούλεψε με τον χαρακτήρα Moon Knight, πρώτα στο περιοδικό HULK και μετέπειτα στον ομώνυμο τίτλο, επηρεασμένος βαθύτατα από τον Neal Adams. To 1984, πέρασε στο NEW MUTANTS, σε σενάρια του Chris Claremont, όπου είχαμε την ευκαιρία για πρώτη φορά να γνωρίσουμε την σχεδιαστική και ιδιοσυγκρασιακή υπεροχή του.

Η μανιεριστική και εξπρεσιονιστική του τέχνη ήρθε και κούμπωσε θαυμάσια στα εξαιρετικά σενάρια του Frank Miller, στα DAREDEVIL: LOVE AND WAR και ELEKTRA ASSASSIN, στα μέσα της δεκατίας του ’80. Συνέχισε την καριέρα του με τους τίτλους THE SHADOW, ΒROUGHT TO LIGHT, STRAY TOASTERS (σενάριο και σχέδιο) και BIG NUMBERS. Σχεδίασε, επίσης, με τρόπο μοναδικό, τη μεταφορά του MOBY DICK σε comics, για λογαριασμό της σειράς CLASSICS ILLUSTRATED. Εκτός από το χώρο των comics, έχει εργαστεί επίσης και σε άλλα Μέσα, ειδικότερα στις βιομηχανίες της μουσικής και των συλλεκτικών καρτών.

(Μπίλλυ Πέτσης)

26. Hergé
(1907-1983, Βέλγιο)

Ξεκίνησα να διαβάζω comics από μικρή. Έμαθα να διαβάζω για να μπορώ να ξέρω τι λένε ο Μίκυ και ο Αστερίξ. Ήξερα ότι είναι διασκεδαστικά, αστεία, ευχάριστα. Την πρώτη, όμως, φορά που, παιδί ακόμα, πήρα στα χέρια μου το πρώτο TINTIN, κατάλαβα ότι αυτή η μορφή διασκέδασης, που τόσο αγαπούσα, ήταν κάτι παραπάνω: Tέχνη.

Ακόμη και τώρα, αδυνατώ να πιάσω ένα τεύχος στα χέρια μου χωρίς να θαυμάσω την απίστευτη, υπέροχη τεχνική του. Πρωτοπόρος της ligne claire, της καθαρής γραμμής, ο Hergé δημιούργησε έναν κόσμο με απίστευτη λεπτομέρεια, καθαρότητα και λιτότητα. Οι γραμμές του σαφείς και σίγουρες. Χωρίς σκιές και με έντονα χρώματα, ο Hergé τόλμησε να φωτίσει κάθε λεπτομέρεια του εναργούς κόσμου του. Κάθε γραμμή έχει τη σημασία της, κάθε χρώμα το ρόλο του, κάθε καρέ μια μικρή ωδή στην ομορφιά.

Όταν έψαξα περισσότερα για τον Hergé, στο πλαίσιο της έκθεσης του Comicdom Con Athens 2013, εντυπωσιάστηκα από την έρευνα που έκανε για κάθε τόπο που ο δαιμόνιος ήρωάς του επισκεπτόταν, σε εποχές που αυτή η πρόσβαση στην πληροφορία δεν είχε την ευκολία του σήμερα, αποδεικνύοντας την αφοσίωση στην τέχνη του. Πολλοί, από τότε μέχρι σήμερα, προσπάθησαν να τον μιμηθούν. Εκείνος, όμως, παραμένει μοναδικός.

(Βασιλεία Βαξεβάνη)

25. John Buscema
(1927-2002, ΗΠΑ)

Ο John Buscema ανήκει, αδιαμφισβήτητα, στο Hall Of Fame της παγκόσμιας σκηνής των comics. Ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα – και δικαίως – της αμερικανικής βιομηχανίας των 60s και 70s, κατάφερε, με το πολυσύνθετο (στην πραγματικότητα) αλλά παράλληλα απλό (στο βλέμμα) σχέδιό του, να ζωντανέψει δισδιάστατους χαρακτήρες σε ρεαλιστικό φόντο. Κατάφερε να ακολουθήσει, αβίαστα, ένα μεγαθήριο σαν τον Jack Kirby, και πολλές φορές να τον συναγωνιστεί.

Ο “Big” John Buscema, άθελά του, δημιούργησε δική του σχολή “ρεαλιστικού υπερηρωικού” στιλ, κυρίως μέσα από την αγέρωχη εκφραστικότητα της γραμμής του. Με πάνω από 1200 τεύχη στο βιογραφικό του, και την ιδανική συνεργασία του με τον inker Joe Sinnott, κατάφερε να φέρει το αναγνωστικό κοινό πιο κοντά στο Μέσο, δίνοντας στις ιστορίες του ένα δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης: εκείνο της ακούσιας, οπτικής μετάφρασης.

(Σπύρος Ευάγγελος Αρμένης)

24. Frank Frazetta
(1928-2010, ΗΠΑ)

“Μικρός, όταν σχεδίαζα κάτι, η γιαγιά μου ήταν ο πρώτος άνθρωπος που μου έλεγε ότι ήταν θαυμάσιο και μου έδινε μια δεκάρα για να συνεχίσω. Κάποιες φορές, το μόνο που είχα για να σχεδιάσω ήταν το χαρτί υγείας. Καθώς μεγάλωνα, ξεκίνησα να σχεδιάζω ορισμένα παράξενα – για την ηλικία μου – πράγματα. Θυμάμαι πως οι δάσκαλοι μου έμεναν πάντα έκθαμβοι από αυτά που έκανα, έτσι ήταν δύσκολο να μάθω οτιδήποτε από αυτούς. Mικρό παιδί ακόμα, πήγα σε Art School, αλλά ακόμη και εκεί οι δάσκαλοι παθαίναν την πλάκα τους .”

Μεγαλώνοντας, και ο υπόλοιπος κόσμος υποκλίθηκε στο μοναδικό ταλέντο του Frank Frazetta, τόσο στα comics όσο και ευρύτερα στην εικονογράφηση. Από τη δεκαετία του ’40 σχεδίασε σχεδόν τα πάντα – Fantasy, sci-fi, mystery, historical. Το ανεξάντλητο ταλέντο του, του έδωσε την ευκαιρία να σχεδιάσει ακόμη και funny animals comics (με το ψευδώνυμο  Fritz). Από τους στυλοβάτες της θρυλικής EC (άλλωστε, εκεί μεγαλούργησε και ο μέντοράς του, Roy G. Krenkel), αναγνωρίσιμος ακόμη και εκτός του χώρου των comics με – εκτός των άλλων – τις εικονογραφήσεις του δημιουργήματός του, Death Dealer, για τα εξώφυλλα της hard rock μπάντας Molly Hatchet.

(Γαβριήλ Τομπαλίδης)

23. George Perez
(1954, ΗΠΑ)

O George Perez θεωρείται, και όχι άδικα, από τους μεγαλύτερους σχεδιαστές superhero comics. Τα runs του και οι ιστορίες που έχει σχεδιάσει, για σειρές όπως FANTASTIC FOUR, AVENGERS, WONDER WOMAN και NEW TEEN TITANS, καθώς και η συμμετοχή του σε limited series όπως τα CRISIS ON INFINITE EARTHS, AVENGERS/JLA και HULK: FUTURE IMPERFECT, επιβεβαιώνουν τα παραπάνω.

Ο πορτορικανικής καταγωγής σχεδιαστής φημίζεται για τις δυναμικές σκηνές δράσης, τον τρόπο που καθοδηγεί το μάτι του αναγνώστη μέσα στη σελίδα, όσοι χαρακτήρες και αν εμφανίζονται εκείνη την στιγμή, αλλά και τον τρόπο με τον οποίον μπορεί να σχεδιάσει 20 διαφορετικούς χαρακτήρες και όλοι να είναι διακριτοί, προσδίδοντας τους μικρά χαρακτηριστικά που τους διαφοροποιούν. Γρήγορα διαμόρφωσε το εμβληματικό του στιλ, το οποίο μέχρι και σήμερα έχει υποστεί λίγες αλλαγές, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μοιάζει ξεπερασμένο (ίσως λίγο παλιομοδίτικο, αλλά σε μικρό βαθμό και όσο χρειάζεται για να ενισχύσει την ρετρό αίσθηση).

(Χρήστος Ασάρβελης)

22. Steve Rude
(1956, ΗΠΑ)
Συνδυάζοντας, με ιδανικό τρόπο, τον εκρηκτικό κλασικισμό του “Marvel Age” Jack Kirby, με τον ρετρο-φουτουρισμό των 80s, όπως τον αντιλαμβάνονταν οι baby boomers, ο Steve “The Dude” Rude εμφανίστηκε δυναμικά στο προσκήνιο, στις αρχές της δεκαετίας του ’80, με το NEXUS, και απέδειξε περίτρανα πως ένας σχεδιαστής comics μπορεί να παρουσιάζει έργο που να είναι πρωτοποριακό, καινοτόμο και, εν γένει, “φρέσκο”, ακόμη και αν δεν φοβάται να αφομοιώσει (και να εξυμνήσει) πλήρως τις επιρροές του, και δίχως να αρέσκεται σε – υπέρ το δέον – εναλλακτικούς πειραματισμούς.

Με έναν παράδοξα και σχεδόν ανεξήγητα ιδανικό συνδυασμό καθαρής γραμμής και έντονου black & white contrast, ανάλογα με το τι επέβαλλε η εκάστοτε σκηνή, ή το ύφος και κλίμα της ιστορίας που εικονογραφούσε, και πάντα με απόλυτη συνέπεια απέναντι στην αρχετυπική δομή που είχαν οι χαρακτήρες του (τόσο στο NEXUS, όπου ουσιαστικά ο πρωταγωνιστής δημιουργήθηκε ως αρχέτυπο εν τη γενέσει του, όσο και μετέπειτα, όταν ο σχεδιαστής καταπιάστηκε με κλασικούς ήρωες της Marvel και της DC), ο Steve Rude έχει κατορθώσει, για περισσότερα από 30 χρόνια, να αποτελεί εγγύηση στον τομέα του σχεδίου.

Το μόνο που μπορεί κανείς να του “προσάψει”, είναι πως, ειδικά τα τελευταία χρόνια, έχει παραδώσει πολύ λιγότερες δουλειές απ’ όσες θα ήθελαν οι αναγνώστες.

(Δημήτρης Σακαρίδης)

21. Charles Burns
(1955, ΗΠΑ)

Ο μετρ του σουρεαλισμού! Ο δάσκαλος του παράξενου! Ο άρχοντας του Μαύρου! Και του Άσπρου! Την πρώτη φορά που διάβασα Burns (νομίζω ήταν το SKIN DEEP) ένιωσα ένα bump κάτω από την καρέκλα μου. Αυτό που έβλεπα ήταν τόσο απόλυτο, τόσο ασπρόμαυρο, δίχως ίχνους ενδιάμεσου τόνου! Δεν είναι εύκολο να περάσει απαρατήρητο ένα σχέδιό του, ακόμη και αν είναι προκλητικό (και θα είναι!), ακόμη και αν είναι χυδαίο (και θα είναι!), ή ενοχλητικό (ω, ναι, θα είναι!).

‘Οπως δεν μπορείς να πάρεις το βλέμμα σου από το κομμάτι μαρούλι στα δόντια του συνομιλητή σου, έτσι δεν μπορείς να ξεκολλήσεις τα μάτια σου από το σχέδια του Burns. Χωρίς να λατρεύω τις ιστορίες του, λατρεύω το artwork του. Είναι έντονο σαν jalapeno και ωμό σαν σούσι. Επιθετικό σαν οξύ και, ταυτόχρονα, καθησυχαστικό σαν αλυσοπρίονο. Με τις γωνίες του στρογγυλεμένες, όμως…

Ανάμεσα στα ιερά τέρατα των indie αμερικανικών comics, θα βρούμε και τον μέγα Charles Burns.

(Αντώνης Σουβατζής)