TOP 50 ARTISTS: 20-11

20. Gene Colan
(1926-2011, HΠΑ)

Gene Colan. Ένα όνομα συνυφασμένο με το Marvel Universe, ένας δημιουργός που μεγάλωσε και ωρίμασε με τη Marvel Comics, κι εκείνη μαζί του. Η πλαστικότητα του σχεδίου και οι υπερβολικά μελετημένες σκιάσεις του, αποτελούν πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα της Silver Age εποχής στα comics, ακολουθώντας ένα δικό του διαφορετικό και “συναισθηματικο” στιλ, που διέφερε πολύ από αυτά των Jack Kirby και Steve Ditko, άρτια σεταρισμένο για μία πλειάδα τίτλων, από τους οποίους έχει περάσει, αφήνοντας την βαριά μελανωμένη του σφραγίδα.

Οι ειλικρινείς του φιγούρες γίνονται, σε κάθε panel, μέρος μιας παράλληλης οπτικής ιστορίας, που αφήνει το background να λειτουργήσει διαδραστικά με αυτές, άρτια συνταιριασμένο με το σκοτεινό ύφος κάθε σελίδας. Ίσως από τους ελάχιστους καλλιτέχνες που τα μολύβια του δεν χρειάζονται μελάνι και χρώμα για να αναδειχθεί το τελικό έργο.

(Σπύρος Ευάγγελος Αρμένης)

19. John Romita Sr.
(1930, ΗΠΑ)

“Γράψε 200 λέξεις για τον John Romita Sr.”. Σοβαρά; Αυτή είναι η ακατόρθωτη αποστολή μου για σήμερα; Είναι σα να ζητάς από έναν artist να αναλάβει το AMAZING SPIDER-MAN αμέσως μετά τον Steve Ditko, ή να τον φορτώνεις με το καθήκον να καθορίσει το σχεδιαστικό look κάθε ήρωα και comic της Marvel. Με λίγα λόγια, ακατόρθωτο. Εκτός κι αν είσαι ο John Romita Sr.!

O μεγάλος John της οικογένειας Romita, αποτελεί έναν θρύλο των superhero comics και του Μέσου γενικότερα. Κατόρθωσε, άλλωστε, όχι μόνο να φέρει εις πέρας αποστολές που μοιάζουν ακατόρθωτες, αλλά και να αφήσει το στίγμα του σε ό,τι έκανε. Η δουλειά που τον καθόρισε (ή μήπως η δουλειά που καθόρισε ο ίδιος;) είναι αυτή στο AMAZING SPIDER-MAN, στο οποίο αντικατέστησε τον συν-δημιουργό Steve Ditko, το 1966. Φορτωμένος με ένα αβάσταχτο καθήκον, κατόρθωσε να γράψει τη δική του Ιστορία στον τίτλο, είτε σχεδιάζοντας τον Spidey να κρέμεται από τους ουρανοξύστες, είτε τη Mary-Jane Watson (ένα χαρακτήρα που δημιούργησε ο ίδιος) να δηλώνει “Face it tiger… You just hit the jackpot”.

Αργότερα, έως και τα τέλη της δεκαετίας του ’80, αποτέλεσε τον art director της Marvel, παίζοντας καθοριστικό ρόλο στην αισθητική της εκδοτικής και την εμφάνιση των ηρώων της, έως και σήμερα. Βέβαια, ο συγκεκριμένος εργασιακός τίτλος αποτελεί ένα απλό και τυπικό επιστέγασμα, στην προσφορά του ανθρώπου που επηρέασε πολύ περισσότερο, τόσο τη σχεδιαστική εξέλιξη του Μέσου, όσο και artists που πίνουν νερό στο όνομά του.

(Θωμάς Παπαδημητρόπουλος)

18. Don Rosa
(1951, ΗΠΑ)

Όταν ήμουν παιδί, το μόνιμο παράπονό μου από το ΚΟΜΙΞ ήταν ότι το διάβαζα γρήγορα και μετά μετρούσα τις μέρες μέχρι τον επόμενο μήνα, για το καινούριο τεύχος. Αντίδοτο στον πόνο μου (ναι, υπερβάλλω, αλλά μου την έσπαγε πραγματικά να περιμένω), ήταν τα comics του Don Rosa. Πιστεύω πως είναι δυνατόν για κάποιον να σταθεί για ώρες μπροστά από ένα panel του, παρατηρώντας όλες τις όμορφες λεπτομέρειες που βρίσκονται σε κάθε γωνία. Τα σχέδιά του, υπερφορτωμένα από πληροφορίες και μικρές πινελιές, αφήνουν τον αναγνώστη να τα χαζεύει επί ώρες, προσπαθώντας να ανακαλύψει όλα τα κρυμμένα μυστικά, μέχρι που να χορτάσει το μάτι του. Ταυτόχρονα, οι χρωματικές επιλογές του είναι διαλεγμένες έτσι, ώστε να ξεκουράζουν το θεατή και να αποτρέπουν τον κορεσμό του συνόλου.

Οι χαρακτήρες του Rosa έχουν κίνηση, τα πρόσωπά τους διαθέτουν μεγάλη γκάμα εκφράσεων και συναισθημάτων, τα τοπία, ένα μίγμα ρεαλισμού και φαντασίας, μας ταξιδεύουν όπως λίγα άλλα, και, τελικά, τα σχέδια διηγούνται από μόνα τους την ιστορία. Έχοντας φέρει στον κόσμο της Λιμνούπολης, ενός σύμπαντος φτιαγμένου για μικρούς αναγνώστες, το επίπεδο σχεδίου που συναντάμε σε πιο “ενήλικες” δουλειές, ο Don Rosa κερδίζει δικαιολογημένα τη 18η θέση σε αυτή τη λίστα.

(Ιλάειρα Μισιρλιάδη)

17. Frank Miller
(1957, ΗΠΑ)

H αρχή της καριέρας του σπουδαίου Frank Miller μόνο ρόδινη δεν ήταν και αυτό μας το μαρτυρά η σποραδική του αρχική παρουσία στο κόσμο των comics. Κάποιες σελίδες εδώ, κάποια μολύβια πιο εκεί, περιστασιακό μελάνωμα…

Η πρώτη δουλειά του Miller πιθανολογείται (καθώς δεν υπάρχουν credits) πως είναι στο TWILIGHT ZONE (Gold Key) το 1978. Στη Marvel, ξεκίνησε με το JOHN CARTER, WARLORD OF MARS #18, το 1978, και στη DC στο τεύχος #64 του WEIRD WAR TALES. Στη συνέχεια, ήρθε ο Daredevil, που στα χέρια του Miller μετατράπηκε σε έναν από του πιο δημοφιλείς και ενδιαφέροντες crime-fighters των 80s και όχι μόνο. Για πολύ καιρό, το δίδυμο Frank Miller-Klaus Janson αποτελούσε μια από τις πιο ενδιαφέρουσες δυνάμεις στην αμερικανική βιομηχανία. Όταν στο team προστέθηκε και η Lynn Varley, το αποτέλεσμα ήταν θεαματικό.

Λίγο πριν, βέβαια, μας είχε εκπλήξει ευχάριστα όταν χύτευσε ευρωπαϊκές και ιαπωνικές επιρροές στο αμερικανικό καλούπι του RONIN. Ο Μiller, όμως, δεν παρέμεινε στάσιμος. Με την αυγή της δεκαετίας του 1990, η noir ιδιοσυγκρασία του εκτοξεύτηκε μέσα από την κάννη του όπλου του Marv, στο SIN CITY, διατηρώντας στο προσκήνιο την ασπρόμαυρη αισθητική και παράδοση των comics, σε μια εποχή που το μελάνι πνίγεται από το κορεσμό του ψηφιακώς αερογραφημένου χρώματος του Photoshop.

(Μπίλλυ Πέτσης)

16. Barry Windsor-Smith
(1949, Μ. Βρετανία)

O Barry Windsor-Smith έχει μια μακρόχρονη, πλούσια και πολύ σημαντική παρουσία στο χώρο, τόσο ως συγγραφέας όσο και ως σχεδιαστής. Η δουλειά του στο CONAN, στα 70s, τον έκανε γνωστό στο ευρύ κοινό, με ένα σχεδιαστικό στιλ, που, αν και επηρεασμένο από τον Jack Kirby, ήταν πολύ ιδιαίτερο και δε συναντάται συχνά σε άλλους καλλιτέχνες.

Με την πάροδο των χρόνων, βελτιώθηκε αισθητά, και στα 80s έκανε επιλεκτικά λίγα τεύχη σε major Marvel τίτλους, όπως Χ-ΜΕΝ, DAREDEVIL και IRON MAN. Η σημαντικότερη, όμως, δουλειά του στη Marvel ήταν το origin του Wolverine, που παρουσιάστηκε πρώτα στο MARVEL COMICS PRESENTS και αργότερα έγινε γνωστό ως WEAPON X.

O Barry Windsor-Smith είχε, επίσης, πολύ σημαντική συνεισφορά στο στήσιμο του Valiant Universe, όπου ήταν ο creative director και έγραψε και σχεδίασε πολλούς τίτλους, ενώ έκανε και πολλά covers. Ήταν μεταξύ των βασικών συντελεστών του Unity crossover, που θεωρείται ένα από τα πιο καλά εκτελεσμένα projects σε major publisher. Πολύ καλή ήταν και η oversized προσωπική ανθολογία του, STORYTELLER, στη Dark Horse, και, επειδή η καριέρα του δεν περιορίστηκε στα comics, καθώς έχει εργαστεί και ως illustrator, η ανθολογία BWS OPUS είναι πραγματικά εξαιρετική.

(Νίκος Λάμπρης)

15. Dave Gibbons
(1949, Μ. Βρετανία)

Για μένα, είναι μεγάλη τύχη και τιμή να γράψω για τον Dave Gibbons, καθώς βρίσκεται μέσα στο top 5 των αγαπημένων μου σχεδιαστών. Το ιδιαίτερό του – ρεαλιστικό, αλλά γεμάτο συναίσθημα – στιλ, ξεχωρίζει. Και φυσικά είναι ο άνθρωπος που σχεδίασε το WATCHMEN, ένα από τα σημαντικότερα comics που υπάρχουν.

Ο Βρετανός καλλιτέχνης διάβαζε comics από τα 7 του και, μετά από μία περίοδο στην underground comic σκηνή, τελικά ξεκίνησε την καριέρα του στην βιομηχανία, ως letterer για την IPC Media. Φυσικά, σύντομα ξεκίνησε το σκίτσο και δούλεψε για τη 2000AD. Εκείνη την περίοδο, δημιούργησε και το ROGUE TROOPER, ενώ δούλεψε σε πολλούς τίτλους, μεταξύ των οποίων το JUDGE DREDD, ενώ αργότερα δούλεψε και για την Marvel UK. Αργότερα, πέρασε στα αμερικανικά comics και δούλεψε για την DC και όχι μόνο, καθώς δουλειές του υπάρχουν και στη Marvel και στη Dark Horse, αλλά και σε άλλες εταιρείες.

Η βιβλιογραφία του είναι τεράστια και η προσφορά του στον χώρο αδιαμφισβήτητη. Παραδόξως, βέβαια, τα βραβεία που έχει λάβει είναι λίγα, σχετικά με το έργο που έχει παράγει. Έχει συνεργαστεί με πολλούς από τους μεγαλύτερους επαγγελματίες του χώρου και, κατά γενική ομολογία, θεωρείται ένας από τους καλλιτέχνες που έχουν γράψει και συνεχίζουν να γράφουν Ιστορία στα comics.

(Γιώργος Σακκαλής)

14. Enki Bilal
(1951, Γαλλία)

Ο Enki Bilal είναι ιδιαίτερα γνωστός στο ελληνικό κοινό και, προφανώς, αρκετά αρεστός. Όλοι μας έχουμε πέσει πάνω σε κάποιο από τα πολλά comics του που έχουν εκδοθεί στην ελληνική γλώσσα, και δε νομίζω να μην μας έχει κάτσει, με κάποιον τρόπο, να διαβάσουμε ένα από αυτά. Γεννημένος στο Βελιγράδι, από Γιουγκοσλάβους γονείς, αλλά μεγαλωμένος στη Γαλλία, έχει επηρεαστεί πολύ από τη γαλλική σχολή και έχει προσφέρει επίσης πολλά σε αυτή, κυρίως με τα δύο sci-fi έπη του (το NIKOPOL TRILOGY και την τετραλογία LE SOMMEIL DU MONSTRE), καθώς και με κάποιες ιστορίες κατασκοπείας.

Ο Enki Bilal είναι ένας από τους δημιουργούς comics που έχουν επιχειρήσει να δραστηριοποιηθούν και στο σενάριο και το σχέδιο, αλλά ευτυχώς είμαι εδώ για να μιλήσω για το υπέροχο στιλ του ως σχεδιαστή, αφού ποτέ δεν τον εκτίμησα ως συγγραφέα και πάντα θεωρούσα τις δικές του ιστορίες λίγο χλιαρές και αδύναμες. Αντίθετα, όμως, τα σχέδια του, αν και κάπως old school πια, ήταν και θα είναι καταπληκτικά. Βασικά, είναι αδύνατο να μη σε μαγνητίσουν οι λεπτομερείς και δουλεμένες εικόνες, με τα πανέμορφα και πιασάρικα χρώματα.

Τα περισσότερα έργα του μας έχουν ταξιδέψει σε ένα δυστοπικό μέλλον, με εκκεντρικούς ήρωες, όπως εξωγήινους, θεϊκά όντα και ασυνήθιστους ανθρώπους, και σίγουρα έχουν συμβάλλει πολλά στη δημιουργία της sci-fi και cyberpunk σκηνής, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα.

(Νίκος Μαρινιάς)

13. Chris Ware
(1967, ΗΠΑ)

Προσκυνώ τον θεό της τελειομανίας και της μη γραμμικής αφήγησης. Η καινοτομία του για την ασταθή τοποθέτηση των panels, που μετατοπίζονται από το ένα format στο άλλο και από τη μία κατεύθυνση στην άλλη, το lettering του και η σαφής χρήση τυπογραφικών κανόνων στη σύνθεσή του, έχουν βαθιές επιρροές από το αμερικανικό graphic design και τις διαφημίσεις του 20ου Αιώνα, απομεινάρι του παρελθόντος, το οποίο έχει μεταμορφώσει σε κάτι επίκαιρο και μοντέρνο – δηλαδή, στο προσωπικό του ύφος.

Η σχεδόν ψυχαναγκαστική του εμμονή με την τελειότητα, τη λεπτομέρεια και τον περίτεχνο γεωμετρικό σχεδιασμό, έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τη ζωντανή χρωματική παλέτα και τη θεματολογία που συνήθως μεταχειρίζεται. Η δουλειά του αγγίζει, κυρίως, κοινωνικά θέματα, όπως η απομόνωση, η μοναξιά, η συναισθηματική ταλαιπωρία και η κατάθλιψη του σύγχρονου ανθρώπου. Δε θα απορήσει κανείς, αν μάθει ότι ο Ware δε χρησιμοποιεί ψηφιακά, αλλά κυρίως αναλογικά μέσα για να αποτυπώσει στο χαρτί τις σκέψεις του.

Κάτοχος πολλών βραβείων και διακρίσεων στο χώρο, παραμένει ιδιαίτερα ταπεινός και down to earth, αλλά, παράλληλα, εργασιομανής και φιλόδοξος. Συνοπτικά, πρόκειται για έναν μεγάλο δημιουργό που έχει στόχο να μας αφήσει άφωνους με την εργατικότητα και το σχεδιαστικό του OCD, every single time.

(Μαρία Κόζαρη Μελά)

12. Jaime Hernandez
(1959, ΗΠΑ)

Ο Jaime έχει καταφέρει να μας καθηλώσει πολλές ώρες με τα comics του. Ο συνδυασμός των ανθρώπινων ιστοριών του, οι οποίες μας θυμίζουν τα εφηβικά μας χρόνια (και αυτά που ακολούθησαν), με το ρεαλιστικό αλλά συνάμα καρτουνίστικο σχέδιο, δεν αποτυγχάνουν ποτέ να αποδώσουν μια δόση νεανικής απελευθέρωσης και γλυκιάς μελαγχολίας για αυτά που ζήσαμε (ή ονειρευτήκαμε ότι ζήσαμε).

Πιθανότατα, πλέον ένας από τους πιο επιδραστικούς εν ζωή δημιουργούς στα ανεξάρτητα comics, συνεχίζει να μας εκπλήσσει με τον τρόπο που μεταφέρει τον συναισθηματικό προβληματισμό των χαρακτήρων του, αποτυπώνοντας με μια απλή μαύρη γραμμή τα πολλά χρόνια εμπειριών που έχουν ζήσει στις σελίδες του LOVE AND ROCKETS. Με ένα φαινομενικά απλό, καθαρά ασπρόμαυρο σχέδιο, ο Jaime, εδώ και περισσότερα από 30 χρόνια, μας χαρίζει ιστορίες που γίνονται αυτόματα κλασικές, χωρίς να γίνεται σχεδιαστικά φλύαρος – κάτι που εύκολα θα μπορούσε να κάνει, δεδομένων των ικανοτήτων του. Αυτή είναι και μια ξεκάθαρη απόδειξη για το ότι μιλάμε για έναν καλλιτέχνη που ξέρει να κάνει comics, σκηνοθετεί άψογα τις ιστορίες του και κάθε φορά δίνει τον καλύτερο του εαυτό.

Κανένα τρικ, καμία μανιέρα, απλά ταλέντο και σκληρή δουλειά.

(Γιάννης Κουρουμπακάλης)

11. Carl Barks
(1901-2000, ΗΠΑ)

Ποιός από εμάς, άραγε, δεν έχει διαβάσει στη ζωή του τις αγαπημένες πάπιες του Disney; Και ποιός λάτρης των παπιών δεν αναγνωρίζει το μεγαλείο του μάστορα Barks; Οι χαρακτηριστικές φιγούρες των ηρώων της Λιμνούπολης (πάπιες και λοιπά ανθρωπόμορφα ζώα) είναι από τα πιο αναγνωρίσιμα brands στην ιστορία των comics. Και όχι άδικα.

Οι καθαρές γραμμές του Barks, σε συνδυασμό με την αφαιρετική και καρτουνίστικη αισθητική, δημιούργησαν έναν λιτά χαρούμενο κόσμο, με απολαυστικές, όμως, λεπτομέρειες. Ο Barks είχε την εξαιρετική ικανότητα να σου εστιάζει το βλέμμα ακριβώς εκεί που ήθελε. Χαρακτηριστικές οι ιστορίες με τον Κύρο Γρανάζη, στις οποίες μπορείς εύκολα να εστιάσεις, όχι μόνο στον πρωταγωνιστή, αλλά και στον Γλόμπο, που ζει τη δική του ιστορία, στα ίδια panels με τον Κύρο.

Ο Barks επηρέασε και θα επηρεάζει όσο λίγοι καλλιτέχνες την Ιστορία του Μέσου, τόσο σε συγγραφικό όσο και σε σχεδιαστικό επίπεδο. Η ζωή μου θα ήταν σίγουρα διαφορετική, εάν δεν υπήρχαν οι ιστορίες του. Η δική σας;

(Αντώνης Σουβατζής)