TOP 50 ARTISTS: 8. Neal Adams

(1941, ΗΠΑ)

Η μεγάλη ακμή που παρουσιάζουν οι collected editions τα τελευταία χρόνια, είναι ένα από τα πλέον θετικά γεγονότα για τους λάτρεις των comics, καθώς κάνει προσιτό έναν τεράστιο όγκο υλικού μιας περιόδου που καλύπτει σχεδόν έναν αιώνα εκδοτικής ιστορίας. Αν θα έπρεπε να βρω ένα – αναπόφευκτο – μειονέκτημα, αυτής της υπερ-προσφοράς παλαιότερων comics, θα έλεγα πως είναι η δυσκολία αξιολόγησης κάθε έργου, με βάσει τις κοινωνικές/πολιτισμικές/πολιτικές συνθήκες της εποχής της αρχικής τους έκδοσης, καθώς και η αναγνώριση της πρωτοπορίας του, σε σχέση με την κατάσταση του Μέσου, την εποχή εκείνη και όχι τη σημερινή.

Η αυτονόητη, για ‘μένα, παρουσία του κορυφαίου Neal Adams τόσο ψηλά στη λίστα των μεγαλύτερων artists όλων των εποχών, αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία, καθώς είναι ένας δημιουργός που το έργο του κατ’ εξοχήν ζημιώνεται από τη μη συσχέτισή του με την εποχή κατά την οποία δημιουργήθηκε. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, ότι βρίσκεστε στις Η.Π.Α. του 1969 και σκέφτεστε να δοκιμάσετε το νέο τεύχος του X-MEN. Ο τίτλος είχε πάρει την κάτω βόλτα και είχατε χάσει μερικά τεύχη. Το τελευταίο τεύχος που είχατε διαβάσει είχε artwork από τους τίμιους Don Heck και Werner Roth και μία τυχαία σελίδα έμοιαζε κάπως έτσι:

Όχι κάτι φοβερό, αλλά ούτε και άσχημο. Κλασικό artwork της Marvel Age of Comics, που λεν’ και στο χωριό μου. Έχοντας αυτά στο νου, αγοράζετε το καινούριο τεύχος, το ξεφυλλίζετε και βλέπετε αυτό:

Αφού μαζέψετε το σαγόνι σας από το πάτωμα, θαυμάστε το ιδιοφυές σχέδιο του Adams. Έχοντας, ήδη, αρκετά χρόνια στο χώρο (αν και με περιστασιακές δουλειές), το άστρο του έλαμπε. Ήδη, το φωτορεαλιστικό σχέδιο του ξεχώριζε από – σχεδόν – οτιδήποτε άλλο θα είχατε δει μέχρι τότε, και φυσικά διατηρεί τη δύναμή του μέχρι σήμερα. Η προσοχή στη λεπτομέρεια, οι ακριβέστατες αναπαραστάσεις των εκφράσεων των προσώπων, η έμφαση στην ανατομία και τη ρεαλιστική απεικόνιση. Η σελίδα μοιάζει ζωντανή, σαν κινηματογραφικό film, και όχι στατική.

Φανταστείτε, στη συνέχεια, πως είστε οπαδός του Batman, στα τέλη της δεκαετίας του ’60. Μετά από χρόνια campy Silver Age ιστοριών, έρχεται και η υπερ-campy σειρά του 1966 (που είναι απολαυστική, για το πνεύμα της) και έχετε έναν Ιππότη, που μόνο “Σκοτεινός” δεν είναι. Και ξαφνικά, ο editor Julius Schwartz και ο writer Dennis O’Neil δίνουν τα σχεδιαστικά κλειδιά στον Neal Adams…

That’s the motherfuckin’ Batman! Θα μπορούσε να είναι εξώφυλλο περιοδικού της Warren (για την οποία, παρεμπιπτόντως, έχει κάνει δουλειές ο Adams), ή αφίσα ταινίας τρόμου της Hammer Films. Είναι, όμως, ένα από τα κορυφαία εξώφυλλα comics όλων των εποχών.

Βάλτε, τώρα, τον εαυτό σας στη θέση ενός αναγνώστη που, εν έτει 1971, αντικρίζει ένα comic με μια ιστορία που ακουμπά το θέμα της χρήσης ναρκωτικών (ναι, σήμερα, μια τέτοια ιστορία θα ήταν παρωχημένη και πιθανότατα γραφική, αλλά σκεφτείτε ότι μιλάμε για 43 χρόνια πριν). Χωρίς το κατάλληλο artwork, θα μπορούσε, εύκολα, κάποιος να μην πάρει στα σοβαρά την ιστορία. Όταν, όμως, αναλαμβάνει τη δουλειά ο Neal Adams…

Ένα σχέδιο “γροθιά στο στομάχι”, που κοιτά κατάματα (κυριολεκτικά) τον αναγνώστη. Δε μιλάμε, πλέον, για χαρακτήρες και υπερήρωες, αλλά για ανθρώπους. Ο σκοπός του comic έχει ήδη επιτευχθεί και όλα τα υπόλοιπα είναι ιστορία.

Αυτά είναι κάποια δείγματα του πόσο επαναστατική ήταν η δουλειά του Neal Adams. Δεν είναι αυτός, όμως, ο μόνος λόγος που βρίσκεται στους κορυφαίους των κορυφαίων. Και άλλοι δημιουργοί ήταν πρωτοπόροι, όμως, με τον καιρό, το έργο τους χάθηκε, γιατί η αξία του ήταν συνυφασμένη με την εποχή της δημιουργίας του. Το έργο του Adams συνδυάζει το καινοτόμο με το κλασσικό και, τόσα χρόνια μετά, δεν έχει χάσει σε τίποτα από το μεγαλείο του. Και αν μερικά projects, τα τελευταία χρόνια, δε συνάδουν με τη φήμη του, το αδίκημα παραγράφεται.

Η παρακαταθήκη που αφήνει ο Neal Adams (καλά, δεν έχει πεθάνει ο άνθρωπος – εννοώ τη μέχρι στιγμής παρακαταθήκη) είναι διπλή. Από τη μία, το αναγνωστικό κοινό απολαμβάνει τα comics του, και από την άλλη, οι artists που τον ακολούθησαν έχουν ως πυξίδα το έργο του, αλλά, εξίσου σημαντικό, χρωστούν πολλά κεκτημένα δικαιώματα (όπως η επιστροφή της original art στους δημιουργούς) στους αγώνες που δόθηκαν και στους οποίους πρωταγωνίστησε ο ίδιος.

Ο Adams (όρθιος αριστερά) με τους (από αριστερά) Joe Shuster, Jerry Siegel και Jerry Robinson.

(Γιώργος Ξύδης)