TOP 50 WRITERS: 6. Frank Miller

(1957, ΗΠΑ)

Θυμάμαι κάποια στιγμή, το 2000 (αν δε με απατά η μνήμη μου), το WIZARD είχε παρουσιάσει μια λίστα με τα 40 καλύτερα comics όλων των εποχών. Φυσικά, όλες οι επιλογές ήταν αμερικανικά mainstream comics. Στην πρώτη θέση ήταν το WATCHMEN (ψιλοαναμενόμενο), στη δεύτερη το BATMAN: THE DARK KNIGHT RETURNS, στην τρίτη το BATMAN: YEAR ONE και στην τέταρτη το DAREDEVIL: BORN AGAIN. Έχοντας διαβάσει μόνο τα δύο πρώτα, σκέφτηκα “αυτός ο Frank Miller πρέπει να είναι καλός, έχει γράψει τα 2, 3 και 4”. Μια δεκαπενταετία, σχεδόν, αργότερα, και αφού έχω διαβάσει πολύ περισσότερα έργα του Miller (και comics γενικότερα), είναι προφανές ότι ο Frank Miller δεν είναι απλά καλός, είναι ένας από τους καλύτερους comics writers όλων των εποχών, σε παγκόσμια κλίμακα.

Γεννημένος στις 27 Ιανουαρίου του 1957, στην κωμόπολη Olney του Maryland, και μεγαλωμένος στο Montpelier του Vermont, σε μια οικογένεια Ιρλανδών καθολικών, ο μικρός Frank αγαπούσε πολύ τα comics και άρχισε να σχεδιάζει μικρές ιστορίες που δημοσιεύθηκαν σε διάφορες ανθολογίες, όπως το WEIRD WAR TALES, από το 1978. Τον επόμενο χρόνο, προσπαθεί να “χτίσει” το όνομά του με διάφορες μικρές ιστορίες, fill-in issues και εξώφυλλα, ώσπου γίνεται το μεγάλο μπαμ και αναλαμβάνει regular penciller της σειράς DAREDEVIL από το τεύχος #158, με writer τον Roger McKenzie. Θα ακολουθήσει η πορεία penciller, writer/penciller και εν τέλει, ουσιαστικά writer, αφού το μεγαλύτερο βάρος του σχεδίου αναλαμβάνει ο Klaus Janson (που θα υπάρξει πολλές φορές συνεργάτης του).

Στα χέρια του Miller, ο τίτλος θα απογειωθεί. Από δευτερεύων χαρακτήρας, ο Daredevil θα γίνει ένας από τους διασημότερους της Marvel. Ο Miller θα εισάγει νέα στοιχεία στο ήρωα, όπως την έμφαση στις πολεμικές τέχνες της ανατολής, και θα δημιουργήσει σημαντικούς χαρακτήρες, όπως την Elektra και τον Stick. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι ο Daredevil που ξέρουμε σήμερα είναι αυτός που δημιούργησε ο Frank Miller. Η ουσία, όμως, είναι ότι το ποτάμι δε γύριζε, πλέον, πίσω. Στο εξής ο Miller – με λαμπρή εξαίρεση το limited series WOLVERINE – θα έγραφε τη συντριπτική πλειοψηφία των comics που θα δημιουργούσε, ακόμη και όταν δεν τα σχεδίαζε.

Τότε είναι που ξεκινούν και οι δύο παράλληλες πορείες, με τον Miller να αναλαμβάνει mainstream χαρακτήρες, αλλά και να δημιουργεί τα δικά του comics. Η DC του προσέφερε και τα δύο. Από τη μία, πειραματίζεται με το RONIN, που αναδεικνύει ακόμη περισσότερο την επιρροή των Manga και της ιαπωνικής κουλτούρας γενικότερα, στο έργο του. Από την άλλη, του δίνεται η ευκαιρία να αφήσει το στίγμα του στον Batman, με τα BATMAN: THE DARK KNIGHT RETURNS και BATMAN: YEAR ONE, δύο από τις κορυφαίες (για κάποιους, τις δύο κορυφαίες) ιστορίες στην μακρόχρονη ιστορία του σκοτεινού ιππότη. Στα δύο αυτά έργα είναι που βλέπουμε, σε πολύ ανεπτυγμένο στάδιο, ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της γραφής του Miller, την αφήγηση/μονόλογο του πρωταγωνιστή. Με αυτή την τεχνική καταφέρνει να δημιουργεί ατμόσφαιρα και να μας φέρνει στη θέση του ήρωα. Μας κάνει να συμπάσχουμε μαζί του και να παίρνουμε προσωπικά την ιστορία. Να είμαστε, στην ουσία, συμπρωταγωνιστές.

Αυτή η έννοια της συμμετοχής του αναγνώστη θα αναδειχθεί, σε μεγάλο βαθμό, και στο επόμενο έργο-σταθμό του Miller. Παρ’ όλο που άφησε το DAREDEVIL με το τεύχος #191, τρία χρόνια μετά θα επέστρεφε, για να μας χαρίσει, σε συνεργασία με τον υπέροχο David Mazzucchelli, το έπος που ονομάζεται “Born Again”, μια από τις κορυφαίες ιστορίες που γράφτηκαν ποτέ. Σε επτά τεύχη, θα έχουμε την αποδόμηση και την αναγέννηση του Matt Murdock/Daredevil, με ένα μαεστρικό γράψιμο από τον Miller, πλοκή που δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τα κλασσικότερα film noir, και χαρακτήρες πραγματικούς και όχι “χάρτινους”. Για κάθε χτύπημα που δέχεται ο Matt, ο Miller μεταδίδει τον πόνο στον αναγνώστη. Για κάθε αδικία, έρχεται η οργή. Και όταν ο ήρωας ξανασηκώνεται στα πόδια του και επικρατεί, επέρχεται η κάθαρση. Κανονική τραγωδία, δηλαδή.

Έχοντας παρακαταθήκη τη δημιουργία τόσων αριστουργημάτων, σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα, ο Miller απογαλακτίζεται από τις δύο μεγάλες εταιρείες (θα επέστρεφε, κατά καιρούς, δυστυχώς με όλο και χειρότερα αποτελέσματα) και προσχωρεί, από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, στη Dark Horse. Αφού συν-δημιουργήσει διάφορες σειρές (HARD BOILED, GIVE ME LIBERTY), το 1991 ξεκινάει το πλέον γνωστό ανεξάρτητο comic του, το SIN CITY. Μέσα από τις – φαινομενικά – αυτόνομες ιστορίες, δημιουργεί έναν δικό του κόσμο, όπου η ίδια η πόλη είναι ο πρωταγωνιστής και όχι απλά το σκηνικό. Αφηγήσεις που τέμνονται, χαρακτήρες που διασταυρώνονται και ιστορίες που πιάνουν η μία το νήμα από την άλλη, το SIN CITY (ως συνολικό έργο) απελευθερώνει τον Miller. Χωρίς taboo και αναστολές (βασικό του γνώρισμα, ούτως ή άλλως) παραδίδει μαθήματα noir, σε ένα comic, που, αν και αρκετά στιλιζαρισμένο, έχει ως πυρήνα του τα ελαττώματα και τα προτερήματα της ανθρώπινης φύσης. Εκτός των άλλων, το ασπρόμαυρο, αφαιρετικό artwork, ταιριάζει γάντι και στο σχέδιο του Miller, έναν τομέα που, σε καμία περίπτωση, δε φτάνει το επίπεδο της γραφής του.

Ο δεύτερος πυλώνας εκείνης της περιόδου του Miller είναι το 300, μια μοντέρνα απόδοση της Μάχης των Θερμοπυλών. Παρ’ ότι το κοινό είναι διχασμένο για το έργο, προσωπικά το λάτρεψα από την πρώτη στιγμή. Ακόμη θυμάμαι πως, όταν πρωτοεκδόθηκε από τη ΜαμούθΚόμιξ, διάβαζα κάθε τεύχος στο δρόμο μέχρι να φτάσω στο σπίτι (που ήταν δυο στενά μακριά από το ψιλικατζίδικο) και μετά το ξαναδιάβαζα. Με το 300, ο Miller ξεφεύγει από τα όρια του writer/artist και ουσιαστικά σκηνοθετεί το comic. Τόσο το SIN CITY, όσο και το 300 είναι έτοιμα storyboards και δεν είναι τυχαίο πως αποτέλεσαν δύο πολύ πετυχημένες – εμπορικά και όχι μόνο – κινηματογραφικές μεταφορές, οι οποίες αποτελούν panel προς panel αντίγραφα. Με αυτά, ο Miller εδραιώνεται ως ένας μεγάλος storyteller.

Φυσικά, η βιβλιογραφία του Miller δεν περιορίζεται σε αριστουργήματα. Δεν είναι λίγες οι μέτριες ιστορίες που έχει γράψει, ενώ περίοπτη θέση έχουν και διάφορες παταγώδεις αποτυχίες, μεταξύ των οποίων τα BATMAN: THE DARK KNIGHT STRIKES AGAIN και ALL-STAR BATMAN & ROBIN, THE BOY WONDER. Όμως, ελάχιστοι άλλοι δημιουργοί μπορούν να υπερηφανεύονται ότι έχουν προσφέρει τόσα πολλά αξιομνημόνευτα comics στο αναγνωστικό κοινό.

Ο Frank Miller έχει κατηγορηθεί για πολλά, ανάμεσα στα οποία είναι ο μισογυνισμός και η εξιδανίκευση της βίας. Κάποιες από αυτές τις κατηγορίες έχουν βάση. Κάποιες άλλες είναι τραβηγμένες από τα μαλλιά. Συνολικά, πάντως, η απέχθειά του για την πολιτική ορθότητα, του έδωσε την ελευθερία να δημιουργήσει μερικά από τα αριστουργήματα της 9ης Τέχνης και να καταλάβει επάξια μια θέση στο πάνθεον των δημιουργών comics. Μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, ένας καλός artist, αλλά σίγουρα ένας από τους μεγαλύτερους writers όλων των εποχών.

(Γιώργος Ξύδης)