TOP 50 WRITERS: 5. Carl Barks

(1901-2000, ΗΠΑ)

Τιμή μου και καμάρι μου να παρουσιάσω τον μεγαλύτερο παραμυθά του 20ού Αιώνα! Έναν άνθρωπο που μεγάλωσε γενιές και γενιές, με τις εκατοντάδες, μικρές και μεγάλες, ιστορίες του. Ο Carl Barks, ή αλλιώς ο… “Παπιάνθρωπος”, όπως είναι το παρατσούκλι του, γεννήθηκε και μεγάλωσε σε ένα μικρό χωριό, στο Oregon των ΗΠΑ. Τα διάφορα στάδια της ζωής του επηρέασαν ανεξίτηλα την εξέλιξη του ως δημιουργού, αλλά δυστυχώς, λόγω έλλειψης χώρου, θα προσπαθήσω να περιοριστώ στα σημαντικότερα.

Ο Barks μεγάλωσε απομονωμένος απ’ τον αστικό πολιτισμό, σε ένα μικρό χωριό, γεγονός που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο μοναχικό χαρακτήρα που ανέπτυξε. Μοναδική του συντροφιά, από μικρή ηλικία, ήταν τα σκίτσα του, που με μεράκι εξασκούσε, ταυτόχρονα με τις υπόλοιπες δουλειές με τις οποίες καταπιανόταν κατά καιρούς, προκειμένου να επιβιώσει: καουμπόης, αγρότης, ξυλοκόπος. Οι χρήσιμες πρακτικές εμπειρίες που απέκτησε, του φάνηκαν πολύτιμες στη συγγραφή comics. Εμπνευσμένος από τη δική του εναλλαγή επαγγελμάτων, ο Barks εγκαινίασε μία σειρά ιστοριών, με πρωταγωνιστή τον Donald Duck, να δοκιμάζει την τύχη του σε κάθε υπαρκτό ή ανύπαρκτο επάγγελμα, δημιουργώντας ένα σωρό ευτράπελες καταστάσεις (“The Master”, “Smoke Writer In The Sky”, “Donald’s Pet Service” κ.ά.)

Έχοντας παρακολουθήσει μαθήματα σχεδίου δι’ αλληλογραφίας και αντιγράφοντας τα σκίτσα των αγαπημένων του δημιουργών, Winsor McCay και Frederick Burr Opper, ο Barks αποφάσισε να ασχοληθεί επαγγελματικά με το σχέδιο το 1918, όταν μετακόμισε στο San Francisco. Μετά από αρκετές δυσκολίες, συνεργάστηκε με το περιοδικό JUDGE και αργότερα ανέλαβε το εικαστικό κομμάτι της εφημερίδας CALGARY EYE-OPENER. Η συνεργασία με την Disney ήρθε λίγο αργότερα. Το 1935 ανταποκρίθηκε στην αγγελία της εταιρείας για νέους cartoonists και μετακόμισε στο Los Angeles. Αρχικά, του ανατέθηκε η θέση του inbetweener, δηλαδή αναλάμβανε να “γεμίσει” τις σκηνές κίνησης, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση της κίνησης από τη μία σκηνή στην άλλη. Το έμφυτο συγγραφικό του ταλέντο, όμως, τον ώθησε να προτείνει και δικά του gags για τα υπό παραγωγή cartoons, τα οποία ο Walt Disney συνήθως απολάμβανε, γεγονός που του κέρδισε μία θέση στο Story Department. Με το χρίσμα του Disney, ο Barks δημιούργησε μερικά από τα δημοφιλέστερα cartoons με τον Ντόναλντ (DONALD’S NEPHEWS, DONALD’S COUSIN GUS, MR. DUCK STEPS OUT), σε συνεργασία με τον επίσης αξιόλογο δημιουργό Jack Hannah.

Το μωσαϊκό των ερεθισμάτων που δέχτηκε ο Carl Barks λειτούργησε προς όφελός του, κι έτσι, με πλήρη τεχνική κατάρτιση στο αντικείμενο του σχεδίου και οξεία πνευματικότητα, η καταξίωση ήταν μονόδρομος. Μετά την παραίτησή του από τα studio του Disney, αφιερώθηκε στο κομμάτι που του ταίριαζε καλύτερα, τα comics! Το Μέσο αυτό συνδύαζε, για το δημιουργό, όλες τις αρετές: ήταν μοναχικό, δεν απαιτούσε συνεργασία με άλλα άτομα, είχες το δικό σου ρυθμό, τα δικά σου ωράρια, και αν ήσουν παραγωγικός, είχες σίγουρα χρήματα. Η αρχή της καριέρας του ως σχεδιαστής comics έγινε με την περιπέτεια “Donald Duck Finds Pirate Gold”, που δημοσιεύθηκε στο FOUR COLOR #9, της Dell.

Η συνέχεια είναι, λίγο-πολύ, γνωστή: έγραψε και σχεδίασε περισσότερες από 500 περιπέτειες με τον Ντόναλντ και την παρέα του, έδωσε ζωή και σχήμα σε ένα πολύπλευρο σύμπαν, αυτό της Λιμνούπολης, διαμορφώνοντας με το δικό του τρόπο τους ήδη υπάρχοντες χαρακτήρες και δημιουργώντας διαρκώς νέους. Ο θείος Σκρουτζ, ο ξάδερφος Γκαστόνε, ο Κύρος Γρανάζης, ο Σκληρόκαρδος Χρυσοκούκης, ο Τζων Ρόμπαξ, οι Μουργόλυκοι, καθώς και άτυποι “συμπρωταγωνιστές”, όπως το Θησαυροφυλάκιο και η χρυσή δεκάρα, γεννήθηκαν στη φαντασία του Carl Barks, ο οποίος τους έδωσε πνοή μέσα από τις ιστορίες του. Η αναγνώριση ήρθε μετά τη συνταξιοδότησή του, κατά τη διάρκεια της οποίας συνέχισε να ζωγραφίζει τους ήρωες του Disney, αυτή τη φορά σε λιθογραφίες που αποτελούν ανεκτίμητα έργα τέχνης.

Χάρη στο έργο του, το οποίο έχει επηρεάσει βαθύτατα την σύγχρονη κουλτούρα των comics, αποτελώντας συχνό σημείο αναφοράς και αντικείμενο μελέτης, εκατομμύρια αναγνώστες λάτρεψαν τον “κόσμο του Disney”, ένας κόσμος που, σίγουρα, χρωστάει πολλά πράγματα στον Barks. Χάρη στη συγγραφική του δεινότητα, οι παπιόμορφοι ήρωες απέκτησαν ανθρώπινη διάσταση και επέτρεψαν σε μικρούς και μεγάλους να ταυτιστούν μαζί τους. Οι ιστορίες του άλλοτε εκτείνονται σε επικές πολυσέλιδες αναζητήσεις θησαυρών και χαμένων κόσμων (“The Gilded Man”, “Lost In The Andes”, “The Golden Helmet”) και άλλοτε περιορίζονται σε δέκα σελίδες γεμάτες δυναμικά gags και πρωτοποριακά σεναριακά τεχνάσματα (“Omelette”, “Flip Decision”). Στην πρώτη περίπτωση, ο Barks συνδύαζε την πολύπλευρη “δια βίου” παιδεία του, με πληροφορίες και εικόνες από περιοδικά όπως το NATIONAL GEOGRAPHIC, ενώ στη δεύτερη, καίριο ρόλο έπαιζε η δημιουργική φαντασία του, αλλά και η τεχνογνωσία να συνθέτει μία σύντομη και περιεκτική ιστορία, χωρίς “κοιλιές”, που του χάρισε απλόχερα το πέρασμα από το χώρο των cartoons.

Θα μπορούσα να γράψω πολλά ακόμη, αλλά θα σταματήσω εδώ. Είμαι σίγουρος πως οι περισσότεροι από εσάς έχετε διαβάσει τουλάχιστον μία περιπέτεια με την υπογραφή του Carl Barks. Ίσως ήρθε η ώρα να διαβάσετε περισσότερες, να ονειρευτείτε και να ταξιδέψετε μαζί του. Άλλωστε, αυτό κάθε άλλο παρά δύσκολο είναι, αφού έχουν κυκλοφορήσει παγκοσμίως πολυάριθμες σειρές με τα άπαντά του (χωρίς να αποτελεί εξαίρεση και η χώρα μας), παρέχοντας άλλη μία απόδειξη του μεγαλείου του δημιουργού…

(Γιάννης Ιατρού)