TOP SHELVES: ONE PIECE

Writer/Artist: Eiichiro Oda
Shueisha

Πάντα θεωρούσα πως ένα review για το 18χρονο πλέον manga του ONE PIECE ήταν χάσιμο χρόνου: υπάρχει άραγε κάποιος σχετικός που να μην το γνωρίζει, να μην έχει υπόψη του τους βασικούς άξονες της πλοκής του; Ωστόσο, πάντα ήθελα να βρω κάποια στιγμή την ευκαιρία να γράψω για αυτό και πάντα αισθανόμουν “κατώτερος των περιστάσεων”, αφού πρόκειται για ένα έργο στο οποίο υποκλίνομαι και θεωρώ το κορυφαίο manga (αν όχι εν γένει, σίγουρα του είδους του) του 21ου αιώνα. Όπως και να έχει, εκμεταλλευόμενος το concept της στήλης TOP SHELVES, νομίζω πως τώρα ήρθε η ώρα να το πράξω.

Βρισκόμαστε σε έναν κόσμο που θυμίζει την Ευρώπη κατά την εποχή των ανακαλύψεων. Αυτός ο κόσμος είναι κατακερματισμένος, κατά κύριο λόγο, σε μικρά νησιά. Εύλογα, λοιπόν, οι πάσης φύσεως μεταφορές γίνονται μέσω θαλάσσης. Ιδανικό setting για να στηθεί μία πειρατική περιπέτεια, με βασικό της θέμα ένα κυνήγι θησαυρού. Ο θησαυρός ονομάζεται “One Piece” και είναι το… memento που άφησε πίσω του ο πάλαι ποτέ “Βασιλιάς των Πειρατών” Gold Roger. Έτσι, λοιπόν, με την παρότρυνση του τελευταίου, λίγα λεπτά πριν τη δημόσια εκτέλεσή του, αιμοσταγείς, φιλόδοξοι, φιλάργυροι ή και απλά αφελώς ρομαντικοί πειρατές παίρνουν… τις θάλασσες, προκειμένου να βρουν αυτόν το μυστηριώδη θησαυρό, ο οποίος θα τους καταστήσει κυρίαρχους στις επτά θάλασσες.

Ανάμεσά τους και ο νεαρός Monkey D. Luffy, πρωταγωνιστής του ONE PIECE. Επηρεασμένος από τον μεγάλου βεληνεκούς πειρατή “Red-Haired” Shanks, ενός εκ των τεσσάρων δυνατότερων πειρατών στο εν λόγω σύμπαν (γνωστοί ως 4 Emperors), ο Luffy εμπνέεται να ακολουθήσει το δρόμο της πειρατείας. Σύμφωνα με τη, μάλλον ρομαντική, κοσμοθεωρία του, οι πειρατές δεν υπόκεινται σε περιορισμούς και δεσμεύσεις, δεν υπακούν σε κανέναν νόμο, κάνουν ό,τι θέλουν: εν ολίγοις, είναι οι πιο ελεύθεροι άνθρωποι στον κόσμο (μέχρι να μπουν σε κάποιο ναυτικό μπουντρούμι, θα προσέθετα εγώ). Σε ένα ατυχές παιχνίδισμα της μοίρας, ο κοκκινομάλης Shanks χάνει το χέρι του για να προστατεύσει το Luffy από μία ομάδα χωρικών ληστών. Παραμένοντας στην ενεργό δράση, παρά το (ασήμαντο κατά τα φαινόμενα) νεοαποκτηθέν handicap, ο πειρατής-είδωλο του Luffy, παραχωρεί στον πιτσιρικά θαυμαστή του το ψάθινο καπέλο του, παρακινώντας τον να του το επιστρέψει όταν γίνει μεγάλος και τρανός πειρατής.

Μερικά χρόνια μετά την επίμαχη σκηνή, ο σχεδόν ενήλικας Luffy βάζει πλώρη για άγνωστα πελάγη, όπου, με σήμα κατατεθέν το ψάθινο καπέλο του και συντροφιά διάφορες εκκεντρικές προσωπικότητες που συναντά στα ταξίδια του, θα γράψει το δικό του θρύλο. Μία σημαντική ιδιαιτερότητα του σύμπαντος που έπλασε ο ιδιοφυής Eiichiro Oda είναι η ύπαρξη των φρούτων του Διαβόλου (Devil Fruits). Τα φρούτα αυτά εξοπλίζουν τον καταναλωτή τους με μία μοναδική υπερδύναμη, ξεχωριστή για το καθένα από αυτά, ταυτόχρονα όμως τον καθιστούν αδύναμο σε κάθε επαφή με το θαλασσινό νερό. Το φρούτο που έφαγε (κατά λάθος) ο πρωταγωνιστής του manga, θα το χαρακτήριζε κανείς μάλλον… απρόσμενο, αφού τον μετέτρεψε σε άνθρωπο-λάστιχο (Gum-Gum Fruit, κατά την αγγλική μετάφραση της Viz Media), μία ίσως ανούσια ικανότητα. Όσο προχωρά η ιστορία, ανακαλύπτουμε (μαζί με το Luffy) τις δυνατότητες της ελαστικότητάς του. Ο συγγραφέας προτίμησε να δώσει μία φαινομενικά “γελοία” δύναμη στον ήρωά του, επειδή διαφορετικά δε θα υπήρχε αυτή η αίσθηση της εξέλιξης στα επίπεδα δύναμης, όσο η ιστορία φορτώνει στην πλάτη της σελίδες, αλλά ταυτόχρονα επειδή προσφέρει ανά πάσα στιγμή ένα αποτελεσματικό comic relief με τις αστείες επιθέσεις που διαρκώς σκαρφίζεται.

Όσον αφορά τις υπόλοιπες ιδιαιτερότητες του σύμπαντος, οι οποίες είναι αμέτρητες, πραγματικά καλύτερα να τις ανακαλύψετε κατ’ ιδίαν. Είμαι βέβαιος πως κάποιος θα μπορούσε να κάνει ολόκληρη διατριβή, αναλύοντας λεπτομερειακά κάθε πτυχή του ONE PIECE. Αυτός είναι και ο λόγος που θα αρκεστώ στα βασικά, για το ευσύνοπτο της παρουσίασης. Ας δούμε, λοιπόν, τους βασικούς χαρακτήρες που απαρτίζουν το cast και συγκροτούν τους “Πειρατές του Ψάθινου Καπέλου” (Straw-Hat Pirates). Το πρώτο μέλος του πληρώματος είναι ο Roronoa Zolo, “εισηγητής” της ξιφομαχικής τεχνικής (;) Santoryu, εν ολίγοις ξιφομάχος που χρησιμοποιεί τρία σπαθιά. Υπήρξε κυνηγός επικηρυγμένων πειρατών (εξ ου και το προσωνύμιο Pirate Hunter), μέχρι που ο Luffy τον έσωσε από βέβαιη εκτέλεση. Όνειρό του, να γίνει ο καλύτερος ξιφομάχος του κόσμου. Ακολουθεί η πρώτη κυρία της παρέας, Nami, μία έμπειρη πλοηγός με χόμπι τη χαρτογράφηση και τις μικρο(;)κλοπές. Η άψογη γνώση των καιρικών φαινομένων είναι απαραίτητη για ένα πειρατικό πλήρωμα που θέλει να έχει ελπίδες επιβίωσης στα δύσκολα νερά της Grand Line, μίας μεγάλης λωρίδας νερού στον κόσμο του ONE PIECE, όπου βρίσκονται μερικά από τα πιο επικίνδυνα (και ενδιαφέροντα) νησιά. Όνειρό της, να σχεδιάσει το χάρτη όλου του κόσμου. Ο σκοπευτής Usopp, ένα χωριατόπαιδο με ροπή προς κάθε είδους ψέμα (άλλωστε το πρώτο συνθετικό του ονόματός του σημαίνει ακριβώς αυτό, στα ιαπωνικά). Όνειρό του, να γίνει ένας θαρραλέος μαχητής των θαλασσών και να συναντήσει τον πατέρα του, ο οποίος είναι στο πλήρωμα του Shanks. Ο μάγειρας Sanji, ο ξανθός ερωτύλος που παλεύει μόνο με τα πόδια του, προκειμένου να διαφυλάξει τα χέρια του για την ιερή τελετή της μαγειρικής. Όνειρό του, να βρει τα νερά All-Blue, μία μυθική περιοχή όπου βρίσκει κανείς όλα τα ψάρια του κόσμου. Ο ιατρός Chopper, ένας τάρανδος που έφαγε το Devil Fruit που σε μετατρέπει σε άνθρωπο (αναρωτιέμαι τι επίδραση θα είχε σε κάποιον που ήταν ήδη άνθρωπος). Όνειρό του, να φτιάξει το φάρμακο που θεραπεύει όλες τις ασθένειες. Η αρχαιολόγος Nico Robin, μία μυστηριώδης γυναίκα με σκοτεινό παρελθόν, υψηλή αισθητική και σημαντικές γνώσεις. Όνειρό της, να ανακαλύψει τι συνέβη στο Void Century, έναν αιώνα της ιστορίας για τον οποίο δε γνωρίζει κανείς τίποτα. Το cyborg Franky, ένας καταπληκτικός μηχανικός πλοίων (και όχι μόνο). Όνειρό του, να φτιάξει ένα δυνατό σκαρί που θα ανταπεξέλθει σε πάσης φύσης δυσκολίες. Ο μουσικός Brook, ένας ζωντανός σκελετός με afro και με τη δική του συγκινητική ιστορία. Όνειρό του, να ξαναδεί την αγαπημένη του φάλαινα, Laboon. Βέβαια, μέλος του πληρώματος δε θα μπορούσε να μη θεωρείται το κινητό σπίτι των πειρατών, δηλαδή το καράβι τους: στην αρχή της ιστορίας πλέουν με την Going Merry, ένα γερό σκαρί που τους περνάει με ασφάλεια από πολλά, ζόρικα νερά, μέχρι που δεν μπορεί να συνεχίσει. Τη θέση της παίρνει το πλοίο που φτιάχνει ο Franky, η Thousand Sunny. Και σύμφωνα με δηλώσεις του δημιουργού, στο μέλλον θα προστεθούν περισσότερα άτομα στην ετερόκλητη παρέα.

Ίσως δε θα έπρεπε να δώσω όλα τα ονόματα, καθώς όλοι αυτοί μπαίνουν στο πλήρωμα σταδιακά, μέχρι και τον τεσσαρακοστό κάτι τόμο, ωστόσο δεν πιστεύω πως κάποιος που θα διαβάσει το άρθρο και θα παρακινηθεί να διαβάσει το manga θα θυμάται όλες αυτές τις πληροφορίες, και αντίστοιχα πως κάποιος που ήδη το διαβάζει, θα δει από εμένα για πρώτη φορά αυτά τα ονόματα. Γενικά, είναι δύσκολο να μη φας spoilers για τη συγκεκριμένη σειρά, καθώς είναι εξαιρετικά δημοφιλής και συζητείται έντονα στον κυβερνοχώρο. Όπως και να ‘χει, οι ήρωές μας, πειρατές όντες, έχουν ως κύριο αντίπαλό τους την κυβέρνηση, και συγκεκριμένα το Ναυτικό. Όσο το πλήρωμα περνά από νησί σε νησί, όλο και περισσότερο υψηλόβαθμα στελέχη το παίρνουν στο κατόπι, επικηρύσσεται συνολικά, ενώ δε λείπουν και οι κόντρες με αντίπαλα πειρατικά πληρώματα, φιλόδοξους κυνηγούς επικηρυγμένων κ.ο.κ.

Ο Oda έχει πλάσει έναν αχανή κόσμο, στον οποίο για να βγάλει άκρη ο ίδιος, θα πρέπει να έχει γεμίσει ολόκληρα μπλοκάκια σημειώσεις. Ακόμα και οι πρωταγωνιστικοί χαρακτήρες είναι πολλοί (εννιά προς το παρόν, ενώ αναμένεται να ξεπεράσουν τους δέκα μέχρι το τέλος της σειράς), οι συμπρωταγωνιστές και οι δευτερεύοντες χαρακτήρες ξεπερνούν τους 100, ίσως και τους 200. Αν συζητήσουμε για κομπάρσους, το θέμα ξεφεύγει. Σε κάθε νησί συστήνονται διαφορετικοί χαρακτήρες, και μάλιστα, όχι λίγοι. Οι διαφορετικές ιστορίες των ανθρώπων και των νησιών ενώνονται σε διάφορα σημεία, και κομμάτι-κομμάτι δημιουργείται ένα πολυσύνθετο αφήγημα, σαν καλοφτιαγμένο ψηφιδωτό, με τεράστιο ενδιαφέρον και τρομακτικές λεπτομέρειες. Το εγχείρημα απαιτεί τρομερή οργάνωση και πιστεύω οι συγγραφικές ικανότητες του Oda θα πρέπει να είναι αξιοζήλευτες από πολλούς συνεργάτες του. Ασχέτως αν, ενδεχομένως, σε κάποια σημεία υπάρχει μία διακριτική ανακύκλωση ιδεών, σε επίπεδο γενικής ιδέας πάντα, με τελείως διαφορετική απόδοση και συνθήκες σε κάθε περίπτωση, το έργο παραμένει πρωτότυπο και εκπλήσσει σε αυτόν τον τομέα με κάθε σελίδα του – ειδικά αν σκεφτεί κανείς την έκτασή του, η διαρκής έμπνευση του δημιουργού θα πρέπει να είναι αξιοθαύμαστη!

Φόρος τιμής του Eiichiro Oda στο αγαπημένο του manga.

Οι επιρροές του Eiichiro Oda είναι πάρα πολλές. Κατ’ αρχήν, αποτελεί το δημοφιλέστερο εκφραστή της μετά-DRAGONBALL γενιάς δημιουργών manga, οι οποίοι επορεύθησαν με βασικό τους ερέθισμα το έργο του Akira Toriyama. Ξεκινώντας να σκιτσάρει από πολύ μικρός, στα 17 του βραβεύτηκε για τη δουλειά του WANTED!, γεγονός που του άνοιξε το δρόμο για τη συνεργασία με το περιοδικό SHOUNEN JUMP. Εργάστηκε ως βοηθός για δύο σχετικά άσημους δημιουργούς του περιοδικού, τους Shinobu Kaitani και Masaya Tokuhiro, ενώ στα 19 του χτύπησε την πόρτα του Nobuhiro Watsuki, καταξιωμένου καλλιτέχνη και πατέρα του δημοφιλούς RUROUNI KENSHIN. Οι τρεις αυτοί καλλιτέχνες άσκησαν σημαντική επιρροή στο σχεδιαστικό ύφος του, αλλά σίγουρα δεν ήταν οι μόνοι. Στην πρώτη φάση της καριέρας του, για παράδειγμα, το σκίτσο του και ιδιαίτερα ο τρόπος που σχεδιάζει τα ανθρώπινα σώματα, θυμίζει τρανταχτά το έργο του Sergio Aragones.

Εκτός από τις επιρροές στο σχεδιαστικό στυλ, όμως, υπάρχουν και αυτές που αφορούν το σενάριο. Εκεί, η επιστήμη σηκώνει τα χέρια ψηλά. Ο Oda καταφέρνει με αξιοζήλευτο τρόπο να αφομοιώσει στο έργο του άπειρες αναφορές από κινηματογραφικά, θεατρικά και λογοτεχνικά έργα, θρησκείες, ιστορικά γεγονότα ή επίκαιρες καταστάσεις. Ένα μωσαϊκό ερεθισμάτων που εντάσσεται αρμονικά στο βασικό κορμό της ιστορίας. Πολλά νησιά που παρουσιάζει, τόσο από εμφάνιση όσο και από την κουλτούρα που τους δίνει, είναι επηρεασμένα από ιδιαίτερες τοποθεσίες του πραγματικού κόσμου. Για παράδειγμα το Water 7 θυμίζει τη Βενετία, με τα κανάλια και τις υδρομεταφορές, και η Dressrosa ένα κράμα Ισπανίας και Ιταλίας, με τις παθιασμένες γυναίκες που χορεύουν φλαμένκο από τη μία και το θεαματικό Κολοσσαίο από την άλλη. Πολλοί χαρακτήρες παίρνουν τα μορφολογικά χαρακτηριστικά δημοφιλών προσωπικοτήτων, όπως ο “θεός” Enel θυμίζει τον Eminem ή οι τρεις Admirals του Ναυτικού ομοιάζουν σε τρεις κλασικές φιγούρες του ιαπωνικού κινηματογράφου. Ταυτόχρονα, ο Oda λατρεύει να δίνει στους ήρωές του ονομασίες αληθινών πειρατών (π.χ. Blackbeard, Roronoa, Marshall, Hawkins) ή επηρεασμένες από τη μυθολογία, θρησκευτικά συγγράμματα και μυθιστορήματα.

Ο Oda δε διστάζει να διασκευάσει την περίφημη σκηνή από “Τα Ταξίδια Του Γκιούλιβερ”.

Το ONE PIECE δημιουργήθηκε ως η φυσική συνέχεια των δύο διαδοχικών εκδοχών της ιστορίας ROMANCE DAWN που δημοσίευσε ο Oda το 1996 στο περιοδικό (WEEKLY) SHOUNEN JUMP. Το πρώτο του κεφάλαιο υιοθέτησε τον ίδιο τίτλο και δημοσιεύεται από το 1997 μέχρι σήμερα, με έναν αριθμό κεφαλαίων που αυτό το χρόνο αναμένεται να ξεπεράσει τα 800. Οι συλλογικοί τόμοι που έχουν κυκλοφορήσει μέχρι σήμερα ανέρχονται στους 76 στην Ιαπωνία και 74 στην Αμερική. Πρόκειται, αναμφίβολα, για το πιο δημοφιλές manga όλων των εποχών και τον απόλυτο βασιλιά των πωλήσεων: με βάση τα δεδομένα του 2013, έχει πουλήσει περισσότερους από 345 εκατομμύρια τόμους, κατακτώντας την πρώτη θέση, ενώ ακολουθεί με μεγάλη διαφορά το DRAGONBALL (230 εκατ.).

Οι χαρακτήρες του ONE PIECE και του DRAGONBALL συναντήθηκαν σε ένα μοναδικό crossover, CROSS EPOCH!

Πού οφείλεται η επιτυχία του; Πολύπλοκο ζήτημα. Ένα μέρος του σίγουρα οφείλεται στην τεράστια ποικιλία χαρακτήρων: ο καθένας έχει τη δική του, ξεχωριστή προσωπικότητα, τα ιδιαίτερα character traits, γεγονός που επιτρέπει αβίαστα στον αναγνώστη να ταυτιστεί με κάποιον ή και με περισσότερους του ενός χαρακτήρες. Κάθε ιστορία του Oda έχει να επικοινωνήσει κάτι, συνήθως ένα διαχρονικό κοινωνικό πρόβλημα, φιλτραρισμένο μεν στα πλαίσια του φανταστικού κόσμου, με έντονο τρόπο που προβληματίζει, δε: ξενοφοβία, ομοφοβία, κοινωνικές διακρίσεις, οικογενειακά προβλήματα, διαφθορά, κατάχρηση και αυθαιρεσία της εξουσίας και πολλά άλλα. Κεντρικό θέμα, όπως στα περισσότερα manga του είδους, παραμένουν οι ανθρώπινες σχέσεις και ο ιερός δεσμός της φιλίας. Επιπλέον, έχει βάλει μέσα “λίγο απ’ όλα”, ξεφεύγοντας από την τυπική πειρατική ιστορία: πειρατές, ρομπότ, zombies, επαναστάτες, μαφιόζοι, σαμουράι, γίγαντες, νάνοι, νεράιδες, δράκοι, γοργόνες, τρελοί επιστήμονες, κυβερνητικοί κατάσκοποι, όλοι έχουν μια θέση στο κολοσσιαίο έργο το Oda. Με αυτόν τον τρόπο, καλύπτει κάθε γούστο, έχοντας την ευκαιρία να “παίξει” με όλα τα διαφορετικά είδη και ταυτόχρονα να τα παρωδήσει με το μοναδικό του χιούμορ.

Παράλληλα, το ONE PIECE έχει τον τρόπο να εξάπτει τα συναισθήματα του αναγνώστη, ποικιλοτρόπως. Ο συνδυασμός δυναμικών συγκρούσεων, καταιγιστικής δράσης, ξεκαρδιστικών gags, μελοδραματικών ιστοριών, κάτω από την ομπρέλα της κοινής και σφιχτά δεμένης κεντρικής υπόθεσης, καθιστά το έργο ένα από τα πιο καλοδουλεμένα comics που έχω διαβάσει. Την αφηγηματική συνταγή ολοκληρώνει το απλό αλλά καλαίσθητο σχέδιο, με τις έντονες γραμμές και εκφράσεις που χαρακτηρίζουν το είδος. Αρκετές φορές, βέβαια, ο ζήλος του Eiichiro Oda να χωρέσει όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες μπορεί μέσα στο ασφυκτικό πλαίσιο των 19 σελίδων ανά εβδομάδα, που παρέχει το περιοδικό-οικοδεσπότης της σειράς του, οδηγεί σε ταχύτατες εναλλαγές σκηνών και εικόνες γεμάτες λεπτομέρειες, background stories, ακόμα και τα εξώφυλλα του κάθε κεφαλαίου χρησιμοποιεί για να δώσει πληροφορίες για την τύχη δευτερευόντων χαρακτήρων που συναντήθηκαν σε παλαιότερη φάση στην ιστορία! Αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα ο μέσος Δυτικός αναγνώστης να… χάνει την μπάλα, αν και πιστεύω θα έχει το χρόνο να συνηθίσει τις πυκνά σκιτσαρισμένες σελίδες του Oda πριν φτάσει στο κεφάλαιο #1000… Το συχνό παράπονο των θαυμαστών της σειράς είναι η έκτασή της, που όπως υπονόησα, φαίνεται να τραβά για πολύ ακόμα.

Η γιγαντιαία επιτυχία της σειράς, έφερε τα συνήθη επακόλουθα: μία δημοφιλέστατη σειρά κινουμένων σχεδίων (anime) που τρέχει από το 1999, 11 ταινίες μεγάλου μήκους, βιντεοπαιχνίδια, φιγούρες, και ένα σωρό άλλα παραφερνάλια με το franchise του ONE PIECE (μπρελόκ, κούπες, μπλουζάκια κτλ.), ενώ οι χαρακτήρες της σειράς είναι (σαφώς) πολύ δημοφιλείς σε εκδηλώσεις cosplay.

Ο Eiichiro Oda κατάφερε με τη φαντασία του, την εργατικότητά του (έχει δηλώσει πως πλέον κοιμάται τέσσερις ώρες την ημέρα!) και, κυρίως, το πηγαίο ταλέντο του, να πλάσει ένα δαιδαλώδες αλλά πλήρες σύμπαν, αμέτρητους χαρακτήρες, ένα έργο τέχνης που λατρεύουν εκατομμύρια άνθρωποι από κάθε εθνικότητα και που σίγουρα έχει μία αξιοσέβαστη θέση στην ιστορία του Μέσου.

Στα αγγλικά, το ONE PIECE κυκλοφορεί από τις εκδόσεις VIZ MEDIA. Πρόσφατα μάλιστα κυκλοφόρησαν δύο box sets με τους πρώτους 46 τόμους (1-23 και 24-46), σε συμφέρουσα τιμή, ενώ δεν έλειπαν τα extras: στο πρώτο κουτί υπήρχε ο “πρόγονος” του ONE PIECE, το one-shot ROMANCE DAWN που προαναφέρθηκε, ενώ στο δεύτερο το “Κεφάλαιο 0”, όπου ο Oda δείχνει κάποια γεγονότα που συνέβησαν πριν ξεκινήσει η ιστορία του, με αφορμή την πρώτη από τις δύο ταινίες, στις οποίες έγραψε τη βασική πλοκή (και 10η στη σειρά), STRONG WORLD.