CCA 2016 Interview: Goran Sudzuka
Στο πλαίσιο του Comicdom Con Athens 2016, είχαμε τη χαρά να φιλοξενήσουμε τον εξαιρετικό Goran Sudzuka, καλλιτέχνη με πολλές επιτυχημένες δουλειές στο ενεργητικό του. Από το διάσημο Y: THE LAST MAN στο πρόσφατο WONDER WOMAN, από το L’ HISTOIRE SECRETE της Delcourt στο mini series GHOSTED με τον Joshua Williamson (Skybound) και από πολλά περάσματα σε σειρές του Hellblazer στην βράβευση του με το Βραβείο Russ Manning για τον Πιο Πολλά Υποσχόμενο Πρωτοεμφανιζόμενο στα Eisner Awards του 2001, για το OUTLAW NATION. Σήμερα εργάζεται στο τρέχον DAREDEVIL.
Στην συνέντευξη που θα διαβάσετε παρακάτω, ο Goran Sudzuka μας μιλάει με άνεση και ειλικρίνεια για τις δουλειές του, για τους πολυάριθμους Κροάτες καλλιτέχνες της γενιάς του, ακόμα και για τον πόλεμο ανεξαρτησίας της Κροατίας.
Γεια σου Goran και καλώς ήρθες στο Comicdom Con Athens 2016!
Ευχαριστώ πολύ!
Πρώτη και σημαντική ερώτηση! Πώς ήταν ο μουσακάς χθες το βράδυ;
Τέλειος!
Πώς είναι, μέχρι στιγμής, η εμπειρία σου από το Comicdom Con Athens, την Αθήνα και τους ανθρώπους της;
Είναι φανταστικά. Δεν έχω δει πολλά ακόμα, αλλά περπατώντας αρκετά από το ξενοδοχείο ως τον χώρο της Ελληνοαμερικής Ένωσης, η πόλη φαίνεται θαυμάσια. Με έχει εντυπωσιάσει το γεγονός ότι υπάρχει τόσος πολύς κόσμος μαζεμένος σε αυτό το φεστιβάλ και ότι γίνονται τόσα πολλά ταυτόχρονα. Δεν ήξερα τι να περιμένω για την σκηνή των comics στην Ελλάδα, για την οποία (σκηνή) ομολογώ δεν γνώριζα τίποτα, αλλά μέχρι στιγμής βλέπω πολύ και ποικίλο κόσμο να ενδιαφέρεται και αυτό είναι σπουδαίο.
Οι πιο πρόσφατες δουλειές σου είναι κυρίως μονά τεύχη για σειρές όπως HERCULES (#6), BATMAN & ROBIN ETERNAL (#25)…
…ναι, τελευταία κάνω κυρίως μικρές δουλειές για τη DC και τη Marvel.
Ποιές είναι οι μελλοντικές δουλειές σου; Kάτι πιο ολοκληρωμένο και μεγάλο στον ορίζοντα;
Αυτή την στιγμή δουλεύω στο DAREDEVIL και αυτό είναι όλο. Το μέλλον δεν είναι ακόμα γραμμένο.
Αν έπρεπε να διαλέξεις, μολύβια ή μελάνι;
Είναι πολύ δύσκολο να σου απαντήσω! Αυτό που ξέρω είναι ότι δε μου αρέσει να με μελανώνουν άλλοι. Από την άλλη πλευρά, τα μολύβια πληρώνονται καλύτερα από τα μελάνια, όπως είναι λογικό. Αν διάλεγα λοιπόν μολύβια, σημαίνει ότι κάποιος άλλος με μελανώνει και εάν διάλεγα μελάνια σημαίνει τα μισά λεφτά. Αυτή είναι η πρακτική συλλογιστική. Συναισθηματικά; Και τα δύο, φυσικά!
Μόλις τρία χρόνια μετά την αποφοίτηση σου από την Σχολή Καλών Τεχνών (1988), στην αρχή της καριέρας σου δηλαδή, ξέσπασε ο πόλεμος της ανεξαρτησίας της Κροατίας (1991-1995). Πώς σε επηρέασε;
Δεν με επηρέασε στο μέγεθος εκείνο των χειρότερων επιπτώσεων που μπορεί επιφέρει ένας πολέμος, καθώς κατοικούσα και ακόμα κατοικώ στο Ζαγκρεμπ, αλλά ούτε και υπέστην υποχρεωτική κατάταξη στον στρατό. Φυσικά, επηρέασε όλους μας και, αναφορικά με την σκηνή των comics, ολόκληρη η αγορά κατέρρευσε και εξαφανίστηκε. Οι περισσότεροι εκδότες της πρώην Γιουγκοσλαβίας ήταν Σέρβοι, οπότε, όταν διαχωριστήκαμε, το 95% των εκδόσεων βρέθηκε στην άλλη πλευρά. Ό,τι λίγο απέμεινε στην Κροατία ήταν χρεωκοπημένο – ξέρεις, λόγω πολέμου. Από 22 εκατομμύρια άνθρωποι ήμασταν ξαφνικά 4 εκατομμύρια, σε μια πολύ άσχημη περίοδο τόσο για τη χώρα όσο και για τα comics. Αλλά επιζήσαμε.
Τι εχει αλλάξει αυτά τα είκοσι χρόνια της ανεξαρτησίας στην χώρα και επομένως και στη δουλειά σου;
Πάρα πολλά. Γίναμε, ας πούμε, μια κανονική χώρα, με μια εναλλαγή βαρετών πολιτικών που παριστάνουν ότι είναι διαφορετικοί, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι. Η οικονομία είναι έτσι και έτσι. Είμαστε στην Ευρωπαϊκη Ένωση πια και ακόμα περιμένουμε να δούμε κάποιο όφελος απ΄αυτό. Γενικά, τα πράγματα είναι κανονικά. Αυτό που έχει φέρει την μεγάλη αλλαγή στην Κροατία, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο, είναι το διαδίκτυο. Χωρίς αυτό, δεν θα μπορούσα να κάθομαι στο σπίτι μου και να δουλεύω για την Αμερική.
Oπότε, θα μετακόμιζες, εάν δεν μπορούσες να βασιστείς στην σύγχρονη τεχνολογία;
Μάλλον. Θα ήμουν αναγκασμένος. Μ’ αρέσει να επισκέπτομαι την Νέα Υόρκη, κάθε Οκτώβριο για το New York Comicon. Είναι μια υπέροχη πόλη, αλλά αν ήμουν αναγκασμένος να μένω εκεί για να δουλεύω για την Marvel, το πιθανότερο θα ήταν να μην δουλεύω για την Marvel.
Esad Ribic, Dalibor Talajic, Goran Parlov, Stjepan Sejic και άλλοι και φυσικά εσύ! Υπάρχει κάποιο μυστικό που εσείς οι Κροάτες μοιράζεστε και δεν μας το λέτε;
Είχαμε μια πολύ πλούσια σκηνή, τότε στην Γιουγκοσλαβία, οπότε πιστεύω ότι είμαστε προϊόν εκείνης της εποχής. Ένας άλλος λόγος είναι ότι είμαστε ενα μείγμα πολλαπλών επιρροών από όλους τους χώρους – γαλλοβελγικά, ιταλικά, ισπανικά και αμερικάνικα comics. Εάν κοιτάξει κανείς τον Goran Parlov και τον Esad Ribic είναι πολύ διαφορετικοί. Ο κόσμος πιστεύει ότι, εάν υπάρχουν δέκα Κροάτες καλλιτέχνες που δουλεύουν για την Αμερική, τότε θα πρέπει να υπάρχουν εκατοντάδες άλλοι που δε δουλεύουν και αυτό δεν είναι αλήθεια, είμαστε λίγοι σχετικά. Στην πραγματικότητα, εάν θέλει κανείς να σχεδιάζει comics, πρέπει να δουλεύει για την Αμερική ή την γαλλοβελγική σκηνή γιατί δεν μπορείς να ζήσεις απ’ αυτό στην Κροατία. Eίμαστε μικρή χώρα.
Θα ονόμαζες αυτή την γενιά Κροατών καλλιτεχνών “Σχολή”, ένα δικό σας ξεχωριστό “ρεύμα”, ή επειδή δεν έχετε πολλά κοινά, όχι;
Πολλοί to πιστεύουν ή μας βάζουν σε μια “Σχολή”, αλλά δεν νομίζω ότι ισχύει κάτι τέτοιο. Υπάρχουν ομοιότητες με εμένα και τον Goran Parlov και λιγάκι με τον Dalibor Talajic. O Tonci Zonjic είναι ένας εξαιρετικός καλλιτέχνης και τελευταία εμφανίστηκε και ο Edvin Biukovic. Ο Esad Ribic είναι πολύ διαφορετικός και κανείς δεν σχεδιάζει όπως ο Igor Kordey. Επίσης είναι ο Danilej Zezelj, απόλυτα ξεχωριστός. Σχολή; Μάλλον όχι, απλά είμαστε πολλοί.
Ψάχνοντας για εσένα, έπεσα πάνω σε δύο δουλειές σου στα κροατικά. Τα MARTINA MJESEC και SVEBOR I PLAMENA. Εκδίδονται ακόμα;
To SVEBOR I PLAMENA είναι εφηβική σαπουνόπερα. Είναι κάτι που έκανα την δεκαετία του ’90 και τελείωσε, αν και το μισό το ολοκλήρωσε άλλος καλλιτέχνης, γιατί τότε ξεκίνησα το OUTLAW NATION στην Αμερική. Το MARTINA MJESEC είναι το pet project μου μαζί με τον Darko Macan. Είναι κάτι που κάνω στον ελεύθερο μου χρόνο, κάτι εκπληκτικά δύσκολο να καταφέρω. Και δεν εννοώ τον ελεύθερο χρόνο με αυτό. Μιλούσα στο panel για αυτό. Χρειάζομαι deadlines! Τα χρειάζομαι για να δουλεύω. Κάθε φορά που κάθομαι να το ξαναπιάσω, μου είναι δύσκολο, γιατί δεν έχω deadlines. Είμαστε στα μισά της ιστορίας.
Είναι δουλειές που θα ήθελες να δεις μεταφρασμένες ή αφορούν μόνο στο κροατικό κοινό;
Το MARTINA MJESEC είναι διεθνές, αλλά το SVEBOR I PLAMENA διαδραματίζεται στο Ζάγκρεμπ και αφορά τον τρόπο ζωής των εφήβων εκεί, οπότε μάλλον δεν θα ενδιέφερε το κοινό έξω από την Κροατία. Για το MARTINA MJESEC θα έλεγα οτι είναι πιο εύκολο να βρω εκδοτική να το μεταφράσει από ότι να το τελειώσω! Υπάρχουν ήδη εκδότες από Ιταλία, Γερμανία και Αμερική που θέλουν να το εκδώσουν, αλλά είναι πολύ νωρίς να κλείσω συμφωνία. Πρέπει να το τελειώσω!
Η δουλειά για την οποία είσαι πιο περήφανος απ’ όλες;
Δύσκολο. Μάλλον η δουλειά που κάνω αυτή τη στιγμή, το DAREDEVIL. Έχω υιοθετήσει μια διαφορετική τεχνική, ειδικά στα μελάνια, οπότε είμαι πολύ χαρούμενος με αυτή τη δουλειά. Γενικά, είναι αρκετά. Νιώθω αρκετά περήφανος για το WONDER WOMAN, ήταν μια ωραία εμπειρία με όλη την ομάδα. Φυσικά, και το γεγονός ότι ήμουν μέρος του Y-THE LAST MAN. Τελικά, όμως, ειδική θέση στην καρδιά μου θα έχει πάντα το OUTLAW NATION. Ήταν η πρώτη μου δουλειά στην Αμερική…
…η βράβευση σου με Eisner…
…ναι, κι αυτό σίγουρα. Ήταν σημείο καμπής για μένα, είναι η δουλειά που με έκανε να μεγαλώσω. Έχω την αίσθηση ότι πριν από αυτό ήμουν παιδί και μετά ωρίμασα.
Πολλοί λένε ότι τα comics δεν είναι πια όπως παλιά. Συμφωνείς;
Δε συμφωνώ καθόλου! Πρώτα απ’ όλα, έχει να κάνει καθαρά με την νοσταλγία του παρελθόντος. Τα comics εξελίσσονται όπως κάθετι. Μπορείς να πεις το ίδιο και για τον κινηματογράφο: “Ααα, δεν είναι όπως παλιά”. Αλλά η αλήθεια είναι ότι βγαίνουν φανταστικές ταινίες και χάλια ταινίες, όπως πάντα. Συνήθως δεν θυμάσαι τα κακά comics και θυμάσαι τα καλά του παρελθόντος, επομένως σου μένει μια γλυκιά ανάμηνηση, εσφαλμένη. Πιστεύω ότι σήμερα υπάρχουν εξαιρετικα και κυρίως ποικίλα έργα, ακόμα και στα mainstream comics. Όλο αυτό απλά ανήκει στη γνωστή μουρμούρα για το πώς όλα ήταν καλύτερα παλιά.
Πώς βλέπεις τον εαυτό σου σε 20 χρόνια από τώρα, στην καριέρα σου;
Πραγματικά δεν έχω ιδέα. Αν με ρώταγε κάποιος πριν από 20 χρόνια την ίδια ερώτηση, δεν υπήρχε περίπτωση να απαντούσα ότι θα δούλευα στις DC, Marvel και Image, θα ήμουν ευχαριστημένος με λίγη δουλειά στην Κροατία. Αν η υγεία μου το επιτρέψει θα ήθελα, σε 20 χρόνια από τώρα, να συνεχίσω να σχεδιάζω με την ίδια όρεξη και αγάπη, όπως και σήμερα.
Τι είναι αυτό που σε εξοργίζει στο χώρο των comics;
Δεν είμαι άνθρωπος που θυμώνει, αλλά ενοχλούμαι πολύ από τους ανθρώπους που βλέπουν το comic ως απλά το βήμα πριν την τηλεόραση ή τον κινηματογράφο. Είναι προσβλητικό για τα comics ως Τέχνη. Δεν έχω κάτι ενάντια στην μεταφορά των comics σε άλλα Μέσα. Με ενοχλεί να ξεκινάς να κάνεις comic ως marketing λαβή για ένα άλλο Μέσο.
Το καλύτερο comic που διάβασες πρόσφατα;
Το PAPER GIRLS των Brian K. Vaughan και Cliff Chiang. Είναι ένα project το οποίο περίμενα πολύ και είχα υψηλές προσδοκίες για αυτό και τελικά ήταν καλύτερο από αυτό που είχα φανταστεί. Είχα μιλήσει με τον Brian και του είχα πει ότι θα σκότωνα να σχεδίαζα τη σειρά, αλλά στη θέση του θα διάλεγα επίσης τον Cliff, γιατί είναι υπέροχος καλλιτέχνης.
Και κλείνοντας…
…θέλω να σας ευχαριστήσω όλους που με καλέσατε. Συνεχίστε να διαβάζετε comics και να επισκέπτεστε το θαυμάσιο αυτό convention!
