Το Μελαγχολικό Κομμάτι Της Δυτικής Ακτής

Ιστορία

Tο βράδυ, στoν περιφερειακό δρόμο, ένας άντρας ταξιδεύει με 145 χιλιόμετρα την ώρα. Ο Ζωρζ Ζερφώ είναι στέλεχος πωλήσεων σε μια επιχείρηση, παντρεμένος και πατέρας δύο κοριτσιών. Κυκλοφορεί με μία γκρι Mercedes, ακούγοντας τζαζ της Δυτικής Ακτής, και πρεσβεύει – αόριστα – αριστερές ιδέες. Εκ πρώτης όψεως, δεν υπάρχει κάτι ασυνήθιστο στη ζωή του. Κι όμως, για να επιβιώσει τον τελευταίο χρόνο, ο Ζερφώ αναγκάστηκε να γίνει φυγάς, να απαρνηθεί τη ζωή του, να κρυφτεί και να σκοτώσει. Κι όλα αυτά, επειδή βρέθηκε στο λάθος σημείο, τη λάθος στιγμή.

Τι Μας Άρεσε

Δεν χρειάζεται να έχει διαβάσει κανείς το ομώνυμο βιβλίο του Manchette, για να καταλάβει ότι ο Jacques Tardi έχει κάνει εξαιρετική δουλειά, μεταφέροντάς το σε comic. Το επιβεβαιώνει το ίδιο το κείμενο, καθώς δένει οργανικά με το σχέδιο του κορυφαίου Γάλλου δημιουργού. Χρησιμοποιώντας την τεχνική του απόλυτου κοντράστ στις νυχτερινές σκηνές, ο Tardi καθοδηγεί με μέτρο τον αναγνώστη στην εσωτερική ένταση της noir αφήγησης. Παράλληλα, δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει το άπλετο φως της ημέρας σε σκηνές δράσης, επιτείνοντας έτσι το ιδιόμορφα κλειστοφοβικό αίσθημα, που διατρέχει την ιστορία, ακόμη κι όταν οι περιβάλλοντες χώροι είναι ανοιχτοί και γεμάτοι κόσμο (η σκηνή της επίθεσης στην παραλία επιβεβαίωνει τον ως άνω ισχυρισμό).

Αυτό που με εντυπωσίασε περισσότερο στην ιστορία του Jean Manchette, δεν ήταν τόσο η πλοκή της (αν και υποδειγματική του genre), όσο η σκιαγράφηση του πρωταγωνιστικού χαρακτήρα, ενός άντρα αποστασιοποιημένου και μάλλον απαθή. Αυτή του την απάθεια χρησιμοποιεί ο συγγραφέας, και αποδίδει εξαιρετικά ο Tardi στην εικονογράφηση, ως δομικό υλικό, που καθορίζει τη μετατροπή του από αστό οικογενειάρχη, σε σκληροτράχηλο φυγά. Η διαπίστωση αυτή γίνεται ακόμη πιο έντονη, από το γεγονός ότι ο Ζερφώ ελάχιστα ασχολείται με την οικογένεια που άφησε πίσω του, κι όταν το κάνει, είναι για να προτετοιμάσει την επάνοδό του. Στοιχείο της ιστορίας, ή μήπως ένα μήνυμα του συγγραφέα στους αναγνώστες του; (Την απάντηση θα τη δώσουμε στη συνέχεια.)

Τι Μας Ενόχλησε

Μόνο μία παρατήρηση έχω, κι αυτή ήσσονος σημασίας. Υπήρχαν κάποιες άσκοπες περιγραφές, του τύπου “Υπήρχε μια οπλοθήκη, όπου ήταν κρεμασμένα ένα Falcor, ένα Charlin, και μια καραμπίνα Weatherby Mark V με διόπτρα Imperial. Ο Ραγκυς ξεκρέμασε τη Weatherby”. Πληροφορίες που – ενδεχομένως – έχουν θέση σε ένα αστυνομικό μυθιστόρημα, αλλά εδώ, σε ένα comic, δεν εξυπηρετούν σε τίποτα. Ναι, ο πρωταγωνιστής εξασκείται στη συνέχεια με την καραμπίνα, αλλά το γεγονός ότι είναι Weatherby, καθώς και η παράθεση των όπλων που δεν επέλεξε, είναι μάλλον άνευ λόγου φλυαρία.

Συνολική Εκτίμηση

Αντιγράφοντας από την εισαγωγή του François Guérif:

Το Μελαγχολικό Κομμάτι Της Δυτικής Ακτής, δημοσιευμένο πριν από τριάντα χρόνια σχεδόν, μας μιλούσε – με μουσική υπόκρουση Τζέρυ Μάλιγκαν και Μπομπ Μπρουκμάγερ – για εκείνη την εποχή, για τη βαθιά κρίση ενός ανθρώπου, αντανάκλαση της κρίσης του κόσμου που τον περιέβαλλε. Εκείνη η εποχή είναι η σημερινή. Η κρίση εξακολουθεί να υπάρχει, αναμφίβολα ακόμη πιο βαθιά. Και ο Ζερφώ συνεχίζει μελαγχολικός, στις τρεις το πρωί, να τρέχει με 145 χιλιόμετρα την ώρα στον εξωτερικό περιφερειακό του Παρισιού σε ένα ραντεβού με την αναπόφευκτη βία. Ο Tardi βρήκε το αντίστοιχο γράφημα, “ρεαλιστικό και κριτικό”, αυτού του χαμένου και βίαιου κόσμου. Εφαρμόζει το πάγωμα της εικόνας με κλινική ακρίβεια, κυρίως όταν όλα είναι εκτός ελέγχου. Πιστός στο πνεύμα του κειμένου, απέφυγε επιμελώς να κάνει “κάτι περισσότερο από ένα αστυνομικό μυθιστόρημα”. Τη στιγμή που ο Manchette αποκτά πρόσβαση στις “λογοτεχνικές” σειρές, ο Tardi θεώρησε ζήτημα τιμής να μπει στον κόσμο του. Μπορούμε κάλλιστα να πούμε ότι προσκάλεσε τον Manchette στον δικό του κόσμο.

H αναφορά του Guérif στον ατομικισμό είναι η απάντηση που σας είχα υποσχεθεί πιο πάνω: Ο Ζερφώ δεν είναι απλά ένας χαρακτήρας. Σε αυτόν (σε μικρότερο βαθμό και σε δευτερεύοντες χαρακτήρες), ο Jean Manchette προσωποποιεί τον ατομικισμό μιας ολόκληρης κοινωνίας, που αποχαιρετά τις παλιές αξίες και που “πρεσβεύει – αόριστα – αριστερές ιδέες”, μέσα στην ανία και τον κυνισμό μιας προδιαγεγραμμένης ζωής. “Καλά, μη λες άλλα τώρα!”, λέει η γυναίκα του στον Ζερφώ. “Πιες το ουίσκι σου. Κάνε ένα ντους. Κι έλα να πηδηχτούμε!” Και συνεχίζει ο συγγραφέας: “Ο Ζερφώ δεν είπε άλλα, ήπιε το ουίσκι του, έκανε ένα ντους, γύρισε και πήδηξε.”

Αν και υποδειγματικό, όμως, το characterization δεν είναι το πιο σημαντικό στοιχείο αυτής της ιστορίας. ΤΟ ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΚΟ ΚΟΜΜΑΤΙ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΚΤΗΣ παραμένει μία ατόφια noir, αστυνομική περιπέτεια, με καταιγιστική δράση, που είχε την τύχη να μεταφερθεί σε comic, από τον ανανεωτή και -κατά τη γνώμη του γράφοντα- σημαντικότερο, εν ζωή, Γάλλο δημιουργό comics.

ΤΟ ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΚΟ ΚΟΜΜΑΤΙ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΚΤΗΣ κυκλοφορεί στα ελληνικά, σε μία προσεγμένη hardcover έκδοση, αποτέλεσμα της σύμπραξης των εκδόσεων Βαβέλ και Άγρα.

Παράλληλες Προτάσεις

Λαμβάνοντας υπ’ όψη το τεράστιο έργο του Tardi, θα περιοριστώ, για αρχή, στο αστυνομικό είδος και δη αυτό που έχει μεταφραστεί στα ελληνικά: ένα από τα κλασικά και πιο ενδιαφέροντα graphic novels του, είναι το ΟΜΙΧΛΗ ΣΤΗ ΓΕΦΥΡΑ ΤΟΛΜΠΙΑΚ (BROUILLARD AU PONT TOLBIAC), από τις εκδόσεις Βαβέλ, πρώτη εκ των μεταφορών της σειράς του Léo Malet, NESTOR BURMA. Αν και εξαντλημένο στον εκδότη, σίγουρα όλο και κάποιο αντίτυπο θα έχει ξεμείνει σε comic shop.

Άλλα βιβλία του Manchette που έχουν μεταφερθεί σε comics από τον Tardi, είναι τα GRIFFU (Éditions du Square, 1978), LA POSITION DU TIREUR COUCHE (Futuropolis, 2010) και Ô DINGOS, O CHATEAUX! (Futuropolis, 2011).

Τέλος, αν, όπως κι εγώ, δεν φροντίσατε να μάθετε γαλλικά, καθιστώντας αφάνταστα δύσκολη την πρόσβασή σας στη γαλλοβελγική σχολή των comics, αναζητήστε στα ελληνικά, από τις εκδόσεις ΚΨΜ, το εξαιρετικό Η ΚΡΑΥΓΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ (Le Cri du peuple), από το ομώνυμο βιβλίο του Jean Vautrin για την παρισινή κομμούνα.