Top 100 Marvel Comics

Nick Fury: Agent of S.H.I.E.L.D.

Τί κάνει, άραγε, ένα comic να ξεχωρίσει και να χαρακτηριστεί αριστούργημα; Θα μπορούσε να είναι το έξυπνο σενάριο, το σχέδιο, οι χαρακτήρες, οι διάλογοι, η διαχρονικότητά του, η επιρροή του και πολλά άλλα. Τι γίνεται, όμως, όταν κάποιο comic συνδυάζει όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά;

Κατά τη γνώμη μου, και όχι μόνο, αν κρίνουμε από τη θέση που πήρε στο Top 100 μας, οι περιπέτειες που εκτυλίχτηκαν στο STRANGE TALES και στη συνέχεια στο NICK FURY: AGENT OF S.H.I.E.L.D., εμπίπτουν με σιγουριά στην παραπάνω κατηγορία. Για να κατανοήσουμε, όμως, καλύτερα τη σημασία ενός τόσο επιδραστικού comic όπως αυτό, θα ήταν χρήσιμο να λάβουμε υπ’ όψη μερικά πράγματα σχετικά με τον δημιουργό του.

Το μακρινό 1966, ο Joe Simon δούλευε ως editor για τη Harvey Comics. Στην προσπάθειά του να ανακαλύψει νέα ταλέντα, ώστε να ανταγωνιστεί τη Marvel, με την οποία βρισκόταν σε σκληρή σύγκρουση αναφορικά με τα δικαιώματα της δημιουργίας του Captain America, στρατολόγησε έναν ανήσυχο 27χρονό, με το όνομα Jim Steranko. Ο Steranko, ο οποίος είχε επίσης βρεθεί στη θέση #6 του δικού μας Top 50 Artists, καταγόταν από μια φτωχή οικογένεια του Shillington της Πενσυλβάνια. Στα 16 του, έδινε εντυπωσιακές παραστάσεις ως escape artist, μιμούμενος τον Houdini, ενώ στα 18 του, επιβίωνε κλέβοντας όπλα, οχήματα και συμμετέχοντας σε ένοπλες ληστείες. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, μεταπήδησε από τον “ευγενή” χώρο της παραβατικότητας, στο καλλιτεχνικό στερέωμα, παίζοντας κιθάρα σε rock ‘n’ roll σχήματα, ενώ παράλληλα επιβίωνε κάνοντας παραστάσεις ταχυδακτυλουργικών τρικ και fire-eating. Όταν ο Simon του πρότεινε να συνεργαστούν, είχε πλέον κατασταλάξει, έχοντας μια πετυχημένη καριέρα ως καλλιτεχνικός διευθυντής στο χώρο της διαφήμισης.

Η σύντομη συνεργασία τους, όμως, θα οδηγούσε τον Steranko στην πόρτα της Marvel Comics. Ο Steranko εισέβαλε, ουσιαστικά, στο κτίριο της εκδοτικής και κατάφερε να πετύχει μια συνάντηση με τον Roy Thomas, ο οποίος, εντυπωσιασμένος, τον οδήγησε στο γραφείο του Stan Lee. Ο Lee αναγνωρίζοντας στα σχέδια του μια απαράμιλλη ωμή ενέργεια, του έδειξε τους τίτλους της εκδοτικής και τον κάλεσε να διαλέξει όποιον ήθελε. Αυτός επέλεξε τις ιστορίες του Nick Fury, που δημοσιεύονταν στο STRANGE TALES, κι έτσι ξεκίνησε αυτό που θα γινόταν ένα από τα σημαντικότερα runs στην ιστορία των comics.

Αρχικά, ο Steranko, ακολουθώντας το παράδειγμα των υπόλοιπων σχεδιαστών του Marvel bullpen, ανέλαβε να ολοκληρώνει ως inker τη δουλειά του Kirby. Στη συνέχεια, όμως, κατάφερε να πείσει τον Lee να του δώσει τα ηνία του comic, αναλαμβάνοντας εξ ολοκλήρου το σχέδιο, και έπειτα και το σενάριο και τους διαλόγους, μια πολυτέλεια που δεν απολάμβαναν ούτε τα κορυφαία ονόματα της εταιρίας, όπως ο Jack Kirby και ο Steve Ditko. Όπως ήταν ξεκάθαρο, ο Steranko δεν είχε πολλά κοινά με τους συναδέλφους του από τη βιομηχανία των comics. Χωρίς οικογενειακές υποχρεώσεις κι έχοντας εξασφαλίσει μια σταθερή δουλειά στον χώρο της διαφήμισης, δεν σχεδίαζε για να βιοποριστεί, αλλά για να εκφραστεί καλλιτεχνικά. Παράλληλα, τον διακατείχε μια εξαιρετική αίσθηση της αφήγησης, ενώ γνώριζε καλά τις μεγάλες δυνατότητες που μπορούσαν να παρέχουν τα comics ως εκφραστικό μέσο.

Οι περιπέτειες του Nick Fury, για τις οποίες έγραψε πρόσφατα ο συναγωνιστής Πάνος Παπαγεωργίου, ενώ παλιότερα, για την ιστορία “Who Is Scorpio?”, είχε γράψει ο εκλεκτός editor Θωμάς Παπαδημητρόπουλος, δεν είναι τυπικές κατασκοπικές ιστορίες, όπως ίσως να τις έχετε στο μυαλό σας. Είναι, κατά τη γνώμη μου, μια σπουδή πάνω στο superhero genre, με έντονα δάνεια από την επιστημονική φαντασία, αλλά και τις περιπέτειες του James Bond. Όμως, παρά τα όποια φανταστικά στοιχεία που συναντάμε εδώ, οι ιστορίες του Steranko απεικονίζουν παράλληλα, με ευφάνταστο τρόπο, την κοινωνική κατάσταση της εποχής. Και αν, για κάποιους, ορισμένα σεναριακά στοιχεία μοιάζουν σήμερα κάπως παρωχημένα, κανείς δεν θα μπορούσε να πει το ίδιο όσον αφορά στο οπτικό τους κομμάτι.

Προσεγγίζοντας το είδος περισσότερο με τη ματιά ενός γραφίστα και λιγότερο με αυτή ενός σχεδιαστή, ο Steranko πειραματίστηκε όσο λίγοι με τη φόρμα και την μορφή των comics. Ξεπερνώντας γρήγορα τον αρχικό “Kirbισμό”, που χαρακτήριζε τις ιστορίες του, άρχισε να εισάγει στα τεύχη που σχεδίαζε μεθόδους επηρεασμένες από την Pop Art και την Op Art, ενώ παράλληλα εξέλιξε αισθητά τις τεχνικές κολλάζ, που είχε ήδη εισάγει στα comics των FANTASTIC FOUR ο Jack Kirby. Συγχρόνως, έκανε εμφανείς τις επιρροές του από καλλιτεχνικά ρεύματα, όπως ο σουρεαλισμός, φλέρταρε με την ψυχεδέλεια, πειραματιζόταν με στοιχεία από κινηματογραφικές σχολές, όπως η Nouvelle Vague και το Noir, δημιουργώντας εντυπωσιακά σχέδια, που ξεχωρίζουν, χάρη στην ενέργεια, το στιλ, αλλά και τον ερωτισμό που τα διαπερνά.

Με ένα εύρος επιρροών, που ξεκινούν από τους Jack Kirby, Will Eisner, Johnny Craig, Wally Wood και Bernard Krigstein, κι έφταναν, μεταξύ άλλων, μέχρι τον Salvador Dali και τον Eadweard Muybridge, η δουλειά του Steranko δεν έμοιαζε με τίποτε άλλο που κυκλοφορούσε εκείνη την περίοδο, καθιστώντας τα comics του, για το περιορισμένο αλλά πιστό κοινό του, το απόγειο της καλλιτεχνικής δημιουργίας.

Και αυτό, σε μεγάλο βαθμό, ισχύει μέχρι και σήμερα. Λίγα comics υπήρξαν παράλληλα τόσο επίκαιρα και τόσο επιδραστικά. Ο Steranko, με ένα σχετικά γρήγορο πέρασμα από τη βιομηχανία, άλλαξε το μέσο αυτό καθαυτό και άφησε το απαράμιλλο στίγμα του, τοποθετώντας το όνομά του δίπλα στους κορυφαίους δημιουργούς στην Ιστορία των comics. Οι ιστορίες του με πρωταγωνιστή τον Nick Fury, είναι ένα πρωτοποριακό και αξεπέραστο επίτευγμα, που θα πρέπει να διαβάσετε, καθώς θα αλλάξει τον τρόπο που προσεγγίζετε τα comics, και, όπως συμβαίνει με όλα τα σπουδαία έργα, κάθε φορά που θα επιστρέφετε, θα ανακαλύπτετε και κάτι καινούργιο.