Top 100 Overrated Comics

Logicomix: An Epic Search For Truth

Όταν μιλάμε για το LOGICOMIX, δε μιλάμε για ένα ελληνικό, αλλά για ένα διεθνές comic, που πραγματοποίησε το όνειρό του για καριέρα στο εξωτερικό. Και, έτσι προσεκτικά μελετημένο που ήταν, προκειμένου να πείσει ότι “αυτό το comic είναι σοβαρό, δεν είναι μικιμάου”, γνώρισε την αποθέωση που οι δημιουργοί του ήλπιζαν, όταν ακολούθησαν την πιο βαρετή φόρμουλα του κόσμου για να το φτιάξουν.

Και το LOGICOMIX αποθεώθηκε στο εξωτερικό και στην ελληνική αγορά – κυρίως, όμως, από Μέσα που δεν έχουν ιδιαίτερη σχέση με τα comics και οι συντάκτες τους εύχονταν να υπήρχε ένας ακόμη πιο σοβαρός όρος από το “graphic novel”, για να αποτινάξουν από το κείμενό τους οποιαδήποτε σύνδεση με τα comics-μικιμάου. Φυσικά, τις θετικές και διθυραμβικές κριτικές σε τιτάνες των ΜΜΕ, όπως οι NEW YORK TIMES, o GUARDIAN και ο INDEPENDENT, ακολούθησαν και βραβεύσεις και τιμητικές διακρίσεις, ακόμη και στο Φεστιβάλ της Angouleme, αλλά και τεράστιες πωλήσεις σε όλον τον κόσμο. Ο μεγάλος ντόρος, όμως, οφείλεται κατά κύριο λόγο στους επαγγελματίες κριτικούς, που μπορούσαν πλέον να στηρίξουν απενοχοποιημένα ένα comic.

Άλλωστε, το LOGICOMIX είναι ένα comic με θέμα την αριθμητική και τη φιλοσοφία. Είναι βασισμένο σε αληθινά γεγονότα και στην αναζήτηση της αλήθειας από τον Bertrand Russell, φιλόσοφο και μαθηματικό. Και ναι, προφανώς δεν έχει υπάρξει κανένα άλλο παρόμοιο comic (συγγνώμη, graphic novel), με πρωταγωνιστές χωρίς κολάν. Ο Will Eisner είναι ο πατέρας του σύγχρονου superhero multiverse και ο Art Spiegelman ο κύριος εκπρόσωπος της αναβίωσης των ιστοριών της Disney, με πρωταγωνιστές ανθρωπόμορφα ζώα. Και κάποιοι άλλοι, ανεξάρτητοι, αυτοβιογραφικοί ή με βασικό θέμα ιστορικά γεγονότα; Ποιοι είναι αυτοί; Τριγυρνάνε με τις φωτοτυπίες παραμάσχαλα στα φεστιβάλ;

Εντάξει, το LOGICOMIX δεν είναι μόνο ένα comic (συγγνώμη, graphic novel) βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα. Όπως έγραψε και o INDEPENDENT, κατάφερε να επεκτείνει τα όρια του graphic novel. Προφανώς, η ριζοσπαστική μέθοδος του LOGICOMIX ήταν το γεγονός ότι αποτελούταν από τρεις διαφορετικές ιστορίες, η μία μέσα στην άλλη, και μία από αυτές ήταν και η ιστορία των δημιουργών, όσο δούλευαν πάνω στο comic. Ή απλά το ότι κανείς από τους εικονιζόμενους δε φορούσε κολάν.

Βέβαια, οι άνθρωποι που υπέγραψαν τέτοια άρθρα δεν ήταν υποχρεωμένοι να διαβάσουν πέντε-έξι comics για να μπορέσουν να υποστηρίξουν κάτι τέτοιο, ούτε να κοιμούνται με το UNDERSTANDING COMICS του Scott McCloud στο κομοδίνο τους – όπως μου δίνεται μερικές φορές η εντύπωση ότι έκανε ο Απόστολος Δοξιάδης, τα εφτά χρόνια που χρειάστηκαν για να ολοκληρωθεί το LOGICOMIX. Όχι ότι το θεωρώ κακό να κοιμάται κανείς με το UNDERSTANDING COMICS στο κομοδίνο του, ειδικά αν ετοιμάζεται να γράψει το πρώτο comic του (συγγνώμη, graphic novel). Αλλά το format της ιστορίας και η όποια πρωτοτυπία μπορεί να διεκδικήσει μου φαίνονται σα να προήλθαν, όχι από κατανόηση των δυνατοτήτων του Μέσου, αλλά από χαρτάκια post-it σε κρίσιμες σελίδες μιας επιλεγμένης βιβλιογραφίας. Κι εγώ στο Λύκειο, θυμάμαι, έγραψα τρία SOS σε σκονάκι στη χημεία και ήμουν τυχερός: έπεσαν και τα τρία και πήρα το μοναδικό μου 20 σε μάθημα που ανακατεύει αριθμούς με γράμματα… Έτσι και στο LOGICOMIX, η συγκυρία ήταν ευνοϊκή.

Ήταν ευνοϊκή και δύο άνθρωποι που δε γνώριζαν από comics και πιθανώς δεν ενδιαφέρθηκαν να μάθουν πέρα από τα βασικά για τα comics κατάφεραν να γράψουν ένα comic (συγγνώμη, graphic novel) για όσους δε γνώριζαν από comics και πιθανότατα δεν ενδιαφέρονταν να μάθουν περισσότερα για τα comics. Και αυτοί είναι σαφώς πολύ περισσότεροι από τους αναγνώστες comics. Kαι, χάρη στο LOGICOMIX, μπορούσαν να διαβάσουν ένα βιβλίο με εικόνες και να εξηγούν ότι δεν πρόκειται για μικιμάου, αλλά για σοβαρό λογοτεχνικό έργο. Το μακρινό 2009, άλλωστε, το MCU δεν είχε απενεχοποιήσει ακόμη τα comics και τους superheroes…

Και, μεταξύ μας, καλά έκαναν και καλά κάνουν ακόμη! Το LOGICOMIX, άλλωστε, κατάφερε κάτι εξαιρετικά σημαντικό. Ήξερε σε ποιους απευθύνεται και δεν προσπάθησε να πουλήσει κάτι περισσότερο από αυτό που είναι: ένα comic για αυτούς που δε διαβάζουν και δεν πολυθέλουν να διαβάσουν comics. Για αυτό το λόγο, χρησιμοποίησε μεθόδους από μια βιβλιογραφία που το 2009 ήταν ήδη σκονισμένη, προκειμένου να εκπλήξει τους περαστικούς, σχεδιάστηκε με τέτοιο τρόπο, ώστε να μη ρισκάρει και να μην ενοχλήσει το απαίδευτο μάτι – δεν έχω κάτι αρνητικό να προσάψω στο σχέδιο του Αλέκου Παπαδάτου, αλλά ούτε και κάτι θετικό να πω για αυτό, πέρα από το ότι φαίνεται πολύ εύκολο, ξεκούραστο και by the book – και επικεντρώθηκε στην ιστορία του, η οποία θα μπορούσε να κυκλοφορήσει με οποιαδήποτε άλλη μορφή. Σαν το PERSEPOLIS ένα πράγμα, που πήρε τη μορφή comic, γιατί η Marjane Satrapi δεν είχε αρχικά την οικονομική ευχέρεια να κάνει την ταινία της.

Ένα comic που θα μπορούσε να είναι οτιδήποτε άλλο, κατά την ταπεινή αλλά αυστηρή μου γνώμη, λοιπόν, δε μπορεί να είναι ένα τόσο καλό comic. Και σίγουρα δεν είναι ένα comic που επεκτείνει τις δυνατότητες του Μέσου. Έτσι και το LOGICOMIX δε μπορεί να είναι ένα τέτοιο comic (συγγνώμη, graphic novel), όσο κι αν έχει χιλιοτραγουδιστεί από τους ανθρώπους που αποτέλεσαν το βασικό κοινό του.

Και τι είναι τελικά το LOGICOMIX; Ένα comic, λεπτομερώς (και με έξυπνο τρόπο) υπολογισμένο για να απευθύνεται σε μια συγκεκριμένη, αλλά τεράστια μερίδα του αναγνωστικού κοινού. Ένα comic με καμία απολύτως πρωτοτυπία και με μια (τρεις, για να είμαστε ακριβείς) βαρετή ιστορία 300 περίπου σελίδων. Ένα comic που καβάλησε το κύμα μιας εξαιρετικά ευτυχούς συγκυρίας και έγινε best seller, πέρα από κάθε προσδοκία. Ένα comic που ενδεχομένως θα βρισκόταν πολύ χαμηλά στη λίστα ελληνικών comics που θα έπρεπε, σε έναν δίκαιο κόσμο, να γνωρίσουν την αναγνώριση στο εξωτερικό.

Αλλά είπαμε – το LOGICOMIX δεν είναι comic. Είναι ένα σοβαρό graphic novel, που η μόνη του πρωτοτυπία ήταν ότι κυκλοφόρησε με τη μορφή που κυκλοφόρησε.