Keith Haring

Εδώ και αρκετό καιρό, μια υπέροχη έκθεση για τον Αμερικανό καλλιτέχνη Keith Haring κάνει το γύρο των μουσείων τέχνης και φημισμένων γκαλερί της Ευρώπης. Μέσω των έργων του καλλιτέχνη, αφηγείται μια σύντομη αλλά συναρπαστική ζωή, που κατάφερε να δημιουργήσει ένα πάντρεμα τέχνης και κοινωνικοπολιτικού ακτιβισμού, αποδεικνύοντας περίτρανα ότι το εν λόγω πόνημα μπορεί να είναι επιτυχές και συγκλονιστικό. Εξίσου ενδιαφέρουσα είναι και η εμφανής σχέση μεταξύ των έργων του Haring και των comics, τα οποία αποτέλεσαν μια από τις πηγές έμπνευσής του, κατά τη διάρκεια της ζωής του.

Ο Ηaring πέθανε από τη νόσο του AIDS, το 1990, μόλις στα 31 του χρόνια. Είχε προηγηθεί μια περιπετειώδης ζωή, που συνδύαζε τα ξέφρενα πάρτι με τον Andy Warhol, με τον αγώνα κατά του Αpartheid, τα γκραφίτι στα μετρό της Νέας Υόρκης, με τις δημιουργίες του κατά της πλήρους αδιαφορίας της Αμερικανικής κυβέρνησης της εποχής προς τους φορείς του HIV. Σκίτσα του Haring έγιναν αφίσες, μπλουζάκια και ενέπνευσαν συνθήματα πολλών εξεγερμένων, ενώ και ο ίδιος τύπωνε τα έργα του και τα μοίραζε δωρεάν σε πορείες και διαδηλώσεις. Τα έργα του είναι πάντοτε ζωγραφισμένα μέσα σε panels και άλλοτε ένα σχέδιο στέκεται ανεξάρτητο, ενώ κάποιες φορές ακολουθεί τη λογική των comics και αφηγείται μια ιστορία σε sequence. Σε πολλά, ξεπηδούν χαρακτήρες, όπως το μωρό που αστράφτει, συχνή φιγούρα σε διάφορα σκίτσα του, οι άνθρωποι που χορεύουν, οι μαύρες και άσπρες φιγούρες σε αντιμέτωπες στάσεις και οι κόκκινοι σταυροί. Ο ίδιος ο Haring άντλησε έμπνευση, μεταξύ άλλων, από τον Walt Disney και τον Hergé, και δημιούργησε σκίτσα του Mickey Mouse, αλλά και ένα βιβλίο, στο οποίο συνέβαλαν πολλοί καλλιτέχνες της εποχής του, με τίτλο TINTIN IN HARINGLAND.

Ενώ στη σκηνή των comics υπήρξαν – και ίσως ακόμα υπάρχουν, σε έναν βαθμό – απόψεις περί μιας κάποιας ευτέλειας του Μέσου όταν συγκρίνεται με την υψηλή τέχνη, ο Haring όχι μόνο δε ντράπηκε για τις επιρροές του, αλλά ήταν από εκείνους που επιδίωξαν να διαλύσουν τους ορισμούς υψηλής και χαμηλής κουλτούρας, τέχνης για τους λίγους και τέχνης για τους πολλούς. Ο ίδιος έλεγε ότι η τέχνη θα πρέπει να είναι προσβάσιμη στον κάθε ένα και στο κάθε σώμα, και το έκανε πράξη με το να ζωγραφίζει τους τοίχους της Νέας Υόρκης. Όταν αποφάσισε να παρουσιάσει τη ζωή του ως έργο, επέλεξε να την αφηγηθεί μέσα σε λίγα panels.

Χρησιμοποιώντας slogan στα έργα του όπως “Crack is Wack” και “Ignorance = Fear, Silence = Death”, ο Keith Haring κατάφερε να αγγίξει εκατομμύρια ανθρώπους, ακριβώς όπως πίστευε ότι η τέχνη πρέπει να κάνει. Εμπνεόμενος από τα comics και χρησιμοποιώντας τις τεχνικές τους, συνέβαλε στην εκδημοκράτιση της κουλτούρας, αγκαλιάζοντας τη μαζικότητά της, αντί να τη θεωρήσει ανάθεμα. Επιπλέον, πολιτικοποίησε την pop art, αποδεικνύοντας τη δύναμή της πέρα από τον εμπορικό της χαρακτήρα. Το μεγαλείο του Keith Haring έρχεται να διαψεύσει όλες τις φωνές που σήμερα αμφισβητούν την δύναμη της τέχνης ως φορέα κοινωνικής αλλαγής και αποκαλούν τη “στρατευμένη” τέχνη, άχρηστη.

Η ζωή του και οι δημιουργίες του προβάλλουν την αναπόσπαστη σχέση μεταξύ των comics και του graffiti με την κοινωνία, ως εκφραστικά μέσα των ομάδων της. Ιδιαίτερα όταν αυτές είναι αόρατες, βρίσκονται στο περιθώριο, ή αντιμετωπίζονται με φόβο και αδιαφορία, όπως οι χρήστες ναρκωτικών, οι φορείς του AIDS, τα θύματα της αποικιοκρατίας και οι κάθε λογής καταπιεσμένοι. Και την ίδια στιγμή, τίμησε τη ζωή που αντιστέκεται, χορεύει, ερωτεύεται και δημιουργεί.