Top 100 Of The 70s: 2

Asterix

Ο λόγος για τον οποίο δυσκολεύτηκα αρχικά να σκεφτώ το ASTERIX σαν ένα από τα καλύτερα comics της δεκαετίας του ‘70 (και όχι μόνο) είναι γιατί έχει τυπωθεί τόσο έντονα μέσα μου (και μέσα σε όποιον έχει ζησει τις περιπέτειες του μικρόσωμου Γαλάτη), που το θεωρώ σαν μια παγκόσμια σταθερά. Σαν κομμάτι της συνείδησής μας και του ποιοι είμαστε, που πάντα υπήρχε εκεί και πάντα θα υπάρχει. Κι όμως, μια ακόμα επίσκεψη στις σελίδες του, αρκεί για να βεβαιώσει αυτό που είναι προφανές: ότι μιλάμε για ένα εξαιρετικό και άψογα εκτελεσμένο comic.

“Βρισκόμαστε στο 50π.Χ. Όλη η Γαλατία βρίσκεται υπό Ρωμαϊκή κατοχή… Όλη; Όχι όλη. Ένα χωριό ανυπόταχτων Γαλατών αντιστέκεται ακόμα και θα αντιστέκεται για πάντα στους εισβολείς.” Οι Ρωμαίοι φρουρούν τα στρατόπεδα που περιστοιχίζουν το χωριό (Πετιμπονούμ, Ακουαριούμ, Λαβδανούμ, Μπαμπαορούμ) και οι θεοπάλαβοι ανυπόταχτοι Γαλάτες ζουν στους δικούς τους ρυθμούς γλεντιών, τσιμπουσιών και καυγάδων, χάρη στο μαγικό φίλτρο του δρυίδη Πανοραμίξ. Έτσι, κάθε απόπειρα των Ρωμαίων να καταλάβουν το χωριό γίνεται μια ακόμα ευκαιρία για κλωτσοπατινάδα, γέλιο και γλέντι για τους Γαλάτες, ενώ οι Ρωμαίοι επιστρέφουν τελικά ξυλοφορτωμένοι στα στρατόπεδά τους.

Βασικό χαρακτηριστικό της επιτυχίας του comic είναι οι χαρακτήρες του. Ο μικρόσωμος Αστερίξ είναι ο πρωταγωνιστής και πιθανότατα ο λιγότερο ενδιαφέρον χαρακτήρας του comic, αφήνοντας χώρο στο υπόλοιπο καστ χαρακτήρων να λάμψει. Ο καλός του φίλος, Οβελίξ, έτοιμος να ακολουθήσει τον Αστερίξ σε κάθε περιπέτεια, αρκεί να έχει Ρωμαίους και αγριογούρουνα, έχει πέσει μικρός στη μαρμίτα με το μαγικό ζωμο του δρυίδη Πανοραμίξ οπότε είναι προικισμένος με υπεράνθρωπη δύναμη χωρίς να χρειάζεται να πιει από το ζωμό. Ο Μαζεστίξ (ή Μοναρχίξ) είναι ο αρχηγός του χωριου, που το μόνο που φοβάται είναι μήπως και πέσει ο ουρανός στο κεφάλι του (άντε και τη γυναίκα του, τη Μίνα), ο Μαθουσαλίξ είναι ο γηραιότερος, ο Αλφαβητίξ είναι ο ψαράς που βρίσκεται σε συνεχή τσακωμό με τον σιδερά Αυτοματίξ, και ο Κακοφωνίξ είναι ο βάρδος που κανείς δεν υποφέρει να ακούει.

Όσο χιλιοειπωμένα και χιλιοδιαβασμένα είναι τα παραπάνω, άλλο τόσο αδύνατο είναι να ξεφύγει κανείς από την περιγραφή τους. Οι χαρακτήρες είναι τόσο καλά διατυπωμένοι και τόσο σταθερά αποτυπωμένοι, που θα φαινόταν αδύνατο να τους προσθέσεις ή να τους αφαιρέσεις τίποτε, με τον ίδιο τρόπο που δεν θα μπορούσες να προσθέσεις ή να αφαιρέσεις κάτι σε ένα καλλιτεχνικό αριστούργημα, τον Παρθενώνα ή τη Μόνα Λίζα, για παράδειγμα, χωρίς να το μειώσεις.

Αυτό που είναι εντυπωσιακό είναι πως από την αρχή του 1970 μέχρι και το θάνατο του Rene Goscinny, το Νοέμβρη του 1977, κυκλοφόρησαν κάποια από τα κορυφαία τεύχη-άλμπουμ της σειράς, με συγκλονιστική συνέπεια. Νομίζω πως από τις αρχές του ‘70 (και λίγο πριν από εκέι) το δημιουργικό δίδυμο έπιασε “ταβάνι” αποδοτικότητας, παράγοντας το ένα μετά το άλλο, ανεπανάληπτα άλμπουμ εξαιρετικής ποιότητας. Ενα σερί που πραγματικά έχει ελάχιστα αντίστοιχα να συγκριθεί.

Οι ιστορίες του Αστερίξ συνήθως υπακούουν σε ένα από δυο μοτίβα, και το ίδιο συμβαίνει και σε αυτή τη δεκαετία. Στο ένα, οι ήρωες ξεκινούν ένα ταξίδι σε κάποιον ξένο τόπο, όπου συναντούν τους ντόπιους και τις παραξενιές τους (ΑΣΤΕΡΙΞ ΣΤΟΥΣ ΕΛΒΕΤΟΥΣ, ΑΣΤΕΡΙΞ ΣΤΗΝ ΚΟΡΣΙΚΗ, ΟΙ ΔΑΦΝΕΣ ΤΟΥ ΚΑΙΣΑΡΑ, ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΤΑΞΙΔΙ, Ο ΑΣΤΕΡΙΞ ΣΤΟΥΣ ΒΕΛΓΟΥΣ), ενώ στο άλλο, ένας ξένος παράγοντας εισβάλλει στο χωριό (συχνά αποτέλεσμα της πονηριάς του Ιούλιου Καίσαρα) και καταφέρνει να το αναστατώσει (Η ΔΙΧΟΝΟΙΑ, Η ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΤΩΝ ΘΕΩΝ, Ο ΜΑΝΤΗΣ, ΤΟ ΔΩΡΟ ΤΟΥ ΚΑΙΣΑΡΑ, ΟΒΕΛΙΞ ΚΑΙ ΣΙΑ) . Και στις δύο περιπτώσεις, η ιστορία συνήθως κλείνει με την επανένωση των Γαλατών και ένα μεγάλο τσιμπούσι, στο οποίο θα βρεθούν όλοι (εκτός από τον Κακοφωνίξ που βρίσκεται δεμένος ώστε να μην τραγουδήσει).

Οι χαρακτήρες έχουν ελαττώματα τα οποία οι Ρωμαίοι θα εκμεταλλευτούν. Ιστορίες όπως η ΔΙΧΟΝΟΙΑ, όπου ένας πονηρός Ρωμαίος εκμεταλλεύεται τον εγωισμό των Γαλατών και σπέρνει τη συκοφαντία και τη ζηλοφθονία ανάμεσά τους, αποτυπώνουν τα ελαττώματα αυτά με χαρακτηριστικό και ξεκαρδιστικό τρόπο. Αυτό, μάλιστα, γίνεται με εξαιρετικό τρόπο στο περιθώριο των ιστοριών, δημιουργώντας ένα εξαιρετικα σφιχτοδεμένο σύνολο και δίνοντας επιπλέον ζωή στο comic με λεπτομέρειες (Πρόσφατο αγαπημένο παράδειγμα, από ΤΟ ΔΩΡΟ ΤΟΥ ΚΑΙΣΑΡΑ, ο μονόλογος του Μαθουσαλίξ για τους νέους κατοίκους του χωριού, που έχουν έρθει από τη Λουτετία, “Εμένα με ξέρεις, δεν έχω τίποτα με τους ξένους. Μερικοί από τους καλύτερους μου φίλους είναι ξένοι. Αλλα…”). Το πνευματώδες χιούμορ είναι τόσο διαχρονικό, που παραμένει σύγχρονο παρά τα 50 περίπου χρόνια που έχουν περάσει από την συγγραφή των συγκεκριμένων ιστοριών.

Αντίστοιχα, όταν οι Γαλάτες συναντούν κάποιον ξένο λαό, είτε αυτοί είναι Κορσικανοί είτε Ινδιάνοι, το comic πατάει πολύ πάνω στα στερεότυπα και τα κλισέ του κάθε τόπου. Αυτό γίνεται με έναν ξεκάθαρα καλοπροαίρετο τρόπο, αλλα σιγουρα τα στερότυπα αυτά μπορούν στις μέρες μας να θεωρηθούν προβληματικά. Σε κάθε περίπτωση, όμως, χωρίς τα στερεότυπα αυτά δε θα μπορούσαν να στηθούν αριστουργηματικές ιστορίες, όπως το Ο ΑΣΤΕΡΙΞ ΣΤΟΥΣ ΕΛΒΕΤΟΥΣ, με τις ανεπανάληπτες σκηνές oργίων με φοντί.

Εντυπωσιακή πολλές φορές είναι και η Ιστορική ακρίβεια, που δεν αποτυπώνεται πάντα άμεσα. Δεν είναι μόνο τα ρητά στα λατινικά (στα οποία οι περισσότεροι οφείλουμε τα μοναδικά Λατινικά που γνωρίζουμε), ή οι Ιστορικές αναφορές σε γεγονότα και πρόσωπα. Είναι ο τρόπος που αποτυπώνεται ο χαρακτήρας του Ιουλίου Καίσαρα, ή το πώς επιβλήθηκαν οι Ρωμαίοι στους κατακτημένους λαούς (Η ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΤΩΝ ΘΕΩΝ), παράλληλα με πολιτικά σχόλια που αφορούν το σήμερα (τόσο της δεκαετίας του 1970 όσο και αυτής του 2020).

Είναι σε τέτοια κέφια ο Goscinny, που φοβάμαι πως μπορεί κανείς να παραγνωρίσει το πόσο αψεγάδιαστο είναι το artwork του Uderzo, ειδικά στην αρχή της δεκαετίας του ‘70. Δεν είναι μόνο η εμβληματική και καθαρή εικόνα των χαρακτήρων και η πλαστικότητα των κινήσεών τους. Είναι τόσο εκφραστική κάθε φιγούρα και αποτυπώνει τόσο έντονα τα συναισθήματα του καθε χαρακτήρα, που αποτελεί μάθημα. Παράλληλα, η “σκηνοθεσία” του κάθε καρε, η κίνηση ανάμεσα σε αυτα, όλα εξυπηρετούν τις ατάκες του Goscinny και την αφήγηση. Αυτό που δεν είχα συνειδητοποιήσει, όμως, μέχρι να επισκεφτώ ξανά τον Αστερίξ πρόσφατα, είναι το πόσο τολμηρός είναι ο Uderzo στο σπάσιμο των panels και στη σύνθεση των σελίδων.

Τα comics του ASTERIX συγκαταλέγονται ανάμεσα στα κορυφαία όλων των εποχών. Είναι τόσο επιτυχημένα και δημοφιλή, που είναι πολύ εύκολο να παραμελήσει κανείς το πόσο καλα comics είναι. Σφιχτά και πυκνά, ευφυέστατα και επίκαιρα, άμεσα και ξεκαρδιστικά, βρίθουν από αρετές και αποτελούν απαραίτητο και ιδανικό ανάγνωσμα για κάθε φίλο της 9ης Τέχνης. Δεν νομίζω πως υπάρχει κάποιος από όσους διαβάσουν αυτές τις γραμμές, που περίμενε εμένα για να του προτείνω να διαβάσει για πρώτη φορά ΑΣΤΕΡΙΞ. Αυτό, όμως, που θα προτείνω, ακόμα και στους πιο “διαβασμενους”, είναι να τα προσεγγίσετε ξανά και να ρίξετε μια επιπλέον ματιά στο πόσο άριστα εκτελεσμένα είναι. Πόσο ιδανικά δενει το σενάριο με το artwork και πόσο μαεστρικά έχουν στήσει δύο τεράστιοι δημιουργοί, στην καλύτερη φάση τους, ορισμένες από τις κορυφαίες ιστορίες comics όλων των εποχών.